مقاله پژوهشی
ترجمه
سجاد اسماعیلی؛ علی اصغر شهبازی
چکیده
متون ادبی و به ویژه متون داستانی نقشی مؤثر در انتقال فرهنگ ایفا میکنند؛ ازاین رو، ترجمه این متون از زبانی به زبان دیگر نیازمند انتقال صحیح عناصرفرهنگی هر زبان می باشد. جستار پیشرو بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به بررسی ترجمه عربی داستان مدیر مدرسه جلال آل‌احمد براساس نظریه فرهنگی نیومارک بپردازد ...
بیشتر
متون ادبی و به ویژه متون داستانی نقشی مؤثر در انتقال فرهنگ ایفا میکنند؛ ازاین رو، ترجمه این متون از زبانی به زبان دیگر نیازمند انتقال صحیح عناصرفرهنگی هر زبان می باشد. جستار پیشرو بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به بررسی ترجمه عربی داستان مدیر مدرسه جلال آل‌احمد براساس نظریه فرهنگی نیومارک بپردازد تا از یکسو مهمترین عناصر فرهنگی داستان و چالش‌های ترجمه ای این عناصر استخراج گردد و از سوی دیگر راهکارهایی عملی بهمنظور انتقال و برگردان صحیح عناصر فرهنگی مطابق با نظریه نیومارک ارائه دهد. داستان مدیر مدرسه نمایی روشن از نظام اجتماعی، فرهنگی و اداری دوره زندگی نویسنده کتاب را تجلّی ساخته میسازد. ارزیابی کیفیت انتقال عناصر بومی و فرهنگی این اثر از صافی ترجمه، نشان از درهمتنیدگی عناصر فرهنگی و زبانیست که مترجم را ناگزیر به استفاده از راهبردهای متنوّع در تعریب این عناصر ساخته است. برخی از عناصر ترجمهناپذیر فرهنگی، بهشکل مفهومی برگردان شده است. معادلهای کارکردی و شرح مفهوم عناصر فرهنگی در ترجمة اثر، رویکرد غالب و پربسامد مترجم است. وی از این طریق تلاش داشته متن داستان را هرچه بیشتر به زبان مقصد نزدیکتر سازد.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
هدایت الله تقی زاده؛ داود شیروانی
چکیده
رئالیسم جادویی از شاخصه‌های واقع گرایی در نیمه دوم قرن بیستم است که با درآمیختگی با خیال، ساختارهای واقعی را تغییر دادهاست. حسن کمال و غلامحسین ساعدی ازجمله پیشگامان این سبک داستان نویسی در ادبیات داستانی معاصر عربی و فارسی هستند. رمانهای المرحوم و عزاداران بَیَل از نمونه های برجسته این سبک داستان نویسی هستند ...
بیشتر
رئالیسم جادویی از شاخصه‌های واقع گرایی در نیمه دوم قرن بیستم است که با درآمیختگی با خیال، ساختارهای واقعی را تغییر دادهاست. حسن کمال و غلامحسین ساعدی ازجمله پیشگامان این سبک داستان نویسی در ادبیات داستانی معاصر عربی و فارسی هستند. رمانهای المرحوم و عزاداران بَیَل از نمونه های برجسته این سبک داستان نویسی هستند که در این مقاله تلاش شده شگردهاى نویسندگان از منظر گزارههای رئالیسم‌جادویی، باروش توصیفی– تحلیلی براساس مکتب آمریکایی مورد بررسی قرار گیرد. لزوم شناخت درونمایه و عناصر رئالیسم‌جادویی باتوجه به مشکلات اجتماعى، فرهنگى و سیاسى دو کشور مصر و ایران و باتوجه به اسطورهها و باورها ضرورت پژوهش است. نتایج نشانگر آن است که نویسندگان از رئالیسم‌جادویی برای بیان مشکلات سیاسی و اجتماعی موجود در جامعه مصری و ایرانی استفاده نمودند. عنصر «سحروجادو»، «وهم و خیال»، پس از عنصر «واقعیت»، شالوده این دو داستان را تشکیل می دهد. زمینه گرایش هر دو نویسنده به سبک رئالیسم‌جادویی را باید در جنبههای روانشناختی شخصیتهای داستان آنان و ویژگیهای فردی مشترک آنان دانست. در المرحوم مؤلفههای رئالیسم‌جادویی؛ مانند «نمادسازی»، «رازگونگی»، «صدا و بو» حضوری پررنگ تر دارد و در عزاداران بَیَل، نمونه های بیشتری از عناصر «دوگانگی»، «اسطوره» و «صدا و بو» دیده میشود.
