مقایسه دوسویه شعر حسن هنرمندی و حافظ ابراهیم (نقد و پردازش اصول رمانتیسم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، ایران

چکیده

رمانتیسم، مکتبی مبتنی بر تخیّل، احساس، یأس، ناامیدی واحساسات فردی است که به  ناله‌های عاشقانه اصالت می‌بخشد و دارای رویکرد خاصی نسبت به مرگ و مرگ­طلبی می‌باشد. از آنجا که مکتب رمانتیسم در جهان غرب ظهور یافت، مسلماً تأثیر آن ابتدا در میان نویسندگان و شعرای غرب و سپس در ایران و جهان عرب متجلّی شد. در این میان، افرادی نظیر حسن هنرمندی و حافظ ابراهیم نمایشگر این تأثیرپذیری از مکتب رمانیسم قلمداد می­شوند. حافظ ابراهیم، یکی از نمایندگان مکتب کلاسیک است، اما در میان اشعارش قصائدی دیده می‌شود که در آنها از مفاهیم رمانتیسم مانند طبیعت، حزن و اندوه، عشق، تنهایی... سخن می‌گوید. زیبایی‌های طبیعت را به تصویر می‌کشد و برای تسکین دردهایش به آن پناه  می‌برد. او مرگ را اتفاق شیرین می‌داند و آن را تنها راه غلبه انسان‌های شریف بر نیرنگ‌های روزگار معرفی می‌کند. از سوی دیگر، حسن هنرمندی به عنوان نمایندة رمانتیسم ایران به موضوعاتی؛ نظیر ناامیدی، وحشت، مرگ، ناکامی، عشق و...که همگی از موضوعات اصلی این مکتب می‌باشند، پرداخته است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

تجلیّات الرومنسیة فی شعر حسن هنرمندی وحافظ إبراهیم (دراسة و مقارنة)

نویسنده [English]

  • علی صیادانی
أستاذ مساعد فی قسم اللغة العربیة و آدابها، جامعة الشهید مدنی بأذربیجان، ایران
  1. الف: کتاب‌ها

    1. ابراهیم، حافظ (1987)؛ دیوان حافظ ابراهیم، الطبعة الثانیة، ضبط، شرح، تصحیح و ترتیب: احمد امین، احمد الزین و ابراهیم الأبیاری: الهیئة العربیة العامة للکتاب.
    2. الفاخوری، حنا (1389)، تاریخ ادبیات زبان عربی، ترجمة عبدالمحمد آیتی، چاپ هشتم، تهران: توس.
    3. .................... (1986)، الجامع فی تاریخ الأدب العربی (الحدیث بیروت: دارالجیل.
    4. الأصفر، عبدالرزاق (1999)؛ المذاهب الأدبیة لدی الغرب، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
    5. جعفری، مسعود (1378)؛ سیر رمانتیسم در اروپا، تهران: نشر مرکز.
    6. الخیاط، جلال و همکاران (1385)؛ تاریخ ادبیات معاصر عرب، ترجمة محمود فضیلت، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
      1. زادهوش، محمدرضا (1390)؛آشنایی با سبک‌های ادبی و مکتب‌های هنری، چاپ اول، اصفهان: کتاب سبز.
      2. سیدحسینی، رضا (1387)، مکاتب ادبی، ج 1، تهران: نگاه.
      3. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380)؛ شعر معاصر عرب، تهران: سخن.

    10. عباس‌زاده، میترا، و همکاران (1390), تاریخ ادبیات عربی، تهران: پوران پژوهش.

    11. محمد عیاد، شکری (1993)؛ المذاهب الأدبیة عند العرب و الغربیین، الکویت: عالم المعرفة.

    12. هنرمندی، حسن (1350)؛ برگزیده شعرهای دکتر حسن هنرمندی و گفتگوئی درباره پیوند شعر با شاعر: سازمان نشر کتاب بامداد.

    ب: مجلاّت

    1. عابدی، کامیار (1381)؛ «هراس­های یک رهنورد گمشده: تجلیلی از آثار حسن هنرمندی»، مجله جهان کتاب، شماره 159 و 160، صص18-20.
    2. احمدی، احمدرضا (1381)؛ «روی مبلی نشسته بود روی میز یک لیوان سم بود: (در سوگ دکتر حسن هنرمندی)»، مجله بخارا، شماره 25، صص 300-304.
    3. اویسی کهخا، عبدالعلی (1391)؛ «بررسی رمانتیسم  و بازتاب آن در شعر حسن هنرمندی»، پژوهشنامه ادب غنایی، شمارة 18، صص5-28.
    4. حریرچی، فیروز و محمدی مزرعه شاهی، مجتبی (1389)؛ «مظاهر رمانتیک در اشعار خلیل مطران»، دوفصلنامه علوم ادبی، دوره 3، شمارة 5، صص75-87.
    5. خاکپور، افسانه (1381)؛ «سرنوشت حسن هنرمندی در پاریس»، مجله گلستان، شماره44، ص95.
    6. خلیلی، پروین، و جعفری، روح‌ا... (1385)؛ «نگاهی به طبیعت در آثار جبران خلیل جبران»،نشریة دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شمارة 19، صص41- 63.
    7. دادخواه، حسن و حیدری، محسن (1385)؛ «رمانتیسم در شعر بدر شاکر السیاب»، نشریة دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شمارة 24، صص113-130.
    8. سلیمی، علی و حسین رضا، اختر سیمین (1390)؛ «تأثیرپذیری شاعران معاصر عرب از مکتب ادبی رمانتیک»، نقد ادب معاصر عربی، شمارة اول، صص1-26.
    9. شریفیان، مهدی و سلیمانی، اعظم (1389)؛ «بن مایه‌های رمانتیکی شعر نیما»،ادب غنایی، شمارة 15: صص 53-74.
    10. عابدی، کامیار (1391)؛ «به مناسبت دهمین سال درگذشت حسن هنرمندی: حسن هنرمندی و پژوهش در ادبیات تطبیقی»، ادبیات تطبیقی (ویژه­نامه فرهنگستان)، شمارة 6، صص115-126.
    11. محمدی، برات، و عباس­زاده، سمیه (1391)؛ «از غم و حسرت شاعران کلاسیک تا نوستالوژی شاعران رمانتیک»، تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، شمارة 11، صص165-192.