وصف چشم، یکی از مهمترین موضوعات غزل بوده و ارتباط ژرفی با مسألة زیباییشناسی دارد. پژوهش حاضر در صدد است با پرداختن به روند تغییراتِ این عنصر زیباییشناختی در نزد شاعران غزلپرداز عربی از زمان جاهلی تا عصر عثمانی (مملوکی) به نوعی به توصیف و تبیین تاریخی از زیباییشناسی چشم در نزد شاعران عربی دست یازد.
مهمترین یافته‌های ...
بیشتر
وصف چشم، یکی از مهمترین موضوعات غزل بوده و ارتباط ژرفی با مسألة زیباییشناسی دارد. پژوهش حاضر در صدد است با پرداختن به روند تغییراتِ این عنصر زیباییشناختی در نزد شاعران غزلپرداز عربی از زمان جاهلی تا عصر عثمانی (مملوکی) به نوعی به توصیف و تبیین تاریخی از زیباییشناسی چشم در نزد شاعران عربی دست یازد.
مهمترین یافته‌های این پژوهش که با روشی تحلیلی- توصیفی نگاشته شده است، بیانگر آن است که ذوق «زیباییشناختی» چشم در نزد شاعران عرب با سقوط خلافت بغداد و بر سر کار آمدن ترکان، دچار یک تغییر بنیادی شد، به طوری که عربهایی که تا آن زمان «چشم درشت» را زیبا میدانستند، روی به سوی وصف «چشمان تنگ» و تحسین آن آوردند. این مسأله، تأثیر بالای حکومت و نظام سیاسی- اجتماعی را بر ادبیّات بیان میدارد.
داستان حضرت سلیمان به دلیل گستردگی و تنوّع ماجراها، تأثیرات گوناگون و متفاوتی در متون ادب فارسی گذاشته است که آن را از داستان دیگر پیامبران ممتاز میکند. با وجود قدمت روایت این داستان در منابع آیین یهود، قرآن کریم، بهترین و نخستین منبع شاعران و عارفان برای استفاده بوده است. موضوعاتی مانند عدالت سلیمان، منطق الطّیر دانستن او، تسلّط ...
بیشتر
داستان حضرت سلیمان به دلیل گستردگی و تنوّع ماجراها، تأثیرات گوناگون و متفاوتی در متون ادب فارسی گذاشته است که آن را از داستان دیگر پیامبران ممتاز میکند. با وجود قدمت روایت این داستان در منابع آیین یهود، قرآن کریم، بهترین و نخستین منبع شاعران و عارفان برای استفاده بوده است. موضوعاتی مانند عدالت سلیمان، منطق الطّیر دانستن او، تسلّط بر دیوان و...از جمله روایات قرآنی داستان سلیمان است؛ ولی با این وجود ادیبان فارسی از روایت تفاسیر و کتب قصص انبیاء در مورد سلیمان (ع) که پُر از اسرائیلیات است، بـه دلیل شهرت و جذّابیّت این داستانها تاثیر پذیرفتهاند، برای نمونه؛ موضوع انگشتری سلیمان که مضمونهای زیبایی از آن در ادبیّات فارسی، خصوصاَ متون عرفانی، خلق شده است.
این نوشتار با توجّه به اهمّیّت داستان پیامبران در ادبیّات فارسی (در اینجا داستان سلیمان) به تأثیر بخشی از روایات قرآنی داستان سلیمان در متون فارسی پرداخته است و از آن میان سه مبحث را برگزیده است: سلیمان و باد، سلیمان و مور و سلیمان و پرندگان؛ و از آنجا که پرداختن به تأثیر کامل داستان سلیمان در تمام ادب فارسی کار دشواری است و البتّه از حوصلة یک مقاله خارج است به بررسی این سه موضوع در امّهات متون ادب فارسی پرداخته است که بیشک با موارد مشابه در دیگر متون قابل مقایسه است.
