مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
حمید آقاجانی؛ فاطمه کریمی
چکیده
شرایط سیاسی و اجتماعی ملل مختلف همواره دو شریان مهم در انتقال فرهنگ و ادبیات به قلمرو یکدیگر بوده است. در دورۀ اسلامی نفوذ دستگاههای سیاسی اعراب مسلمان در مرزهای ایران، سبب شد که به صورت خودکار سیاست، فرهنگ و ادبیات دو ملل بر یکدیگر اثر بگذارد و عالمان، دانشمندان و ادیبانی فرهیخته ظهور یابند که امروزه نیز در نوع خود منحصر به فردند. ...
بیشتر
شرایط سیاسی و اجتماعی ملل مختلف همواره دو شریان مهم در انتقال فرهنگ و ادبیات به قلمرو یکدیگر بوده است. در دورۀ اسلامی نفوذ دستگاههای سیاسی اعراب مسلمان در مرزهای ایران، سبب شد که به صورت خودکار سیاست، فرهنگ و ادبیات دو ملل بر یکدیگر اثر بگذارد و عالمان، دانشمندان و ادیبانی فرهیخته ظهور یابند که امروزه نیز در نوع خود منحصر به فردند. از ادبای کم نظیر دو ادبیات فارسی و عربی می توان به نظامی عروضی و ابوبکر صولی اشاره کرد. نظامی از مؤلفان شناخته شدۀ ادبیات فارسی کوشیده در چهار مقاله وظایف چهار طبقۀ مهم در دستگاه سیاسی حکومت را معرفی کند که یکی از این طبقات مختص به دبیری و شرایط و صفات آن است. همچنین ابوبکر صولی در کتاب، ادب الکُتّاب، کوشیده به اهمیت وظایف دبیر در دستگاه سیاسی بپردازد. وی در آموزههای خود وجوه اشتراکی با نظامی عروضی دارد که البته این بدان معنا نیست دو مؤلف از یکدیگر اثر پذیرفته اند؛ چه بسا نفوذ فرهنگ دو ملل در قلمرو یکدیگر سبب شده تشابهاتی در آموزه های ایشان یافت شود که در کنار وجوه افتراق این تعالیم، قابل تأمل و بررسی است. بنابراین پژوهش پیشرو کوشیده در چشماندازی تطبیقی و با هدف شناخت همگونی ها و ناهمگونی های این دو اثر، آنها را مورد نقد و تطبیق قرار دهد.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
کلثوم باقری؛ ناصر زارع
چکیده
یکی از رویکردهای جدید در شخصیت‌شناسی، الگوی انیاگرام است که اولین بار توسط یک ارمنستانی یونانی‌تبار به نام ایوانویچ گورجیف (1877-1949م) مطرح شد. به نظر گورجیف، شخصیت‌ها به نُه تیپ (اصلاح‌طلب، یاری‌رسان، موفقیت‌طلب، فردگرا، فکور، وفادار، خوشگذران، رهبر و صلح‌جو) تقسیم می‌شوند که هر یک دارای ابعاد اجتماعی، فکری و احساسی خاص خود است. ...