مقاله پژوهشی
حسین جهانتیغ؛ ناصر ملکی
چکیده
ادبیّات و سینما، بهعنوان روساختی ترین لایۀ انعکاس دهنده و تولیدکنندۀ ارزشهای اجتماعی، پیوندی ناگسستنی دارند. آنچه ادبیّات تطبیقی را به عنوان شاخه ای از خوانش ادبی مطرح می کند مقایسۀ درک مخاطبین در محیطها و جوامع مختلف از آثار ادبی میباشد. مخاطب در مواجهه با هر اثر زنجیرهای از پرسشها را از خود دارد، ...
بیشتر
ادبیّات و سینما، بهعنوان روساختی ترین لایۀ انعکاس دهنده و تولیدکنندۀ ارزشهای اجتماعی، پیوندی ناگسستنی دارند. آنچه ادبیّات تطبیقی را به عنوان شاخه ای از خوانش ادبی مطرح می کند مقایسۀ درک مخاطبین در محیطها و جوامع مختلف از آثار ادبی میباشد. مخاطب در مواجهه با هر اثر زنجیرهای از پرسشها را از خود دارد، اینکه چرا از میان آثار متعدّد موجود این اثر خاص را انتخاب کرده است و چه عواملی در این انتخاب تأثیرگذار بوده اند؟ چه عواملی در ایجاد موقعیت فعلی و شکل گیری هویّت او تأثیرگذارند؟ این اثر چگونه بهدست او رسیدهاست؟ و برآیند تمام این عوامل چه تأثیری در خوانش او از متن پیشِ رویش دارد؟ آنچه در این پژوهش حائز اهمّیّت است صرفاً تاریخ و موقعیت نگارش متن نیست، بلکه بهبررسی همین عوامل در ارتباط با مخاطبین در بافتهای فرهنگی و اجتماعی مختلف میپردازد. متأسّفانه در چند دهۀ اخیر، عمده توجّه ادبیّات تطبیقی بر آثار تولیدشده و یا مؤلّفین بوده و مهمترین ضلع خلق آثار که مخاطب است مورد اغماض قرار گرفته است. نیازسنجی مخاطبینِ متعلّق به محیطهای مختلف و خلق آثاری که جهان شمول تراند، در عصرجدید که ابزارهای گوناگون سرگرمی برای او فراهم است، تنها راه نجات ادبیّات و سینما در جذب مخاطب و ادامۀ حیات است.
مقاله پژوهشی
ادبیات تطبیقی
خلیل حمداوی؛ خداداد بحری؛ ناصر زارع؛ سید حیدر فرع شیرازی
چکیده
ادبیات تطبیقی نوعی پژوهش بین‌رشته‌ای است، که از تعامل میان ادبیات ملت‌ها با یکدیگر سخن می‌گوید. معنی‌شناسی‌شناختی یکی از شیوههای مطالعه زبان است و مجموعه‌ای از نظریات را شامل میشود که طرحوارههای تصویری از مهمترین آن‌هاست. شهرت و آوازه عمر خیام به خاطر جایگاه ادبی و رباعیاتش میباشد؛ او به خاطر داشتن ذوق شعری، بینش ...
