نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
2 کارشناس‌ارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
یرمی هذه البحث إلی دراسه الحبّ والمحبّة فی أقدم التّصانیف المستقلّة عنه عند العرفاء الفرس. ترک أحمد الغزالی فیه رسالة سوانح العشاق کأوّل تألیف مستقل فی هذا الموضوع متناولاً فیه مسألة الحبّ وما حوله برؤیة نفسانیة وبلغة أدبیة؛ وقد سَبَقَه فیه فی القرن الرّابع الهجری العارفُ الفارسی الموهوب ابو الحسن الدّیلمی فی أثر باللّغة العربیّة وقد سمّاه عطف الألف المألوف علی اللام المعطوف وذلک بطابع نفسانی کذلک. إنّ الدّیلمی وإن لم یکن بعیداً عن فکرة الفلاسفة الیونانیین کأفلاطون غیر أنّ الجمع بین آرائهم مع المبادئ الإسلامیّة کان من عند نقسه وفکرته الّتی انفرد بها. یسعی هذا البحث إلی عرض مقارن لِما فی کلا الأثرین من تشابهِ واختلافِ حیث أتت بنتائج خاصّة منها: لم یقم الغزالی فی کتابه بالتّنظیر فی الحب والمحبّة رغم أنّ کتاب أبی الحسن الدّیلمی کان فی متناول یده، کما أنّ لغة الغزالی الشّعریّة فی عرض مواضیعه وتعمّده فی التّعبیر الإیحائی عنها جعلا من الصّعب فهم أثره، بینما الدّیلمی منظّرٌ فی الحبّ ویکتب بأسلوب فصیح وعلمی وببیان سلس وسهل، إلّا أنّ کلاً منهما اتّخذ أسلوبه فی التّعبیر هذا حسب الغایة الّتی یرمی إلیه کلٌّ منهما الکتابة.
کلیدواژه‌ها [English]
عنوان مقاله [العربیة]
A Comparative Study of the Concept of Love in the Disasters of Al-Ashaq Ahmad Ghazali and Atf Al Alef Abolhassan Dilami
چکیده [العربیة]The subject of this research is the study of love in the first independent works of Iranian mystics. Ahmad Ghazali, the Resalat Svanah al-Ashaq, is the first independent work in this field. In this treatise, he outlines the issues surrounding love with a psychological viewpoint in the literary language. In the 4th century AH, Abolhassan Dilami, the Iranian joyful writer, wrote the book Atf Al Alef Al-Ma'aluf Ali Allah Al-M'a'atov in Arabic, in which the work has a completely psychological track. Deylmi, was though influenced by the thoughts of the Greek philosophers, especially Plato, but he combined his views with the religious foundations of the Islamic Shari'a is his idea. In this essay, we tried to show the similarities and differences of the two works in a comparative way in such a way as to obtain the specific and logical results. Ahmad Ghazali, as he had the experience of Abolhassan Dilami, did not consider the theory of love and affection; his poetic language and his intention to express references to the materials made him difficult to understand; while Dilami is also a theorist who has expressed everything in plain and fluent language; of course, the two have taken such a stylistic views with the aim of their work.
کلیدواژه‌ها [العربیة]
1. آبراهاموف، بنیامین (1388)؛ عشق الهی در عرفان اسلامی، ترجمة حمیرا ارسنجانی، ویراستة مصطفی ملکیان، چاپ اوّل، تهران: نگاه معاصر.
2. ابن الدباغ، عبدالرحمن بن محمّد الانصاری (1379)؛ مشارق انوار القلوب و مفاتیح اسرار الغیوب، تحقیق: ه-ریتر، ترجمه: قاسم انصاری، چاپ اول، تهران: طهوری.
3. ابن عربی، محییالدین (1386)؛ الفتوحات المکیة فی معرفة أسرار المالکیة والملکیة، ترجمة محمّد خواجوی، چاپ چهارم، تهران: مولوی.
4. افلاطون (1385)؛ ضیافت، مقدمة محمّدعلی فروغی، چاپ اوّل، تهران: نیل.
5. بقلی شیرازی، روزبهان (1379)؛ عبهر العاشقین، تصحیح هنری کربن و محمّد معین، چاپ چهارم، تهران: منوچهری.
6. جمعی از نویسندگان به سرپرستی غلامحسین مصاحب (1374)؛ دائرة المعارف فارسی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی وابسته به انتشارات امیرکبیر.
