نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
موضوع عاشورا به عنوان یکی از پرشورترین و افتخارآمیزترین رویدادهای تاریخی، همواره مورد توجّه
ملّتهای مختلف بوده و هست؛ تا آنجا که ادیبان و شاعران در آثار ادبی خود، از زوایای گوناگون به آن پرداختهاند. در شعر عربی و فارسی هم شاهکارهای بسیاری دربارة عاشورا آفریده شده که گاه بر ادبیّات سایر ملّتها تأثیری شگرف نهاده است. ترکیببند محتشم کاشانی یکی از این شاهکارها است که مورد استقبال شاعران متعهّد؛ از جمله سیّد مهدی بحر العلوم در ادبیّات عربی قرار گرفته است. آنچه انجام این پژوهش را از منظر ادبیّات تطبیقی ضروری مینماید، عمق عاطفه و نوع نگاه دو شاعر به موضوع عاشورا است که نشان از تأثیر این رویداد بر وجدان جمعی انسانها دارد. این مقاله موضوعات و شخصیّتهای عاشورایی را از نگاه دو شاعر بررسی میکند و دیدگاههای مشترک و متفاوت آنان را با ذکر نمونههای شعری تبیین مینماید. یافتههای این پژوهش نشان میدهند که هر دو شاعر به موضوع عاشورا نگاهی مشترک دارند؛ ولی برخی تفاوتها نیز با توجّه به اختلاف فرهنگ و محیط جغرافیایی، موجب تفاوت در نوع نگاه دو شاعر در طرح موضوعات و تصویرپردازی‌ها شده است. شیوة پژوهش توصیفی - تحلیلی و روش جمعآوری دادهها کتابخانهای است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
عاشورا بین قصیدة بحرالعلوم وقصیدة محتشم الکاشانی دراسة مفهومیة مقارنة
چکیده [English]
الملخّص
إن حادثة عاشوراء باعتبارها إحدی أهمّ الحوادث التاریخیة ملحمة وکرامة کانت ولاتزال تحظی باهتمام بالغ لدی الشعوب المختلفة، حتی تناوله الشعراء والأدباء دراسة فی آثارهم الأدبیة بأنواعها المختلفة ومن شتّی الزوایا. لقد ظهرت روائع کثیرة عن موضوع عاشورا شعراً ونثراً فی الأدبین العربی والفارسی بما لها أثر فاعل علی الآداب عند سائر الأمم؛ وتعتبر قصیدة محتشم الکاشانی إحدی تلک الروائع الّتی عارضها الشعراء الملتزمون فی الأدب العربی بما فیهم السیّد مهدی بحرالعلوم. ما یلزمنا القیام بهذه الدراسة من منظور الأدب المقارن هی العاطفة العمیقة والنظرة الشاملة للشاعرین إلی حادثة عاشورا والّتی تدلّ علی فاعلیتها علی ضمیر الإنسانیة الجماعی. یستهدف هذا المقال دراسة المضامین والشخصیّات الّتی لعبت دورا هامّا فی خلق هذه الملحمة من وجهة نظر الشاعرین تبیینا لآرائهم المشترکة وغیر المشترکة، مستشهداً بنماذج شعریة لکلّ منهما. إنّ ما وصل إلیه هذا البحث یدلّ علی أنهما نظروا إلی عاشوراء من منطلق واحد ولکنّ اختلاف الثقافة والبیئة الجغرافیة جعلهما یختلفان فی عرض الموضوعات والصور الشعریة. أما المنهج المتبع فهو الوصفی – التحلیلی الذی یعتمد علی المصادر المکتبیة.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: الشعر الملتزم
- عاشوراء
- السید مهدی بحر العلوم
- محتشم الکاشانی
)