نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه زبان و ادبیّات عرب دانشگاه بوعلی سینا همدان
2 دانشیارگروه زبان و ادبیّات عرب دانشگاه تربیت مدرس تهران
3 دانشجوی دکترای رشتة زبان و ادبیّات عرب دانشگاه بوعلی سینا همدان
چکیده
دم غنیمت شمری؛ به معنای پاسداشت لحظه‌ها، فراموشی تلخی‌های گذشته وکنارنهادن نگرانی‌های آینده، پدیده‌ای است معنایی در شعر خیّام که از نگرشی ژرف به جهانِ سربسته و پر رمز و راز شکل می‌گیرد و پرسش‌های وجودگرایانه از ویژگی‌های بارز آن به شمار می‌رود. این مفهوم در شعر شاعران معاصر عرب، انعکاسی گسترده دارد، با این تفاوت که گاهی آن را با خوش‌باشی و لذّتطلبی اپیکوری اشتباه گرفته و در حد یک کامجوی حسّی کاهش داده‌اند. علی محمود طه، شاعر مصری از آن دسته شاعرانی است که اصل اندیشة دم غنیمت شمری را از خیّام گرفته است، اما آن را در قالب مفاهیم حسّی بیان می‌کند. این پژوهش می‌کوشد تا نشان دهد؛ چگونه علی محمود طه با این اندیشة خیّامی آشنا شده و چه برداشت‌های انحرافی از آن در شعرش روی داده است؟ نگارندگان با چشم اندازی تطبیقی و روشی توصیفی-تحلیلی و با رویکردی انتقادی به پرسش‌های فوق پاسخ داده‌اند. یافتههای پژوهش، نشان میدهد که علی محمود طه مستقیماً با منبع فارسی اندیشة خیّامی آشنا نبوده، بلکه با برداشتی الهامگونه از ترجمه‌های انگلیسی و عربیِ رباعیّات خیّام، رویکردی مادی گرایانه ولذّت طلبانه به این اندیشه دارد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
البحث عن معنی اغتنام الفرصة الخیّامی فی شعر علی محمود طه المصری
نویسندگان [English]
- فرامرز میرزایی 1
- خلیل بروینی 2
- ابوالفضل رحمنی 3
چکیده [English]
إنّ إغتنام الفرصة، أی استذکار اللحظات، نسیان العدید من المرارات الماضیّة و الابتعاد عن المخاوف المستقبلیّة، هی ظاهرة معنویة فی الشعر الخیامی حیث تتکون من نظرة عمیقة إلی العالَم الداخلیّ الملیء بالرموز فضلا عن ذلک تعتبرُ الأسئلة الوجودیّة من سماتها البارزة. ینعکس هذا المفهوم علی نطاق واسع فی شعر شعراء العرب المعاصرین، و إستثناءً علی أنّه قد یخلطه مع المتعة الأبیقوریّة و قلَّلُوه إلی حدّ المحبوب الحسیّ.
إنّ علی محمود طه، الشاعر المصریّ أحدُ اولئک هؤلاء الشّعراء الذی قد أخذ فکر إغتنام الفرصة من الخیّام و لکن یعبّره فی سیاق المفاهیم الحسیّة. هذه الدراسة تحاول لتمثّل کیف علی محمود طه التعرّف علی هذا الفکر الخیامیّ و أیّ التأویلات الإنحرافیّة حدّثتْ فی شعره ؟ لقد أجابها الکتّاب من رؤیة مقارنة فی ضوء منهج تحلیلیّ –وصفیّ و بناءً علی المنحی النقدیّ عن الأسئلة المذکورة. یبدو علی محمود طه لم یکن یتعرف علی مصادر الفکر الخیامیّ بطریقة مباشرة، بلْ إنه عرفه عن طریق تأویل ملهم من ترجمات الرباعیّات باللغة الإنجلیزیّة و العربیّة و قد نحی موقف المادیّ و ذی المتعة أو الأبیقوریّة من هذا الفکر الخیامیّ.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیة: إغتنام الفرصة
- المتعة الأبیقوریّة
- خیّام
- علی محمود طه
)