مأخذیابی و مقایسۀ دو روایت منظوم طغرایی و مولوی از داستان شکار شیر و گرگ و روباه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان وادبیّات عربی، دانشگاه اصفهان، ایران

2 استاد گروه زبان وادبیّات عربی، دانشگاه اصفهان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر ضمن تحلیل و بررسی مآخذ داستان «رفتن گرگ و روباه در خدمت شیر به شکار» به بازگویی دو روایت منظوم عربی و فارسی طغرایی و مولوی از این داستان می­پردازد؛. سپس با نگاهی ساختار‎شناسانه، عناصر داستانی چون شخصیّت، پیرنگ، زاویة دید، لحن و... در هر دو روایت تشریح و مشخّص می‌شود کدام­یک از دو روایت به مآخذ اصلی داستان نزدیک‎تر است. مهم­ترین نتیجۀ این بررسی که براساس شیوۀ قیاسی تطبیقی به انجام رسیده، آن است که مولوی با افزودن عناصر داستان و شگردهای داستان‌پردازی، به تقلید صِرف بسنده نکرده، بلکه به خلق حکایتی زیبا‎تر و جذاب‎تر از روایت مآخذ اصلی پرداخته است. طغرایی نیز در ضمن داستان خود که پند و اندرز است، با استفاده از وجه تمثیل و برای تأکید سخن پندآموز خود، به این حکایت اشاره می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

دراسة حول مصادر روایتین منظومتین من قصة ذهاب الذئب والثعلب مع الأسد إلی الصّید للطغرائی وجلال‌الدین الرومی والمقارنة بینهما

نویسندگان [English]

  • مریم کلانتری 1
  • سید محمدرضا ابن الرسول 2
1 طالبة الدّکتوراه فی فرع اللّغة العربیّة وآدابها، جامعة أصفهان، إیران
2 أستاذ فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، جامعة أصفهان، إیران
چکیده [English]

 
تعالج هذه الدّراسة من خلال تحلیل ودراسة المصادر القدیمة لقصّة «ذهاب الذّئب والثّعلب مع الأسد إلی الصید» روایتین منها منظومتَین بالعربیّة والفارسیّة إحداهما للطّغرائی والأخری لجلال الدّین الرّومی المشهور بالمولوی تعالجهما بشـرح وتحلیل عناصر الرّوایة کالشّخصیّة والحبکة ورؤیة البصر واللَّحْن بالرّؤیة البنیویّة، وتُبَیِّن أیّهما أقرب من المصادر الأساس. تبیّن من خلال هذا التّوظیف الّذی یقوم علی المنهج القیاسی - التّطبیقی أنّ جلال الدّین الرّومی لیس محاکیا للرّوایة فقط، بل إنّه قد خلق روایة أروع وأخلب ووظّف عناصرها لغیر ما یتوقّعه القارئ، بینما یشیر الطّغرائی من خلال قصّته الوعظِیّة إلی هذه الرّوایة مفیداً من فنّ التّمثیل مؤکّداً لأقواله الحکمیّة.

کلیدواژه‌ها [English]

  • الأدب المقارن
  • المثنوی المعنوی
  • دیوان الطّغرائی
  • روایة صید الأسد والذّئب والثّعلب

عنوان مقاله [العربیة]

The Comparison and Resource-Finding of Two Verse Narratives of "Toghraee and Molana from the Story of Hunting Lion and Wolf and Fox

چکیده [العربیة]

The Present article analyzed and investigated the source of the story Wolf and Fox Coming to be Under the Obedience of Lion for Hunting and it re-narrated two Verse Narratives of "Toghraee and Molana. Then with a structuralism view to the story elements like characters, plots, point of view, and tone, narratives were described and analyzed to recognize which story is closer to the main source. The most important result of the investigation was based on analogic-comparative method was that not only Molana had used elements and the techniques of the story, but also he created a beautiful and attractive tale from the main source narrative. Toghraee had used similitude to emphasize as well as using aphorism.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • Comparative Literature
  • Masnavi Manavi
  • Toghraee Divan
  • Wolf and Fox Coming to be Under the Obedience of Lion for Hunting