بیشتر
ادبیات تطبیقی نوعی پژوهش بین‌رشته‌ای است، که از تعامل میان ادبیات ملت‌ها با یکدیگر سخن می‌گوید. معنی‌شناسی‌شناختی یکی از شیوههای مطالعه زبان است و مجموعه‌ای از نظریات را شامل میشود که طرحوارههای تصویری از مهمترین آن‌هاست. شهرت و آوازه عمر خیام به خاطر جایگاه ادبی و رباعیاتش میباشد؛ او به خاطر داشتن ذوق شعری، بینش فلسفی خود را در قالب رباعیات بیان کرده است. ایلیا ابوماضی که در ادبیات عرب به شاعر خوشبین معروف است، در موضوعات فلسفی از جهان‌بینی خیام تأثیر پذیرفته است. پژوهش حاضر، پس از ارائه تعاریف کلی پیرامون مبحث معنی‌شناسی‌شناختی در چارچوب نظریه طرحوارههای تصویری، به شیوه توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی مکتب آمریکایی، به مطالعۀ تأثیر و تأثر خیام بر اندیشه های ابوماضی و نیز تحلیل پسامد مضامین فلسفی و عرفانی در طرحوارههای حرکتی عمرخیام، شاعرِ ایرانی و ایلیا ابوماضی شاعرِ عرب میپردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، که اندیشۀ دو شاعر در زمینۀ طرح‌وارۀ حرکتی اندیشۀ مرگ و عدم پایداری روزگار در مواردی مشابه و در مواردی متفاوت است؛ نیستی و ناپایداری، وجه بارز طرحوارههای حرکتی خیام است؛ اما ابوماضی به طرح‌وارۀ حرکتی انتقال از مکانی به مکان دیگر معتقد است. طرحوارههای حرکتی نکوهش نگرانی از مرگ و لزوم استفاده از لحظات عمر و فلسفۀ خوش باشی در اشعار هر دو شاعر متشابه است.
مقاله پژوهشی
تورج زینی وند؛ روژین نادری
چکیده
سعید علّوش منتقد و مترجم مغربی از پژوهشگران برجسته ادبیّات تطبیقی در جهان عرب به‌شمار می‌آید. آثار وی در این حوزه در معرّفی مکتب‌های مطرح ادبیّات تطبیقی و کتاب‌شناسی این دانش در جهان‌عرب نقش اساسی داشته است. علّوش در ادبیّات تطبیقی معاصر، بیشتر در مسیر تحقّق پنج هدف اساسی حرکت نموده است؛ الف: معرّفی تاریخچه و نقد مکتب‌های ...
بیشتر
سعید علّوش منتقد و مترجم مغربی از پژوهشگران برجسته ادبیّات تطبیقی در جهان عرب به‌شمار می‌آید. آثار وی در این حوزه در معرّفی مکتب‌های مطرح ادبیّات تطبیقی و کتاب‌شناسی این دانش در جهان‌عرب نقش اساسی داشته است. علّوش در ادبیّات تطبیقی معاصر، بیشتر در مسیر تحقّق پنج هدف اساسی حرکت نموده است؛ الف: معرّفی تاریخچه و نقد مکتب‌های مشهور ادبیّات تطبیقی. ب: نقد فرهنگی ادبیّات تطبیقی. ج: بررسی وضعیّت کنونی ادبیّات تطبیقی در جهان عرب و چالش‌های فراروی آن. د: تأکید بر نظریه اسلامی ادبیّات تطبیقی. هـ: نقش ترجمه در ادبیّات تطبیقی. لذا این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی برآن است ضمن معرفی سعید علّوش، به تحلیل دیدگاه‌های وی در باب ادبیات تطبیقی عربی نیز بپردازد که درنهایت به این مهم رهیافت هاست، که علّوش ضمن در پیش گرفتن اهداف نامبرده و برجسته نمودن نقش عرب در ادبیّات تطبیقی غرب، نقص‌ها و اشتباهاتی چند در آثار و گفته‌های خویش داشته است؛ ازجمله آنکه علّوش بعد از نوشتن رساله دکتری و چاپ آن کار جدیدی نکرد و تمام کارهای چاپ شده وی تکرار مطالب رسالة دکتری است. متهم کردن مجله الدراسات الادبیه و تلاش‌های محمد محمدی به تلاش برای تقویت جنبش امل از اشتباهات فاحش کتاب مکونات الادب المقارن و مدارس الادب المقارن است که با روح علمی سازگاری ندارد و نیز پریشانی نویسنده در کاربرد واژگان غلوآمیزی چون مکتب اسلاوی و عربی هم از دیگر اشکالات کار اوست.
