واکاوی معنای زمستان در دو شعر(عبدالصبور و شهریار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

  شعر معاصر عربی و فارسی بر آن است تا با استفاده از ظرفیت­های موجود در واژگان، تصویری روشن از دغدغه­های انسان معاصر، ارائه دهد. در این بین، شاعران به عنوان بخشی آگاه از اجتماع، ضمن وقوف بر این مهم، خود، روایتگـران قصـة حضـور انسان و کاوشگران معنا در دنیای واژگان­اند.
  جستار حاضر بر آن است تا به این پرسش اساسی پاسخ گوید که با توجّه به پس­زمینه­های تاریخی و اجتماعی، واژگان چگونه می­توانند در شکل بخشیدن به فضای معنایی یک شعر، مؤثّر واقع شوند. به همین علت با انتخاب دو شعر از دو حوزة زبانی مختلف، به واکاوی معنایی مشترک پرداخته و کوشیده است تا کارکرد معنا را در «أغنیة للشتاء» صلاح عبدالصبور مصری و غزلی از محمدحسین شهریار، شاعر پارسی­گوی، بر مبنای کارکرد اجتماعی شعر، مورد بررسی قرار دهد.
یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که کارکردهای مختلف واژگانی در دو شعر، در راستای اعادة معانی مورد نظر، تأثیر گذار بوده و ضمن تأمین وجوه زیباشناسی، در عملکردهای انسانی و اجتماعی نیز توفیق داشته­اند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

البحث عن معنی الشتاء فی الشعرین (عبدالصبور و شهریار)

چکیده [English]

الملخّص
  الشعر العربی­ و الفارسی ­المعاصران یسعان أن یقدّما صورةً واضحةً عن الإنسان و قضایاه، مستعینین بالقدرات الموجودة فی المفردات والشعراء فی هذا المجال کقسمٍ من خبراء المجتمع هم رواةُ قصَّة الإنسان و باحثو المعانی الإنسانیة فی عالم المفردات.
  ترید هذه الدراسة أن تجیب عن الأسئلة الهامة حول دور المفردات فی کیفیة خلق الأجواء المعنویة مهتمَّة بالخلفیة التأریخیة و الاجتماعیة فی الشعرو لهذا السبب تجتهد أن تبحث عن المعانی الموجودة فی قصیدتی العربیة و الفارسیة وتبیَّن توظیف المعنی فی«أغنیة للشِّتاء» لصلاح عبدالصبور المصری و غزلٍ لمحمد حسین شهریار-الشاعرالإیرانی- علی أساس الدور الاجتماعی للشعر.
 و­من نتائج الدراسة أنَّ الانتاجات المختلفة للمفردات فی الشعرین مؤثِّرة فی تأمین المعانی المقصودة و علاوة علی توفیر الوجوه الجمالیة هی ناجحةٌ فی بیان القضایا الإنسانیة و الاجتماعیة.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیة: المجتمع
  • الشّتاء
  • الشعر المعاصر
  • عبدالصبور
  • شهریار
  • المفردات
  • الأدب المقارن
  1. کتابنامه

    1. ابوجبین، عطامحمد (2004)؛ شعراءالجیل الغاضب، الطبعة الأولی، عمان، دارالمسیرة.
    2. امامی، نصرالله (1385)؛ مبانی و روش­های نقد ادبی، چاپ سوم، تهران، جامی.
    3. بدوی، محمد (1986)؛ الجحیم الأرضی-قراءة فشعر صلاح عبدالصبور، الطبعة الأولی، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب.
    4. برتنس، هانس (1384)؛ مبانی نظریة ادبی، مترجم: محمدرضا ابوالقاسمی، چاپ دوم، تهران، نشر ماهی.
    5. پاینده، حسین (1390)؛ گفتمان نقد، چاپ دوم، تهران، نیلوفر.
    6. پوینده، محمدجعفر (1390)؛ درآمدی بر جامعه­شناسی ادبیّات، چاپ دوم، تهران، نقش جهان مهر.
    7. جحا، میشال خلیل (1999)؛ أعلام الشعر العربی الحدیث، الطبعة الأولی، بیروت، دارالعودة.
    8. الجیوسی، سلمی خضراء (2007)؛ الإتجاهات و الحرکات فی الشعر العربی الحدیث، ترجمه: عبدالواحد لؤلؤة، الطبعة الثانیة، بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیة.
    9. الحاوی، ایلیا (1979)؛ فی النقد و الأدب، المجلد الأول، الطبعة الرابع، بیروت، دارالکتاب اللبنانی.
    10. خلیل، ابراهیم (2011)؛ مدخل لدراسة الشعر العربی الحدیث، الطبعة الرابعۀ، عمان، دارالمسیرة للنشر و التوزیع و الطباعة.
    11. داد، سیما (1387)؛ فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ چهارم، تهران، مروارید.
    12. رجایی، نجمه (1382)؛ شعر و شرر: تحلیل شعر انقلاب در ادبیات عرب، چاپ اوّل، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
    13. --------- (1378)؛ آشنایی با نقد ادبی معاصر عربی، چاپ اوّل، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
    14. زرقانی، سیدمهدی (1387)؛ چشم­انداز شعر معاصر ایران، چاپ سوم، تهران، ثالث.
    15. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387)؛ ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط، چاپ چهارم، تهران، سخن.
    16. شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1390)؛ با چراغ و آینه در جستجوی ریشه­های تحول شعر معاصر ایران، چاپ دوم، تهران، سخن.
    17. شهریار، محمدحسین (1374)؛ دیـوان شهریـار، چـاپ شانزدهم، تهـران، زرین-نگاه.
    18. عبدالصبور، صلاح (2006)؛ الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت، دارالعودة.
    19. عبّود، عبده و الآخرون (2001)؛ الأدب المقارن، دمشق، مطبعة قمحة إخوان.
    20. عبیدات، عدنان محمود (2005)؛ صلاح عبدالصبور ناقداً، الطبعة الأولی، عمان، دارالکندی للنشر و التوزیع.
    21. عقاق، قادة (2001)؛ دلالة المدینة فی الخطاب الشعری المعاصر، دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
    22. علیزاده، جمشید (1374)؛ به همین سادگی و زیبایی، چاپ اوّل، تهران، مرکز.
    23. کالر، جاناتان (1389)؛ نظریۀ ادبی، ترجمه: فرزانه طاهری، چاپ سوم، تهران، مرکز.
    24. مقصودی، مجتبی (1389)؛ تحوّلات سیاسی اجتماعی ایران (1357-1320)، چاپ چهارم، تهران، روزنه.
    25. والری، پل و دیگران (1390)؛ دربارة شعر، مترجمان: هاله لاجوردی و دیگران، چاپ سوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات.
    26. یاحقی، محمدجعفر (1388)؛ جویبار لحظه­ها، چاپ یازدهم، تهران، جامی.