نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
یکی از حوزههای پژوهشی و مطالعاتی مهم در ادبیّات تطبیقی، به بررسی سیر مکتبها، انواع و جریانهای ادبی و البتّه تبیین تفاوتها و همانندیهای سرگذشت و چگونگی ظهور و بروز و زوال این گونهها و جریانها و مکتبها در ادبیّات ملل مختلف اختصاص دارد. شعر حماسی، ادبیّات نمایشی، داستان و... در ادبیّات فارسی و عربی چه سیر و سرگذشتی داشتهاند؟ رمان تاریخی چگونه از ادبیّات اروپا به ادبیّات فارسی و عربی راه پیدا کرده است؟ و... این پرسشها جزء دغدغههای علمی مهمّی هستند که حوزة پژوهشی یادشده بدانها
میپردازد. پرسش اخیر دقیقاً همان مسألهای است که این جستار که به زیرشاخه پژوهشی ادبیّات تطبیقی و ترجمهپژوهی(1) نیز نزدیک است، در پاسخ بدان سامانیافته است. پژوهش حاضر، با تکیه بر این فرضیة بنیادین که ترجمه (و بویژه آثار مترجمان نویسنده)، در انتقال «رمان تاریخی» از ادبیّات اروپا به ادبیّات عربی و فارسی نقش انکارناپذیری داشته و به پیدایش یک گونة ادبی جدید در زبان مقصد منجر شده است، به بررسی سیر این نوع ادبی از ادبیّات اروپا تا ادبیّات عربی و فارسی میپردازد و با تحلیل دو نمونة متنی فارسی و عربی، برخی تفاوت‌های بنیادین گونة رمان تاریخی را در دو ادبیّات فارسی و عربی تبیین میکند و ازجمله آشکار میدارد که شمس و طغرا، شاهکار محمّدباقرمیرزا خسروی با اینکه او خود، یکی از مترجمان رمان تاریخی جرجی زیدان (که او خود بیشتر تحت تأثیر والتر اسکات انگلیسی بوده) به فارسی است، به گونة فرانسوی رمان تاریخی نزدیکتر است و نسبت به دوشیزة شامی جرجی زیدان، از بلوغ فنّی و ساختاری بیشتری برخوردار.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
مقارنة الجنس الأدبی للروایة التاریخیة فی الفارسیة والعربیة (من سر والتر اسکات الأنکلیزی و جرجی زیدان إلی محمّدباقرمیرزا الکرمانشاهی)
چکیده [English]
احدی المجالات العلمیه والدراسات العامه فی الأدب المقارن تتطرق إلی معرفة المدارس والأجناس والتیارات الأدبیة والبحث عن فوارق والقوامم المشترکه وکیفیة الحضور ونموها فی مختلف الآداب. ما هو مسار الشعر الملحمی، الدراما، القصّة وغیرها فی الأدب الفارسی والأدب العربی وماذا مصیرتها؟ کیف تتغلغل الأجناس الأدبیة الجدیدة من الأدب الأروبی إلی الأدبین العربی والفارسی؟ وغیرها من الأسئله التی تهتم بهذا الهواجس العلمیة. السؤال الأخیر فی هذا الملخص بالضبط هی مسألة یقترب هذا المقال من خلالها إلی حد بعید من فروع الأدب المقارن ودراسة التراجم ویبرز دور الترجمة فی نقل الأجناس الأدبیة من ثقافة وأدب قومی إلی الآخر. هذا المقال یستهدف مسار جنس الروایة الأدبی من الأدب الأروبی إلی الأدبین الفارسی والعربی اعتماداً علی أن الترجمه (وخاصة آثار المترجمین الکتاب) لعبت دورا ذا بالا وأدت إلی ظهور جنس أدبی قشبب فی اللّغه المترجمه فیبین الفوارق الجذریه فی الروایه التاریخیه فی الأدبین ویتضح من جملتها أن شمس و طغرا من روائع محمّدباقرمیرزا خسروی اقرب إلی الروایه التاریخیه فی الفرنسا واکثر نضجا وصیاغه من «الفتاة الشامیة» علی رغم أنه قد ترجم روایة تاریخیة لجرجی زیدان بالفارسیه (وهو کان متأثرا بوالتر اسکات الانکلیزی).
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: مقارنه الجنس الأدبی
- الروایه التاریخیه
- النثر الفارسی والعربی المعاصرین
- والتر اسکات
- جرجی زیدان
- شمس و طغرا
)