مقاله پژوهشی
حسین محمدیان؛ سید علی سراج
چکیده
نویسندگان زن در ایران و کشورهای عربی توانسته‌اند موقعیت خود را در نوشتن آثار داستانی ابراز کنند و مورد استقبال مخاطبان قرار گیرند. داستان‌نویسان زن تأکید داشته‌اند که زنان معنیای خاص از تجربه زنانه را به خواننده نشان میدهند، که ادبیات مردانه قادر به توصیف و بیان آن نیست؛ از این‌رو کوشیدند آثاری بنویسند که مستقیماً مربوط به ...
بیشتر
نویسندگان زن در ایران و کشورهای عربی توانسته‌اند موقعیت خود را در نوشتن آثار داستانی ابراز کنند و مورد استقبال مخاطبان قرار گیرند. داستان‌نویسان زن تأکید داشته‌اند که زنان معنیای خاص از تجربه زنانه را به خواننده نشان میدهند، که ادبیات مردانه قادر به توصیف و بیان آن نیست؛ از این‌رو کوشیدند آثاری بنویسند که مستقیماً مربوط به تجربه های زنان باشد. در پژوهش حاضر، بر پایۀ مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی، زمینه های شکل گیری و تحول جریان زنانه نویسی در ادبیات داستانی این دو سرزمین بررسی شده است. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که دورۀ اول داستان‌نویسی زنانه در ادبیات فارسی و عربی، بیانگر بی‌عدالتی‌ها و رنج و محرومیت زنان است. دورۀ دوم، دوره بازیابی هویت زنان است و مسأله حق انتخاب، آزادی زن و تمایز بخشیدن به هویت زنانه مطرح است. آزادی زن، خروج از انفعال، ارتقای نقش‌پذیری زن از محیط خانه به سطوح مختلف جامعه اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و انتخاب قهرمان داستان از بین زنان، از مهمترین ویژگیهای آثار داستانی زنان در دورۀ سوم زنانه‌نویسی در ادبیات فارسی و عربی است. تلاش نویسندگان زن برای نمایش روایتی زنانه و بازنمودِ هویت زنان به شیوههای گوناگون در سطوح مختلف متن؛ ازجمله کاربرد واژگان، شخصیت پردازی، انتخاب قهرمان و روایتگرِ زن ارائه شده است.
مقاله پژوهشی
علی مصطفی نژاد؛ مهین حاجی زاده؛ عبدالاحد غیبی؛ عبدالله کریم زاده
چکیده
امروزه تکنولوژی‌های دیجیتالی، نفوذ گسترده‌ای در زندگی روزمره ما پیدا کرده و کنش‌های ارتباطی و عادت‌های متن‌خوانی و متن‌سازی ما را بازتعریف کرده‌اند. بر این اساس، ضرورت تغییر نقش ادبیات و گفتمان ادبی، در فضای رسانهای معاصر ایران و جهان عرب، احساس شده و گامهایی نیز در این جهت برداشته شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- ...
بیشتر
امروزه تکنولوژی‌های دیجیتالی، نفوذ گسترده‌ای در زندگی روزمره ما پیدا کرده و کنش‌های ارتباطی و عادت‌های متن‌خوانی و متن‌سازی ما را بازتعریف کرده‌اند. بر این اساس، ضرورت تغییر نقش ادبیات و گفتمان ادبی، در فضای رسانهای معاصر ایران و جهان عرب، احساس شده و گامهایی نیز در این جهت برداشته شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف مقایسۀ تجربۀ ادبیات دیجیتال ایران و عرب، به بررسی نمونه‌هایی از شعر و رمان دیجیتال در ایران و جهان عرب و شباهتها و تفاوتهای شکلی و محتوایی آنها پرداخته است. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد که علیرغم پیشیگرفتن تاریخی شعرا و نویسندگان دیجیتال ایرانی از عربها، شکاف دیجیتالی چشمگیری با کشورهای عربی وجود دارد. از سوی دیگر، باوجود شکاف زیاد بین ادبیات دیجیتال عرب و غرب، آثار و تألیفات قابل توجهی در برخی کشورهای عربی تولید شده است. این آثار ضمن اینکه فرایندهای خلق مشارکتی یا جمعی را فعالانهتر دنبال می کنند، از نظر زیباییشناسی و خلاقیتهای شکلی و محتوایی نیز قابل اعتنا هستند.
