سخن سردبیر
تورج زینی وند
چکیده
یکی از راههای آشنایی با فرهنگ و ادبیّات دیگر ملّتها، بهرهگیری از کارکردهای استراتژیک ترجمه است؛ ترجمه، ابزار شاخصی برای تأثیرپذیری و تأثیرگذاری؛ و به تعبیری، پل استواری برای تعامل و داد و ستد فرهنگی با دیگر ملّتهاست. ترجمة کلیله و دمنه و هزار و یک شب، رباعیات خیام و... گواهی روشن بر این ادّعاست.
بیشتر
یکی از راههای آشنایی با فرهنگ و ادبیّات دیگر ملّتها، بهرهگیری از کارکردهای استراتژیک ترجمه است؛ ترجمه، ابزار شاخصی برای تأثیرپذیری و تأثیرگذاری؛ و به تعبیری، پل استواری برای تعامل و داد و ستد فرهنگی با دیگر ملّتهاست. ترجمة کلیله و دمنه و هزار و یک شب، رباعیات خیام و... گواهی روشن بر این ادّعاست.
مقاله پژوهشی
رضا پاشازاده؛ خلیل پروینی
چکیده
ادبیّات تطبیقی، مطالعة ادبیّات فراسوی مرزهای کشوری خاص و مطالعة روابط میان ادبیّات از یکسو و سایر قلمروهای دانش و معرفت مانند هنرها، فلسفه، تاریخ، علوم اجتماعی، علوم، دین و جز اینها ازسوی دیگر است. بهطور کلّی ادبیّات تطبیقی مقایسة ادبیّاتی با یک یا چند ادبیّات دیگر و مقایسة ادبیّات با سایر قلمروهای بیان انسان است. تأسیس اصول ...
بیشتر
ادبیّات تطبیقی، مطالعة ادبیّات فراسوی مرزهای کشوری خاص و مطالعة روابط میان ادبیّات از یکسو و سایر قلمروهای دانش و معرفت مانند هنرها، فلسفه، تاریخ، علوم اجتماعی، علوم، دین و جز اینها ازسوی دیگر است. بهطور کلّی ادبیّات تطبیقی مقایسة ادبیّاتی با یک یا چند ادبیّات دیگر و مقایسة ادبیّات با سایر قلمروهای بیان انسان است. تأسیس اصول ادبیّات تطبیقی در کشورهای عربی با محمّد غنیمی هلال صورت گرفت. آنچه در این میان مهم است، مطرحشدن اندیشة ادبیّات تطبیقی اسلامی ازسوی نویسندگانی، چون اقبال لاهوری، طه ندا، مجیب مصری و بعد طاهر احمد مکّی است؛ نظریّه‌ای که رهیافتی نوین در عرصة ادبیّات و نقد محسوب می‌شود و ملّتهای اسلامی را ازراه بررسی مناسبات آثار ادبی آنان، به یکدیگر نزدیکتر می‌سازد. طاهر احمد مکّی که بهمثابة بزرگترین نظریّه‌پرداز در این زمینه شناخته شده است، نقش قابل ملاحظه‌ای در معرّفی آن ازراه آثار و دیدگاه‌های ارزشمند خود داشته است. وی همچنین باب نوینی را درزمینة مطالعات ادبیّات تطبیقی پایهگذاری کرد و پژوهش در حوزه ادبیّات تطبیقی را تنها براساس مکتب فرانسه مقبول ندانسته و به دیگر مکاتب ادبیّات تطبیقی، ازجمله مکتب آمریکایی، نیز پرداخته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی درپی معرّفی طاهر احمد مکّی با معرّفی آثار و دیدگاه وی دربارة ادبیّات تطبیقی بهطور کلّی و ادبیّات تطبیقی اسلامی بهطور خاص است.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
رمضان رضائی؛ علی قهرمانی؛ معصومه قهرمان پور
چکیده
امروزه شعر، نه بهمثابة امری تفننّی یا علاقة شخصی، بلکه بهمنزلة ابزاری فرهنگی است که درراستای القای تفکّر و یا اصلاح روند خاصّی و گاهی معیوب در جامعه بهکار میرود و همگان از اهمّیّت آن آگاه‌اند. منادیان برابری جنسیتی نیز متناسب با حال و مقام از این ابزار بهره برده و خواستههای خویش را با آن مطرح کردهاند. سیمین بهبهانی ...
بیشتر
امروزه شعر، نه بهمثابة امری تفننّی یا علاقة شخصی، بلکه بهمنزلة ابزاری فرهنگی است که درراستای القای تفکّر و یا اصلاح روند خاصّی و گاهی معیوب در جامعه بهکار میرود و همگان از اهمّیّت آن آگاه‌اند. منادیان برابری جنسیتی نیز متناسب با حال و مقام از این ابزار بهره برده و خواستههای خویش را با آن مطرح کردهاند. سیمین بهبهانی و سعاد الصّباح دو شاعر معاصری هستند که از این ابزار استفاده کرده و به تصویر مرد را در شعر خود ترسیم کردهاند. پژوهش حاضر به مقایسة تطبیقی تصویر مرد بهمثابة دگرجنسیتی در شعر این دو شاعر پرداخته است. برای دستیابی به این هدف از شیوة تحلیلی – توصیفی استفاده شده است. یافتههای پژوهش، نشانگر آن است که این دو شاعر با شعرشان چهرهای واقعی از مرد معاصر و خصوصیاتش نشان داده و دو جنبة نکوهیده و ستودهشده از وی ارائه دادهاند. سیمین و سعاد، اعتراضهایی نسبت به مردان داشتهاند و وضعیّت نابسامان زنان را حاصل رفتارهای نادرست مردان دانستهاند و خواستهاند که زنان نیز مثل مردان از حق و حقوق خود برخوردار باشند. درکنار این مسائل، هردو شاعر همسران خود را ستودهاند.
مقاله پژوهشی
علیرضا شهرستانی؛ میرجلال الدین کزازی؛ مسعود سپه وندی
چکیده
فروغ فرّخزاد و غادة السّمّان دو شاعرِ زنِ معاصر هستند. این دو برخلاف سنّت ادبی گذشتۀ سرزمین خود، تخیّلات شعری خویش را در قالب شعر نو عرضه می‌کرده‌اند؛ امّا بهکلّی از سنّت اندیشگی شرق دور نشده‌اند. درک از زمان در شعر این دو شاعر، همسان درک گذشتگان از زمان است. فروغ و غادة السّمّان، بهمانند گذشتگان، زمان را دایره‌وار می‌پندارند. ...
بیشتر
فروغ فرّخزاد و غادة السّمّان دو شاعرِ زنِ معاصر هستند. این دو برخلاف سنّت ادبی گذشتۀ سرزمین خود، تخیّلات شعری خویش را در قالب شعر نو عرضه می‌کرده‌اند؛ امّا بهکلّی از سنّت اندیشگی شرق دور نشده‌اند. درک از زمان در شعر این دو شاعر، همسان درک گذشتگان از زمان است. فروغ و غادة السّمّان، بهمانند گذشتگان، زمان را دایره‌وار می‌پندارند. درنظر ایشان، زمان از مبدأیی آغاز می‌شود و در زمانی بهپایان میرسد. این پایان بهمعنی آغازی دیگر است. در دنیایی که زمان آن دایره‌وار است، مفاهیمی شکل میگیرد که در میان تمامی فرزندان بشر همسان و هماهنگ است و فروغ و غادة نیز از این قاعده مستثنی نیستند. نگارندگان پژوهش حاضر، براساس مکتب امریکایی ادبیّات تطبیقی و بهروش تحلیلی - توصیفی بدین یافتة اساسی رسیدهاند که درک فروغ فرّخزاد و غادة السّمّان از زمان، مشترک و همسان است. این امر سبب آن شده است که مفاهیم منشعب از درک دایره‌وار زمان در شعر این دو تکرار شود؛ مفاهیمی همچون انتظار، دیرکردگی، گذشتۀ بازگشتنی، حال تکراری و آیندهمحوری که از مهمترین مفاهیم زمان اساطیری است و در شعر این دو شاعر بررسی و تحلیل شده است.
مقاله پژوهشی
معصومه صارمی فرد؛ محمدنبی احمدی
چکیده
یکی از ابعاد نگرشی جناح الکاظمی (متولّد 1949 م.) و محتشم کاشانی (905هـ.ق. – 996هـ.ق.) بهمثابة شاعران اهل بیت، بیان مصیبتهای امام حسین (ع) و یاران باوفایش در روز عاشورا، و بهتصویرکشیدن مصیبتهای بزرگی است که در صحرای کربلا بر اهل بیت (ع) گذشت. پژوهش حاضر بهروش توصیفی - تحلیلی و براساس نظریة ادبیّات تطبیقی اسلامی به واکاوی مهمترین ...
بیشتر
یکی از ابعاد نگرشی جناح الکاظمی (متولّد 1949 م.) و محتشم کاشانی (905هـ.ق. – 996هـ.ق.) بهمثابة شاعران اهل بیت، بیان مصیبتهای امام حسین (ع) و یاران باوفایش در روز عاشورا، و بهتصویرکشیدن مصیبتهای بزرگی است که در صحرای کربلا بر اهل بیت (ع) گذشت. پژوهش حاضر بهروش توصیفی - تحلیلی و براساس نظریة ادبیّات تطبیقی اسلامی به واکاوی مهمترین شاخصههای سوگسرودههای این دو شاعر در رثای امام حسین (ع) میپردازد که تجلّی شیفتگی این دو شاعر برجستۀ به اهلبیت و اندوه آنان نسبت به این تراژدی سوزناک است . یافتههای پژوهش، بیانگر آن است که دو شاعر در رثای امام حسین (ع) مضامین مشترکی را بهکار بردهاند که مهمترین آنها عبارتاند از: تشنگی، اسارت، شهادت، بیان حزن و اندوه حضرت زینب (س) و... همچنین بررسی اسالیب بهکار رفته در شعرهای ایشان نشان میدهد که هردو شاعر در استفاده از انواع صور خیال در راستای بهتصویرکشیدن مصیبت کربلاء و لایه‌های سطحی این حادثه موفّق عمل کردهاند؛ امّا در بیان لایه‌های زیرین معرفتی و معنایی آن که همان تبیین اهداف بنیادین قیام کربلا است، توفیق چندانی نداشتهاند.
مقاله پژوهشی
مالک عبدی؛ رقیه نظری پور
چکیده
مسائل مربوط به زن، بهمثابة یکی از اصلیترین مسائل انسانی در ادبیّات معاصر، جایگاه خاصّی را به خود اختصاص میدهد. در این باره پرینوش صنیعی و رجاء عبدالله الصانع که از پردغدغهترین نویسندگان زبان فارسی و عربی هستند، موشکافی و اهتمام وافر خود را در دو رمان سهم من و بنات الریاض بهتصویر میکشند. پژوهش حاضر که بهشیوة توصیفی ...
بیشتر
مسائل مربوط به زن، بهمثابة یکی از اصلیترین مسائل انسانی در ادبیّات معاصر، جایگاه خاصّی را به خود اختصاص میدهد. در این باره پرینوش صنیعی و رجاء عبدالله الصانع که از پردغدغهترین نویسندگان زبان فارسی و عربی هستند، موشکافی و اهتمام وافر خود را در دو رمان سهم من و بنات الریاض بهتصویر میکشند. پژوهش حاضر که بهشیوة توصیفی - تحلیلی تدوین شده بر آن است تا با بررسی سیمای زن در دو رمان یادشده، افکار فمینیستی هر دو نویسنده را تحلیل و نقد کند و سپس شباهتها و تفاوتهای نظرات هر دو نویسنده که از نظریّههای فمینیستی متأثّر است را بیان کند. با بررسی آثار دو نویسنده مشخّص می‌شود که زنان ترسیمشده در دو رمان، زنانی جسور و هنجارگریزند که از فرهنگ جنسیّتی حاکم بر جوامع سنّتگرای خود بهستوه آمدهاند و به سنّتشکنی متوسّل میشوند.
مقاله پژوهشی
امیرعباس عزیزی فر؛ مریم امینی
چکیده
ادبیّات تطبیقی زمینه‌های پژوهشی فراوانی را فراروی پژوهشگران باز کرده است، یکی از این زمینه‌ها، مطالعات میانرشته‌ای است. ارتباط میان سینما و ادبیّات بهمثابة دو هنر بشری، بر کسی پوشیده نیست و کارگردانان نمایشهای اجتماعی برای مخاطبپسندترکردن درام خود، گفتگوها (دیالوگ‌ها) را با کنایه‌های شیرین و بهجا پرمغزتر می‌کنند ...