بیشتر
یکی از رویکردهای جدید در شخصیت‌شناسی، الگوی انیاگرام است که اولین بار توسط یک ارمنستانی یونانی‌تبار به نام ایوانویچ گورجیف (1877-1949م) مطرح شد. به نظر گورجیف، شخصیت‌ها به نُه تیپ (اصلاح‌طلب، یاری‌رسان، موفقیت‌طلب، فردگرا، فکور، وفادار، خوشگذران، رهبر و صلح‌جو) تقسیم می‌شوند که هر یک دارای ابعاد اجتماعی، فکری و احساسی خاص خود است. علاوه براین، هر شخصیتی مرکب از سه جنبه سالم، متوسط و ناسالم است. احمد خالد التوفیق نویسندۀ مصری و محمود اعتمادزاده نویسندۀ ایرانی در دو رمان یوتوپیا (آرمان‌شهر) و دختر رعیت، با هنرمندی تمام، اوضاع آشفتۀ جوامع خود و تاثیر آن بر شخصیت‌ها را به تصویر کشیده‌اند. براین اساس، پژوهش حاضر به تطبیق شخصیت‌های این دو اثر، براساس نظریۀ انیاگرام پرداخته است. طبق نتایج پژوهش، در رمان یوتوپیا، تیپ هفت (خوشگذران) و در رمان دختر رعیت، تیپ دو (یاری‌رسان) و تیپ هشت (رهبر) بیشترین بسامد را دارند؛ اما اغلب شخصیت‌های دو رمان در لایه‌های متوسط و ناسالم شخصیتی قرار دارند. آشفتگی اوضاع جامعه و عدم تعادل و حمایت اجتماعی، بی‌عدالتی‌ها و فقدان قانون و پایمال شدن حقوق انسانی از جمله عللی است که بر سلامت روان افراد تأثیر گذاشته و موجب آشفتگی روانی و اختلال در شخصیت افراد و بروز ناهنجاری در رفتار آنان گردیده است.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
عاطفه رحمانی؛ مهین حاجی زاده؛ عبدالاحد غیبی
چکیده
نظریه سطوح معنایی کارکردی پی‌یرگیرو، وام گرفته از نظریه تواصل رومن یاکوبسن است، با این تفاوت که وی کارکردهای شش‌گانه زبان را تلفیقی از نشانه‌شناسی زیبایی‌شناسی، منطقی و اجتماعی می‌داند که در این نظریه متون، نشانه‌ها، رمزگان‌ها و کاربرد آنها در فضای بیرون و درون بررسی می‌شوند. پژوهش حاضر که با روش تحلیلی-تطبیقی و بر اساس ...
بیشتر
نظریه سطوح معنایی کارکردی پی‌یرگیرو، وام گرفته از نظریه تواصل رومن یاکوبسن است، با این تفاوت که وی کارکردهای شش‌گانه زبان را تلفیقی از نشانه‌شناسی زیبایی‌شناسی، منطقی و اجتماعی می‌داند که در این نظریه متون، نشانه‌ها، رمزگان‌ها و کاربرد آنها در فضای بیرون و درون بررسی می‌شوند. پژوهش حاضر که با روش تحلیلی-تطبیقی و بر اساس مکتب آمریکایی انجام شده، در پی تحلیل اشعار عزالدین میهوبی(1) و احمد شاملو بر پایه نظریه سطوح معنایی کارکردی گیرو است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که این سطوح در اشعار دو شاعر به طور کلی در قالب کارکردهای ارجاعی، عاطفی، زیبایی‌شناختی، کنایی، همدلی و فرازبانی تجلی یافته‌اند؛ و از وجوه تشابه و تفاوت بر پایه نظریه سطوح معنایی گیرو این است که کارکردهای عاطفی، ادبی، همدلی و ارجاعی، بیشترین بسامد را در اشعار هر دو شاعر دارند، اما ساختارهای زبانی و گزینش هنر سازه‌ای بیانی در شعر آن دو به دلیل تفاوت زبانشان، متفاوت است. همچنین کارکرد ارجاعی در اشعار هریک از آنها با شخصیت‌های دینی و تاریخی، نمود پیدا کرده، اما به دلیل تفاوت دین دو شاعر (یکی مسلمان و دیگری مسیحی) این کارکرد در اشعارشان متفاوت است. همچنین کارکرد زیبایی‌شناختی در قالب مفهوم زندان و آزادی در شعر دو شاعر متجلی است، اما به دلیل تمایز فلسفه زندگی دو شاعر که در ناخودآگاه آنها نقش بسته است، در شعر شاملو برخلاف میهوبی خود را اسیر تقدیر و محبوس در زندان می‌داند. کارکرد فرازبانی نیز کم‌ترین بسامد را در شعر دو شاعر داشته است.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
کیامرث شاه ولی
چکیده
دوبیتی یکی از قالب‌ها و گونه‌های شعری است که کاربرد دوبیتی در ادبیات فارسی پرکاربردتر از ادبیات عربی است. دو فرهنگ، دو زبان و دو ملّیت ایرانی و عربی دارای تعاملات مشترکی در ابعاد مختلف هستند. بدون تردید سبک‌ها، قالب‌های شعری و بحور عروضی از این تعامل و به دنبال آن تأثیر و تأثّر بی‌بهره نبوده است. این تحقیق با هدف بررسی کاربرد دوبیتی ...
بیشتر
دوبیتی یکی از قالب‌ها و گونه‌های شعری است که کاربرد دوبیتی در ادبیات فارسی پرکاربردتر از ادبیات عربی است. دو فرهنگ، دو زبان و دو ملّیت ایرانی و عربی دارای تعاملات مشترکی در ابعاد مختلف هستند. بدون تردید سبک‌ها، قالب‌های شعری و بحور عروضی از این تعامل و به دنبال آن تأثیر و تأثّر بی‌بهره نبوده است. این تحقیق با هدف بررسی کاربرد دوبیتی در ادبیات فارسی و ادبیات عربی با روش تحقیق تحلیل محتوا و بر اساس شیوههای پژوهشی نوین ادبیات تطبیقی و بهویژه مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی انجام گرفته است. یافته‌های این پژوهش بهصورت مختصر عبارتاند از: در باب خاستگاه دوبیتی، در منابع مورد مطالعه سه دیدگاه وجود دارد: دیدگاهی که خاستگاه آن نوع قالب شعری را پیش از اسلام می‌داند. دیدگاهی که زایش آن را قرن سوم هجری دانسته است و دیدگاهی که منشأ دوبیتی را بیرون از ادبیات فارسی و ادبیات عربی می‌داند. به طور قاطع پژوهشگران عرصه ادب فارسی و عربی با استدلالهای منطقی و علمی اثبات کردهاند، این وزن شعری در ادب عربی وجود نداشته و برگرفته از ادبیات فارسی و تحت تأثیر آن ادبیات در ادبیات عربی رواج یافته است.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
عبدالحکیم صفرزایی؛ فواد عبدالله زاده؛ عبدالباسط عرب یوسف آبادی
چکیده
داستان فانتزی کودک باوجود رارگرفتن در تضاد با عالم واقع، از شخصیت‌ها و حوادث فراواقعی ساخته می‌شود؛ اما اثری ژرف در فکر و روحیه کودک گذاشته و او را برای تکامل اجتماعی و رفتار بهنجار آماده می‌کند. چنین نگاهی به داستان‌های کودک در حیطة کارکردِ شناختیِ ادبیات کودک قرار می‌گیرد. از آن‌جاکه رشد شناختی در توالی و پیشرفت سایر فرایندهای ...
بیشتر
داستان فانتزی کودک باوجود رارگرفتن در تضاد با عالم واقع، از شخصیت‌ها و حوادث فراواقعی ساخته می‌شود؛ اما اثری ژرف در فکر و روحیه کودک گذاشته و او را برای تکامل اجتماعی و رفتار بهنجار آماده می‌کند. چنین نگاهی به داستان‌های کودک در حیطة کارکردِ شناختیِ ادبیات کودک قرار می‌گیرد. از آن‌جاکه رشد شناختی در توالی و پیشرفت سایر فرایندهای رشد کودک نقش بهسزایی دارد؛ لذا شایسته است در داستاننویسی کودک به کارکرد شناختی متناسب با هر گروه سنی توجه شود. در این پژوهش با تکیهبر روشِ توصیفی-تحلیلی و با هدفِ بررسی کارکردِ شناختی فانتزی در پیشبرد خلاقیت کودک سعی بر آن است فرایندهای جاندارپنداری، نمادپردازی تمثیلی، خودپنداره، عزّت نفس و خوداثربخشی در داستان‌های منتخب عادل الغضبان و محمدرضا یوسفی مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد. نتایج حاکی از آن است که داستان‌های دو نویسنده نقش بهسزایی در تحکیم مهارات شناختی رشد کودک داشته و باعث تقویت هویت فردی و اجتماعی وی می‌شود. شخصیت‌های فانتزی در داستان‌های هر دو نویسنده بیشتر با دو کارکرد مهم شناختیِ عزّت نفس و خوداثربخشی، جنبه‌های خلاقیت را به مخاطب/کودک القا می‌کند.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
یحیی معروف؛ سمیه بختیاری؛ تورج زینی وند؛ علی سلیمی
چکیده
میراث هر کشوری نشان از اصالت و هویّت آن کشور دارد؛ بسیاری از شاعران با پرداختن به میراث گذشتگان، نقش ارزندهای در جهت حفظ آن داشته اند. در این میان، شاعران زن، دوشادوش مردان به این امر توجه داشته و با آنان همنوا شده اند. سیمین بهبهانی و بشری بستانی، به دلیل شناخت فراوانی که در حوزه ادبیات و تاریخ دارند، توانسته اند در بهره ...