سرودن اشعار حزن‌انگیز در سوگ فرزندان یکی از رایجترین موضوعات رثاء به شمار میرود. به دلیل پیوند عمیق نوع ادبی رثا با عواطف و احساسات شاعر، این نوع ادبی بیش از سایر گونههای ادبی، زمینۀ انعکاس ذهنیّات و افکار شاعر را فراهم میآورد و به همین دلیل ظرفیّت تحلیل و بررسی از نظر بازتاب جنسیّت را دارد.
در پژوهش حاضر با روش توصیفی– ...
بیشتر
سرودن اشعار حزن‌انگیز در سوگ فرزندان یکی از رایجترین موضوعات رثاء به شمار میرود. به دلیل پیوند عمیق نوع ادبی رثا با عواطف و احساسات شاعر، این نوع ادبی بیش از سایر گونههای ادبی، زمینۀ انعکاس ذهنیّات و افکار شاعر را فراهم میآورد و به همین دلیل ظرفیّت تحلیل و بررسی از نظر بازتاب جنسیّت را دارد.
در پژوهش حاضر با روش توصیفی– تحلیلی و با استفاده از آرای محقّقان جامعه‌شناسی زبان، کوشش میشود، اشعار «ابن رومی» و «سعاد صباح»، دو تن از پیشتازان شعر رثای عربی را در سه سطح واژگانی، نحوی و بلاغی مقایسه کند، تا از این طریق، پیوند زبان و جنسیّت را در اشعار این دو شاعر به مقایسه، نقد و تحلیل گذارد. مهمترین نتیجة حاصل از کاربست این نظریه در تحلیل مرثیه‌های ابنرومی و سعاد صباح، نشان میدهد که رابطة تنگاتنگی بین عاطفه رثاء و جنسیّت شاعر وجود دارد و عاطفة حزن سعاد صباح قویتر بوده و آن به دلیل ویژگی احساسی و درونی زنان در این زمینه است.
این پژوهش نقدی است بر کتاب الرّسالة الحاتمیّة نوشتة محمّد بن حسن حاتمی (388 هـ) که صد مضمون از اشعار متنبّی را متأثّر از حکمت یونان دانسته است. این جستار کوشیده است این حکمتها را از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قـرار دهد و نشان دهـد علاوه بر اینکه منبعی بـرای این حکمتهای یونانی وجود ندارد، این مضامین قبل از آنکه یونانی ...
بیشتر
این پژوهش نقدی است بر کتاب الرّسالة الحاتمیّة نوشتة محمّد بن حسن حاتمی (388 هـ) که صد مضمون از اشعار متنبّی را متأثّر از حکمت یونان دانسته است. این جستار کوشیده است این حکمتها را از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قـرار دهد و نشان دهـد علاوه بر اینکه منبعی بـرای این حکمتهای یونانی وجود ندارد، این مضامین قبل از آنکه یونانی باشند اسلامی هستند و بسیاری از آنها در فرهنگ ایرانیان باستان وجود داشته است، همچنین میتوان ادّعا کرد که حاتمی در انتخاب برخی حکمتها دچار خطا شده و تطبیقی شایسته در این زمینه نداشته است، به علاوه بسیاری از این صد مضمون مشترک هستند. تأثیر فراوانی که الرّسالة الحاتمیّة در ادب عربی گذاشته است، از دلایل انتخاب این کتاب برای بررسی و پژوهش میباشد.
پژوهش حاضر می‌کوشد چگونگی حضور شخصیّت اسطورهایِ «عولیس» و شیوه‌های فراخوانی و به کارگیری آن را از سوی سه شاعر مهمّ معاصر عربی، همچون محمود درویش (1941-2008) محمّد عمران (1962-1983) و یوسف الخال (1917-1987) مورد بررسی و نقد قرار دهد؛ بدین جهت که نامبردگان برای القای مفاهیم مورد نظر خود به مخاطب از این چهرۀ اسطوری بهره‌ها بردند و کوشیدند ...
بیشتر
پژوهش حاضر می‌کوشد چگونگی حضور شخصیّت اسطورهایِ «عولیس» و شیوه‌های فراخوانی و به کارگیری آن را از سوی سه شاعر مهمّ معاصر عربی، همچون محمود درویش (1941-2008) محمّد عمران (1962-1983) و یوسف الخال (1917-1987) مورد بررسی و نقد قرار دهد؛ بدین جهت که نامبردگان برای القای مفاهیم مورد نظر خود به مخاطب از این چهرۀ اسطوری بهره‌ها بردند و کوشیدند با کمک آن، رمزگونه به ترسیم دغدغههای شخصی و غیر شخصی بپردازند. چنین استنباط میشود که این شاعران از اسطورة یاد شده خوانش سیاسی- اجتماعی داشتهاند و با الهامگیری از تجربههای سنّتی وی، در پی رسیدن به «پنهلوپة» معاصر خویش، یعنی سرزمین غصب شدة کشورشان هستند. «عولیس» در شعر آنان شخصیّتی میهنخواه و پر دغدغهای است که از دردی مشترک مینالد و همچون پیش، تلاش و انتظار در دستور کار خود دارد. از سویی دیگر آنان به کمک این اسطوره، سعی داشتند اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی را به چالش بکشانند و در همان حال که کوشیدند با بیان سمبولیک، ادبیّت متن شعری خود را دو چندان کنند.
چکیده
اسطورة سندباد در هفت قصیده از دیوان صلاح عبدالصّبور آمده است. این اسطوره در شعر وی بر مضمونهایی همچون: سرگشتگی، فرار از واقعیّتهای تلخ زندگی، شناخت و معرفت و سرکشی و نوآوری دلالت دارد.
سندباد به روشهای گوناگونی در شعر عبدالصّبور آمده است؛ گاهی نقاب شاعر است و گاهی قهرمان روایت اوست. حضور وی اشارهوار، نمادین و با ...
بیشتر
چکیده
اسطورة سندباد در هفت قصیده از دیوان صلاح عبدالصّبور آمده است. این اسطوره در شعر وی بر مضمونهایی همچون: سرگشتگی، فرار از واقعیّتهای تلخ زندگی، شناخت و معرفت و سرکشی و نوآوری دلالت دارد.
سندباد به روشهای گوناگونی در شعر عبدالصّبور آمده است؛ گاهی نقاب شاعر است و گاهی قهرمان روایت اوست. حضور وی اشارهوار، نمادین و با گفتگوهایی گاه عامیانه و گاه عالمانه است.
سندباد در شعر عبدالصّبور سه چهرة مختلف دارد: 1- مبارز، شجاع و مسافری که در پی نـاشنـاختههای جهـان است و مـردم را نیـز بـه جنبش فـرامیخواند. 2- ترسو و بزدل که از سفر میهراسد و 3- صوفیمسلکی است که به سفرهای درون میپردازد و در پی گمشدههای معنوی است.
کتاب جواهر البلاغة اثر احمد هاشمی مصری، از کتابهای برجسته در علوم بلاغت است. حجم مناسب، دستهبندی وعنوانگذاری مباحث، تطبیقها، تمرینها وتقریظهای متعدّدی که بر این کتاب نوشته شده است، آن را از بدو نگارش تاکنون، مورد توجّه علاقمندان این علم، وهمچنین کتاب درسی دانشگاهی قرار داده است، این کتاب نیز به فارسی برگردانده شده ...
بیشتر
کتاب جواهر البلاغة اثر احمد هاشمی مصری، از کتابهای برجسته در علوم بلاغت است. حجم مناسب، دستهبندی وعنوانگذاری مباحث، تطبیقها، تمرینها وتقریظهای متعدّدی که بر این کتاب نوشته شده است، آن را از بدو نگارش تاکنون، مورد توجّه علاقمندان این علم، وهمچنین کتاب درسی دانشگاهی قرار داده است، این کتاب نیز به فارسی برگردانده شده و شرحهـا وتوضیحهای گوناگونی بر آن نگاشتهاند. با همة ایـن تفاصیل، گـاهی در لابهلای این کتاب – و البتّه ترجمههای آن- مطالب سستی ره پیدا کرده که ممکن است موجب اخلال در امر آموزش شود. در این مقاله، به بیان برخی از این امور- در قسمت بدیع- که به نظر صحیح نمیآیند و سپس دلیل خطا بودن و وجه صحیح آن را بیان نیز ذکر کردهایم.