بیشتر
ادبیّات تطبیقی زمینه‌های پژوهشی فراوانی را فراروی پژوهشگران باز کرده است، یکی از این زمینه‌ها، مطالعات میانرشته‌ای است. ارتباط میان سینما و ادبیّات بهمثابة دو هنر بشری، بر کسی پوشیده نیست و کارگردانان نمایشهای اجتماعی برای مخاطبپسندترکردن درام خود، گفتگوها (دیالوگ‌ها) را با کنایه‌های شیرین و بهجا پرمغزتر می‌کنند تا جنس گفتگوها به محاورات مردم نزدیکتر شود. پژوهش حاضر به روش کیفی و مطالعة سمعی- بصری و تحلیل محتواست، بدینصورت که درام یادشده با استفاده از لوح فشرده بررسی شده، سپس گفتگوهای آن را یادداشتبرداری کرده و درنهایت تحلیل شده است. برمبنای مکتبهای ادبیّات تطبیقی، رویکرد این جستار به مکتب آمریکایی است که درپی تدوین قواعد ثابت و محدودی نیست. دلیل گزینش درام پیشگفته نوع اندیشۀ هنری کارگردان، ویژگی دراماتیک آن و سبک خاصّ کارگردان بوده است. در درام جدایی نادر از سیمین، بیش از آنچه انتظار میرود با گفتگو‌هایی که مردم در زندگی روزمرّۀ خود استفاده می‌کنند، روبهرو هستیم. کنایه در این درام در سه مقولۀ کنایۀ قاموسی، کنایۀ زبانی و کنایۀ ابداعی بررسی شده است. کنایه‌ها در این اثر، نه آن‌چنان شاعرانه و دور از ذهن هستند و نه سطحی و یکدست؛ یعنی با توجّه به موقعیّت هر شخصیّت و روند داستان کنایه‌ها بهکار می‌روند. در هفتاد و شش کنایه‌ای که در این درام بهکار رفته، چهل و سه کنایه از گونۀ زبانی، بیست و سه مورد قاموسی و هشت مورد ابداعی هستند. درام یادشده بیش از آنکه به بیان لایه‌های پنهان و شفافسازی عقده‌های اجتماعی و ارائة راهکار بپردازد، به مسائل روزمرّۀ اجتماعی پرداخته است.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
غلامرضا کریمی فرد
چکیده
بیشک هرکدام از ترجمههای عربی شعر حافظ، نکات مثبت و منفی متعدّدی دارد که در مطالعات تطبیقی ادب فارسی و عربی، موضوع قابل ملاحظه‌ای است. در عین حال، هرکدام از این ترجمه‌ها، ارزش خاصّ خود را دارد و در جای خود، شایان احترام است؛ امّا با توجّه به دشواریهای ترجمه، بهویژه در شعر، اینک این پرسش پیش روی ماست که آیا ترجمههای عربی، ...
بیشتر
بیشک هرکدام از ترجمههای عربی شعر حافظ، نکات مثبت و منفی متعدّدی دارد که در مطالعات تطبیقی ادب فارسی و عربی، موضوع قابل ملاحظه‌ای است. در عین حال، هرکدام از این ترجمه‌ها، ارزش خاصّ خود را دارد و در جای خود، شایان احترام است؛ امّا با توجّه به دشواریهای ترجمه، بهویژه در شعر، اینک این پرسش پیش روی ماست که آیا ترجمههای عربی، ازجمله ترجمة صلاح الصّاوی توانسته است از عهدة انتقال ظرافتهای زبانی و ژرفای معانی شعر حافظ برآید. در نوشتار پیش رو که بهروش توصیفی – تحلیلی انجام شده است، در پی پاسخ به پرسش یادشده، نمونههایی از شعر حافظ در ترجمة «الصّاوی» بهمثابة جامعة آماری بررسی شد. ازآنجاکه الصّاوی حدود سه دهه در ایران زندگی کرده و با شخصیّتهای علمی ایرانی همکاری داشته است، پیشفرض این بود که وی از آشنایی کافی با زبان فارسی برخوردار بوده و توانسته است ترجمة کمنقص و برابری را انجام دهد؛ امّا با این پژوهش، مشخّص شد که الصّاوی با اینکه تمام تلاش خود را در انجام ترجمة شعر حافظ به بهترین شکل آن مبذول داشته است، در بازتاب دقیق عناصر بلاغی و تصویرهای خیالانگیز آن ناتوان بوده و نتوانسته است حقّ مطلب را بهخوبی ادا کند.
مطالب عمومی
وحید سبزیان پور؛ هدی رضایی
چکیده
روایت خشم انوشروان نسبت به بزرگمهر و سبب آن، در ادب فارسی و عربی جلوههای گوناگونی دارد که با توجّه به اختلافات بسیار آن، شایسته است براساس تقدّم تاریخی به آن نگریست.
بیشتر
روایت خشم انوشروان نسبت به بزرگمهر و سبب آن، در ادب فارسی و عربی جلوههای گوناگونی دارد که با توجّه به اختلافات بسیار آن، شایسته است براساس تقدّم تاریخی به آن نگریست.