7. چیتیک، ویلیام (1388)؛ درآمدی بر تصوّف و عرفان اسلامی، ترجمة جلیل پروین، چاپ اول، تهران: حکمت.
8. دهخدا، علی‌اکبر (1346)؛ لغت‌نامه، زیر نظر دکتر معین، تهران: دانشگاه تهران.
9. الدّیلمی، علی بن محمّد (1962)؛ عطف الألف المألوف علی اللام المعطوف، القاهرة: المعهد العلمی الفرنسی للآثار الشّرقیّة.
10. -------------- (1390)؛ عطف الألف المألوف علی اللام المعطوف، ترجمة عیسی نجفی و تورج زینی‌وند، چاپ اوّل، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
11. ریتر، هلموت (1377)؛ دریای جان، ترجمة (جلد 1) عبّاس زریاب خویی و مهرآفاق بایبوردی، تهران: الهدایی
12. --------- (1379)؛ دریای جان، جلد 2، ترجمة مهرآفاق بایبوردی، چاپ دوّم، تهران: الهدایی.
13. غزالی، احمد (1359)؛ سوانح، تصحیح هلموت ریتر، مقدّمه و شرح نصرالله پورجوادی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
14. --------- (1370)؛ مجموعهآثار فارسی احمد غزالی (سوانح العشّاق)، به اهتمام احمد مجاهد، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
15. مولانا، جلال‌الدین محمّد (1357)؛ مثنوی معنوی، مقدّمه و شرح‌حال بدیع‌الزّمان فروزانفر، حواشی و تعلیقات م. درویش، چاپ هشتم، تهران: علمی
16. ----------------- (1363)؛ کلّیّات شمس، با تصحیح و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران: سپهر.
ب: مجلاّت
17. ابوالقاسمی، سیده مریم (1381)؛ «سیری در افکار و اندیشههای احمد غزالی»، پژوهشنامة علوم انسانی، شماره 33، صص233-252.
18. اسماعیل‌پور، ولی‌اله (1390)؛ «مفهوم عشق و مقایسۀ آن در دستگاه فکری احمد غزالی و عین‌القضات همدانی با تأکید بر سوانح العشاق، تمهیدات، نامه‌ها و لوایح»، فصلنامۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد کردستان، سال سوم، شمارة 6، 25-46.
19. زینی‌وند، تورج و عیسی نجفی (1391)؛ «بازتاب اندیشههای ابوالحسن دیلمی در آثار برخی بزرگان تصوّف اسلامی»، فصلنامة مطالعات عرفانی، دانشگاه کاشان، شمارة 15، صص 53-76.
20. منصف، مصطفی و احمدرضا صیادی (1388)؛ «کدام افضل است؟ عشق یا محبّت»، فصلنامة ادب و زبان، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی کرمان، شمارة 25، صص 274-297.
21. نزهت، بهمن (1389)؛ «نظریّة عشق در متون کهن عرفانی»، فصلنامة متنپژوهی، دانشکده ادبیّات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی، سال 14، شمارة 43، صص 47-62.
22. ---------؛ علیرضا مظفری و سمیه جبارپور (1397)؛ سیر و تطوّر نظریّۀ عشق در آرا و اندیشههای عرفانی -فلسفی روزبهان و ابن دباغ»، متنپژوهی ادبی، سال 22، شمارة 76، صص 7-32.
ج: پایان‌نامه‌ها
23. سلیمانی، علی اشرف (1393)، مقایسه اندیشههای احمد غزالی در سوانح العشاق با مثنوی معنوی مولوی،استاد راهنما: ابراهیم رحیمی زنگنه، کارشناسیارشد زبان و ادبیات فارسی، کرمانشاه: دانشگاه آزاد اسلامی.
24. طایفه، سیما (1391)؛ بررسی مفهوم، ماهیت و کارکرد «عشق» از نظر احمد غزالی و امام محمد غزالی، استاد راهنما: لیلا هوشنگی، کارشناسیارشد زبان و ادبیات فارسی، تهران: دانشگاه الزهرا.
25. هاشمی، زهره (1392)؛ بررسی نظام‌های استعاری عشق در پنج متن عرفانی براساس نظریه استعارهشناختی،استاد راهنما: محمود فتوحی رودمعجنی، دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
26. یغمایی زارع، شهرام (1391)؛ شرح و تفسیر جامع رسالة «سوانح العشّاق» احمد غزالی، استاد راهنما: زرین‌تاج واردی، کارشناسیارشد زبان و ادبیات فارسی، شیراز: دانشگاه شیراز.
)