بیشتر
میراث هر کشوری نشان از اصالت و هویّت آن کشور دارد؛ بسیاری از شاعران با پرداختن به میراث گذشتگان، نقش ارزندهای در جهت حفظ آن داشته اند. در این میان، شاعران زن، دوشادوش مردان به این امر توجه داشته و با آنان همنوا شده اند. سیمین بهبهانی و بشری بستانی، به دلیل شناخت فراوانی که در حوزه ادبیات و تاریخ دارند، توانسته اند در بهره گیری از میراث گذشته خویش موفق عمل کنند. آنها اگرچه از دو اقلیم متفاوت هستند اما در به کارگیری میراث ملی و دینی، اشتراکات فراوانی دارند. این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی و بر اساس مکتب آمریکایی، به تطبیق میراث در اشعار این دو شاعر پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بهرهگیری از مفاخر گذشته در اشعار آنها به روشنی منعکس شده است؛ به طوری که سیمین از پادشاهان ساسانی، حافظ و سعدی سخن میگوید و بشری از پادشاهان عراق، متنبی و ابوتمام نام میبرد که این امر بیانگر تسلط دو شاعر به فرهنگ غنی خویش است. از آنجا که دو شاعر حوادث مشترکی همچون جنگ را تجربه کردهاند، بنابراین ظلم ستیزی، از مظاهر بارز شعر آنهاست. بشری افزون بر اسطوره های عربی از اسطوره های روم و یونان استفاده کرده است در حالی که نگاه سیمین بیشتر به اسطوره های ایرانی است.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
فاروق نعمتی؛ سهیلا کاظم علیلو؛ پروین خلیلی؛ مسعود باوان پوری
چکیده
مطالعات تطبیقی یکی از علوم روزآمد و تأثیرگذاری است که دارای رویکردهای مختلفی است؛ یکی از این رویکردها، تصویرشناسی است که به بررسی چهرۀ خودی یا دیگری در ادبیات می‌پردازد. طالب عمران، یکی از نویسندگان سوری است که در کشور هند تحصیل کرده است. حاصل مدت تحصیل وی در این کشور، رمان أحزان السندباد است که با دیدی عمیق و دقیق به توصیف جنبه‌های ...
بیشتر
مطالعات تطبیقی یکی از علوم روزآمد و تأثیرگذاری است که دارای رویکردهای مختلفی است؛ یکی از این رویکردها، تصویرشناسی است که به بررسی چهرۀ خودی یا دیگری در ادبیات می‌پردازد. طالب عمران، یکی از نویسندگان سوری است که در کشور هند تحصیل کرده است. حاصل مدت تحصیل وی در این کشور، رمان أحزان السندباد است که با دیدی عمیق و دقیق به توصیف جنبه‌های مختلف زندگی مردم هندوستان می‌پردازد. پژوهش حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی به تصویرشناسیِ هندویان در این رمان بپردازد. نتایج اولیۀ این پژوهش بیانگر آن است که جنبه‌های مختلف دینی و مذهبی، فرهنگی و اعتقادی، سیاسی و اقتصادی در کنار جنبۀ اجتماعی و توصیف خوراک مردم هندوستان، از مهمترین موضوعات مطرحشده در رمان است. همچنین جنبۀ اجتماعی بارزترین وجه ذکر شده در رمان است که بیشتر پیرامون مسألۀ فقر و وضعیت زنان میچرخد. توصیف دقیق خوراکیهای مردم هند یکی دیگر از مواردی است که با دقت خاصی صورت گرفته است. بررسیها نشان می‌دهد که نویسنده، دیدگاهی خنثی و در برخی موارد، مثبت نسبت به مردم هند داشته و در مجموع، تصویر مثبت و مناسبی از آنان به نمایش گذاشته است.
