بازتاب‌های مشترک رمانتیسم در شعر معاصر ایران و عراق (بررسی تطبیقی شعر قیصر امین‌پور و بدر شاکر السّیّاب)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

قیصرامین­پور و بدر شاکرالسّیاب به عنوان دو چهرۀ برجسته در ادبیّـات معـاصـر ایران و عراق، ضمن بهره­گیری از شاخص­های رمانتیسم و پردازش مؤلّفه­های خاصّ این مکتب در سروده­های خود، توانسته­اند با الهام از ظرفیت­های موجود، اشعاری زنده، دلنشین و متناسب با زمانة خود برجای گذارند.  
خاطرات شیرین کودکی و حسرت تلخ بازگشت به آن دوران، ستایش از طبیعت ساده و بی­آلایش روستا و تنفّر از مظاهر ­تمدّن جدید، مرگ­اندیشی، نگاه دوگانه به عشق و... از مهم­ترین جلوه­هایی است که هم­زمان، رمانتیسم را با دو سیمای خندان و گریان، در شعر این دو شاعر، به تصویر می­­کشند.
یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که امین­پور و سیّاب به عنوان دو شاعر سرشناس مکتب رمانتیسم در ادبیّات معاصر عربی و فارسی در برخی بن­مایه­های نوستالژی، همچون: دوری از روستا، خاطرات کودکی، مرگ اندیشی و... اشتراک فکری و مضمونی دارند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

الأصداء الرّومانسیّة فی الشّعر المعاصر الإیرانی والعراقی (دراسة مقارنة فی أشعار قیصر أمین‌بور وبدر شاکر السّیاب تحدیداً)

چکیده [English]

انعکست الرّومانسیّة فی أشعار أغلبیّة الشّعراء المتجدّدین فی إیران وعراق، وبرز فی هذا المضمار قیصر أمین­بور وبدر شاکر السّیاب. وإلی جانب استخدامهما بعض الخصائص الرّومانسیّة وتطبیق أسس هذه المدرسة فی أشعارهما، استطاعا نظم أشعار حیّة شائقة مریحة تتلائم والظّروف الزّمنیّة استلهاماً من الطّاقات الموجودة فی الرّومانسیّة. فمن أهمّ الأصداء السّلبیّة للرّومانسیّة فی شعر هذینِ الشّاعرینِ؛ التحسّر علی دور الطفولة والأمل بالعودة إلیها ونفی المظاهر الحدیثة للحضارة و الاستسلام لفکرة الیأس والموت.
هذه الدّراسة تسعی عن طریق التّحلیل والوصف لدراسة أشعار قیصر أمین­بور وبدر شاکر السّیاب ومقارنة بعض المضامین الرّومانسیّة المشترکة فی أشعارهما، بالاعتماد علی المدرسة الأمریکیّة فی الأدب المقارن.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیة: الرّومانسیّة
  • الشّعر الإیرانی المعاصر
  • الشّعر العراقی المعاصر
  • قیصر أمین بور
  • بدر شاکر السّیاب
  • التّیار الأدبی
  • الأدب المقارن
  • کتابنامه

    الف. کتابها

    • قرآن کریم

    1. امین پور، قیصر (1370)؛ بی بال پریدن، چاپ اوّل، تهران، افق.

    2. -------- (1378)؛ گزینۀ اشعار، چاپ اوّل، تهران، مروارید.

    3. -------- (1385)؛ شعر و کودکی، چاپ اوّل، تهران، مروارید.

    4. -------- (1388)؛  گل­ها همه آفتابگردانند، چاپ یازدهم، تهران، مروارید.

    5. -------- (1389)؛ دستور زبان عشق، چاپ دهم، تهران، مروارید.

    6. بیضون، حیدر توفیق (1991م)؛ بدر شاکر السیاب رائد الشعر العربی الحدیث،الطبعة الأولى، بیروت، دار الکتب العلمیة.

    7. جعفری، مسعود (1378)؛ سیر رمانتیسم در اروپا، چاپ اول، تهران، مرکز.

    8. ریتا، عوض (1978)؛ بدر شاکر السیاب، بغداد، المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

    9. زرقانی، سید مهدی (1387)؛ چشم انداز شعر معاصر ایران، چاپ سوم، تهران، ثالث.

    10. السّیاب، بدر شاکر (1971)؛ دیوان اشعار، ج2و1، بیروت، دارالعوده.

    11. طبانة، بدوی (1985)؛ التیارات المعاصرة فی النقد الادبی، الطبعة الأولى، دار الثقافة.

    12. علوش، سعید (1987)؛ مدارس الادب المقارن (دراسة منهجیّة الطبعة الأولی، المرکز الثقافی العربی.

    13. فکری، إبراهیمسلیم حسن (2009)؛ فن الرباعی عند قیصر أمین بور، القاهرة، جامعة الأزهر.

    14. فورست، لیلیان (1375)؛ رمانتیسم، ترجمه: مسعود جعفری، چاپ اول، تهران، مرکز.

    15. وان تیژم، فیلیپ (1370)؛ رمانتیسم در فرانسه، ترجمه: غلامعلی سیّار، چاپ اوّل، تهران، بزرگمهر.

    16. یاوری، حورا (1362)؛ روان­­کاوی و ادبیات، چاپ اوّل، تهران، نشر تاریخ ایران.

    ب. مجله­ها

    17. آل بویه لنگرودی، عبدالعلی (1389)؛ از یوش تا جیکور: بررسی دو شعر افسانه از نیما یوشیج و شعر فی السوق القدیم از بدر شاکر السیاب، نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ 2، صص16-1.

    18. اکرامی، میر جلیل، و محمد خاکپور (1389)؛ رمانتیسم و مـضـامین آن در شعر فارسی، فصلنامۀ کاوش نامه، دانشگاه یزد، شمارۀ 21، صص 248-225.

    19. خلیلی جهانتیغ، مریم و علی دلارامی (1389)؛ برخی از معانی رمانتیسـتی در شعر نادر پور، پژوهشنامۀ ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال هشتم، شمارۀ 14، صص 52-27.

    20. دادخواه، حسن، و محسن حیدری (1385)؛ رمانتیسم در شعر بدر شاکر السّیاب، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنرکرمان، شمارۀ 19، پیاپی 16، صص 129-113.

    21. رفعت جو، حامد (1384)؛ بازتاب رمانتیسم در عرصۀ ادبیّات منظوم ایران، کتاب ماه ادبیّات و فلسفه، شمارۀ 91، صص74-68.

    22. صدری­نیا، باقر (1382)؛ جلوه­های رمانتیسم در شعر شهریار، نشریۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شمارۀ مسلسل 188، 156-133.

    23. فتوحی، محمود (1387)؛ سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امین پور، نشریۀ ادب پژوهی، شمارۀ 5، صص 30-9.

    24. قربانی، جواد، و رسول عباسی (1386)؛ تقابل شهر و روستا در شعر معاصر عربی و فارسی، فصلنامۀ تخصصی زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ 16، صص 317-306.

    25. گرجی، مصطفی و افسانه میریه (1387)؛ آیین آیینه، خود را ندیدن است: بررسی و تحلیل مجموعه اشعار قیصر امین پور با رویکرد معرفت شناختی، کتاب ماه ادبیّات، شمارۀ 23، پیاپی 136، صص59-47.