مراجع

1. الآبی، أبو سعد منصور بن حسین (2004)؛ نثر الدّر، تحقیق: خالد عبد الغنی محفوظ. 7 ج. بیروت: دار الکتب العلمیة.
2. الأبشیهی، شهاب الدین محمّد بن أحمد (1986)؛ المستطرف فی کلّ فنّ مستظرف، شرحها وحقّقها: مفید محمّد قمیحة. بیروت: دار الکتب العلمیة.
3. ابن الجوزی، أبوالفرج عبدالرحمن بن علی (بی­تا)؛ الأذکیاء، دمشق: مکتبة الغزالی.
4. ابن حمدون، محمّد بن حسن (1996)؛ التّذکرة الحمدونیّة، تحقیق: إحسان عباس و بکر عباس. المجلّد 7، بیروت: دار صادر.
5. ابن طرار، أبو الفرج معافی بن زکریا (1993)؛ الجلیس الصّالح الکافی والأنیس النّاصح الشّافی، دراسة وتحقیق: محمّد مرسی الخولی. المجلّد 4. بیروت: عالم الکتب.
6. بامشکی، سمیرا (1391)؛ روایت‌شناسی داستان‌های مثنوی، تهران: هرمس.
7. بختیار، مظفر (1344)؛ زندگانی استاد مؤیّدالدّین طغرائی اصفهانی، تهران: بی‌نا.
8. المتنبی، أبوالطیب (1403)؛ دیوان المتنبی، بیروت: دار بیروت.
9. پارسا‌‎نسب، محمّد (1389)؛ داستان‌های تمثیلی - رمزی فارسی (به­همراه مقدّمه، گلچین قصّه‌ها و تحلیل نمونه‌ها)، تهران: چشمه.
10. جلال، محمّد عثمان، دیوان، الموسوعة الشعریة. الإصدار 3، القرص الکمبیوتری، أبوظبی، الأمارات العربیّة المتحدة: المجمّع الثقافی، 2003.
11. خطیب رهبر، خلیل (1370)؛ داستان‌های کوتاه منظوم از آثار سنایی، نظامی، عطار، مولوی، سعدی و جامی با معنی واژه‌ها و شرح بیت‌های دشوار و امثال و حکم و برخی نکته‎های دستوری و ادبی، تهران: مهتاب.
12. خیریه، بهروز (1384)؛ نقش حیوانات در داستان‌های مثنوی معنوی، تهران: فرهنگ مکتوب.
13. الدّمیری، کمال الدین محمّد بن موسی (بی­تا)؛ حیاة الحیوان الکبری، مصر: المکتبة التجاریة الکبری.
14. الرّاغب الأصفهانی، حسین بن محمّد (1961)؛ محاضرات الأدباء ومحاورات الشّعراء والبلغاء، بیروت: دار مکتبة الحیاة.
15. --------------------- (2007)؛ الذّریعة إلی مکارم الشّریعة، تحقیق: أبو الیزید أبو زید العجمی، القاهرة: دار السّلام.
16. الزرّکلی، خیرالدین (2005)؛ الأعلام: قاموس تراجم لأشهر الرّجال والنّساء من العرب والمستعربین والمستشرقین، المحلّد الخامسة، بیروت دار العلم للملایین.
17. زمانی، کریم (1372)؛ شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: اطّلاعات.
18. سجاسی، اسحاق بن ابراهیم (1368)؛ فرائد السّلوک، تصحیح و تحشیه عبدالوهاب نورانی‌وصال و غلامرضا افراسیابی، تهران: پاژنگ.
19. شکر، هادی (1985)؛ الحیوان فی الأدب العربی، بیروت: مکتبة النّهضة العربیّة ــ عالم الکتب.
20. الشّیخ البهائی، محمّد بن حسین (بی­تا). الکشکول، صحّحه وعلّق علیه: محمّدصادق نصیری سرابی، قم: دار العلم.
21. شیخو، لویس (1913)؛ مجانی الأدب فی حدائق العرب، عُنی بجمعه وضبطه وتصحیحه: الأب لویس شیخو الیسوعی، بیروت: مطبعة الآباء الیسوعیین.
22. الطّغرائی، حسین بن علی بن عبد الصمد (1975)؛ دیوان الطغرائی، بتحقیق علی جواد الطاهر ویحیی الجبوری، کویت: دار ‎القلم.
23. فتوحی، محمود (1385)؛ بلاغت تصویر، تهران: سخن.
24. فروزانفر، بدیع الزمان (1370)؛ مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
25. مولوی، جلال الدین محمّد بن محمّد (1389)؛ مثنوی معنوی، براساس نسخۀ قونیه مکتوب به سال 677 ق؛ و مقابله با تصحیح و طبع نیکلسون، تصحیح، مقدمه و کشف الابیات از قوام الدین خرمشاهی، چاپ دهم، تهران: دوستان.
26. میرصادقی، جمال (1376)؛ عناصر داستان، تهران: سخن.
27. یونسی، ابراهیم (1365)؛ هنر داستان‎نویسی، تهران: سهروردی.
ب: مجلاّت
28. بامشکی، سمیرا (1388)؛ «مقایسۀ داستان‌های مشترک مثنوی و منطق الطّیر با رویکرد روایت‌شناسیِ ساختارگرا»، جستارهای ادبی،سال 42، شمارة 165، صص 1-27.
29. ذکاوتی قراگزلو، علیرضا (1381)؛ «نقد و معرفی کتاب فرائد السّلوک»، آینۀ میراث، سال 5، شمارة 17، صص 13-16.
30. ذکایی ساوی، مرتضی (1372)؛ «ابوسعد آوی و نثر الدر»، آینۀ پژوهش، سال 4، شمارة 20، صص 31-38.
31. زندی، حاتم (1392)؛ «بررسی عناصر داستانی در حکایت جانورمحور مثنوی مولوی»، کهن‌نامة ادب پارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شمارة 1، صص 29-52.
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
دوره 8، شماره 31
آذر 1397
صفحه 129-163

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار