معرّفی و تحلیل توصیفی دیدگاه‌های سعید علّوش در ادبیّات تطبیقی جهان‌عرب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانش‌آموخته دکتری، زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

سعید علّوش منتقد و مترجم مغربی از پژوهشگران برجسته ادبیّات تطبیقی در جهان ­عرب به‌شمار می‌آید. آثار وی در این حوزه در معرّفی مکتب‌های مطرح ادبیّات تطبیقی و کتاب‌شناسی این دانش در جهان‌عرب نقش اساسی داشته است. علّوش در ادبیّات تطبیقی معاصر، بیشتر در مسیر تحقّق پنج هدف اساسی حرکت نموده­ است؛ الف: معرّفی تاریخچه و نقد مکتب‌های مشهور ادبیّات تطبیقی. ب: نقد فرهنگی ادبیّات تطبیقی. ج: بررسی وضعیّت کنونی ادبیّات تطبیقی در جهان ­عرب و چالش‌های فراروی آن. د: تأکید بر نظریه اسلامی ادبیّات تطبیقی. هـ: نقش ترجمه در ادبیّات تطبیقی. لذا این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی برآن­ است ضمن معرفی سعید علّوش، به ­تحلیل دیدگاه‌های وی در باب ادبیات تطبیقی عربی نیز بپردازد که درنهایت به این مهم ره­یافت ه­است، که علّوش ضمن در پیش گرفتن اهداف نامبرده و برجسته­ نمودن نقش عرب در ادبیّات تطبیقی غرب، نقص‌ها و اشتباهاتی چند در آثار و گفته‌های خویش داشته است؛ ازجمله آنکه علّوش بعد از نوشتن رساله دکتری و چاپ آن کار جدیدی نکرد و تمام کارهای چاپ شده وی تکرار مطالب رسالة دکتری است. متهم کردن مجله الدراسات­ الادبیه و تلاش‌های محمد محمدی به تلاش برای تقویت جنبش امل از اشتباهات فاحش کتاب مکونات الادب­ المقارن و مدارس الادب ­المقارن است که با روح علمی سازگاری ندارد و نیز پریشانی نویسنده در کاربرد واژگان غلوآمیزی چون مکتب اسلاوی و عربی هم از دیگر اشکالات کار اوست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

troduction and status of Said Alloush in Comparative literature of the Arab world

نویسندگان [English]

  • Tooraj Zinivand 1
  • Rojeen Naderi 2
1 Professor, Arabic Language and Literature, Faculty of Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran
2 PhD, Language and Literature, Faculty of Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]


Saeed Alloush, a critic and a Maghrebi translator, is considered as one of the prominent researchers of comparative literature in the Arab world. His works in this field have played a major role in introducing prominent schools of comparative literature and bibliography of this knowledge in the Arab world. In contemporary comparative literature, Alloush has mostly moved in the direction of achieving five basic goals; A: Introducing the history and criticism of the famous schools of comparative literature. B: Cultural criticism of comparative literature. C: Examining the current state of comparative literature in the Arab world and the challenges facing it. D: Emphasis on the Islamic theory of comparative literature. E: The role of translation in comparative literature. This descriptive-analytical research, therefore, aims to introduce Saeed Alloush and analyze his views on Arabic comparative literature, which ultimately led to the conclusion that Alloush has undertaken the aforementioned goals and highlighted the role of Arabs in comparative literature. The West has had many flaws and mistakes in its works and statements, however, Alloush did not do anything new after writing his doctoral dissertation and publishing it, and all his published works are repetitions of the contents of his doctoral dissertation. Accusing the Journal of Literary Studies and Mohammad Mohammadi's efforts of trying to strengthen the Amal movement is one of the mistakes of the book "Makunat al-Adab, al-Maqarn, and Madrasah al-Adab al-Maqarn", which is not compatible with the scientific spirit. Also, the author's trouble in using exaggerated words such as Slavic and Arabic school is another problem of his work.



کلیدواژه‌ها [English]

  • Arabic literature
  • literary criticism
  • comparative literature
  • Saeed Allosh Word

عنوان مقاله [العربیة]

التعریف والتحلیل الوصفی لمکانة سعید علوش فی الأدب المقارن للعالم العربی

چکیده [العربیة]

سعید علوش ناقد ومترجم مغاربی، ویعتبر من أبرز الباحثین فی الأدب المقارن فی العالم العربی. وکان لأعماله فی هذا المجال دور کبیر فی التعریف بالمدارس البارزة فی الأدب المقارن وببلیوغرافیا هذه المعرفة فی العالم العربی. فی الأدب المقارن المعاصر، تحرک علوش فی الغالب فی اتجاه تحقیق خمسة أهداف أساسیة؛ ج: التعریف بتاریخ ونقد المدارس الشهیرة فی الأدب المقارن. ب: النقد الثقافی للأدب المقارن. ج: دراسة الوضع الحالی للأدب المقارن فی العالم العربی والتحدیات التی تواجهه. د: التأکید على النظریة الإسلامیة فی الأدب المقارن. هـ: دور الترجمة فی الأدب المقارن. ولذلک یهدف هذا البحث الوصفی التحلیلی إلى التعریف بسعید علوش وتحلیل آرائه حول الأدب المقارن العربی، الأمر الذی أدى فی النهایة إلى استنتاج مفاده أن علوش، مع قیامه بالأهداف المذکورة أعلاه وإبراز دور العرب فی الأدب المقارن، کان للغرب عیوب کثیرة. وأخطاء فی أعماله وتصریحاته؛ ومن بین أمور أخرى، لم یفعل علوش أی جدید بعد کتابة أطروحة الدکتوراه ونشرها، وکل أعماله المنشورة هی تکرار لمحتویات أطروحة الدکتوراه. إن اتهام مجلة الدراسات الأدبیة ومساعی محمد المحمدی بمحاولة تعزیز حرکة أمل هو من الأخطاء الفادحة فی کتاب ماکنة الآداب المقرن ومدرسة الآداب المقارن، وهو ما لا یتوافق مع الروح العلمیة . کما أن مشکلة المؤلف فی استخدام الکلمات المبالغ فیها مثل المدرسة السلافیة والعربیة هی مشکلة أخرى فی عمله.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأدب العربی
  • النقد الأدبی
  • الأدب المقارن
  • سعید علوش
أبوعسلی، برهان (2010)؛ «الدراسات العربیة المقارنة واقعها وآفاقها». مجلة العلوم الإنسانیة، کلیة الآداب، جامعة بحرین. العدد 18- 19، 56- 114.
ترابی، علی اکبر (1379)؛ جامعه‌شناختی هنر و ادبیّات. تبریز: فروغ آزادی.
حنون، عبدالمجید (1986). صورة الفرنسی فی الروایة المغربیة. الطبعة الأولی، الجزائر: دیوان المطبوعات الجامعی.
خضری، حیدر (1391)؛ «کتاب‌شناسى کتاب‌های نظرى ادبیّات تطبیقى در کشورهاى عربى و ایران از آغاز تا سال 1391 هـ.ش/2012 م». ادبیات تطبیقی: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 3/2، پیاپی 6، 147-  178.
الخطیب، حسام (1999)؛ آفاق الأدب المقارن عربیاً و عالمیاً. الطبعة الأولی، دمشق: دارالفکر.
سالمون پراور، زیگبرت (1391). «درآمدی به پژوهش‌های ادبی تطبیقی». ترجمه: بهنام میرزابابازادة فومشی. ویژه‌نامة نامة فرهنگستان زبان و ادب فارسی. 3/1. پیاپی 5، 139- 150.
شریف‌پور، عنایت الله و بصیری، محمّدصادق و پوریزدان پناه کرمانی، آرزو (1394)؛ «عناصر بینامتنیت در روایات پیکارسک و مقامات». پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت، سال 4، شماره 2، 153- 171.
شمیسا، سیروس (1383)؛ انواع ادبی. چاپ هشتم، تهران: فردوس.
عبود، عبده (1999). الأدب المقارن والإتجاهات النقدیّه الحدیثه. الطبعة الأولی، کویت: عالم الفکر.
عبود، عبده (2009)؛ «هل بلغ الأدب العربی المقارن مرحلة الرشد؟». أرشیف: أدباء وشعراء ومطبوعات:
علّوش، سعید (1979)؛ «ببلیوغرافیة الأدب المقارن فی العالم العربی». مجلة کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة، الرباط. العدد 5 و 6، 20- 45.
علّوش، سعید (1985)؛ مکوّنات الأدب المقارن فی العـالم العربی. الطبعة الأولی، بیروت- لبنان: الدار البیضاء، الشرکة العالمیة للکتاب.
علّوش، سعید (1987)؛ مدارس الأدب المقارن؛ دراسة منهجیة.  الطبعة الأولی، بیروت- لبنان: الدار البیضاء، المرکز الثقافی العربی.
غنیمی هلال، محمّد (1977)؛ الموقف الادبی. بیروت: دارالثقافة- دارالعودة.
المناصره، عزالدّین  (2005)؛ النقد الثقافی المقارن؛ منظور جدلی تفکیکی. الطبعة الأولی، الأردن- عمان: دار مجدلاوی للنشر والتوزیع.