پایداری در شعر فرّخی یزدی و ابراهیم طوقان (همگونی در مضمـون، نــوآوری در سبــک)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

شعر فرّخی یزدی، شاعر آزادة مشروطه و ابراهیم طوقان، شاعر مبارز فلسطینی از گونه­های شعر پایداری به شمار می­رود که از لحاظ مضمون، به هم نزدیک، اما از نظر ساختار شعری، تا حدودی با هم متفاوت است و هر کدام از آن دو، به منظور بیان اندیشه­های سیاسی، اجتماعی خود، ابتکارهای شعری ویژه­ای به وجود آورده­اند. فرّخی برای بیان اندیشه­های ضدّ استعماری و استبدادستیزانه خویش، «غزل سیاسی» را پدید آورد؛ اما طوقان به منظور بیان همان مضمون­ها، با استفاده از موشّحات و اوزان ضربی، ابتکاراتی ویژه در شعر عربی ایجاد نمود. هر دو شاعر از زبانی ساده، واژگان امروزی و طنز به خوبی استفاده نموده­اند. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی وجوه مشترک و تفاوت­های شعر پایداری این دو را بررسی و مقایسه می­نماید. یافتة این پژوهش، گویای آن است که خلّاقیت­های هنری هر کدام از آن دو، مسائل سیاسی و اجتماعی را در قالب و شکلی متفاوت از دیگری بازتاب داده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

معانی المقاومة فی شعر فرخی یزدی و ابراهیم طوقان(دراسة الانسجام فی المضمون و الإبداع فی الاسلوب)

چکیده [English]

تعدّ أشعار الشاعرین فرخی یزدی الشاعر الأبیّ فی عهد ثورة الدستور و ابراهیم طوقان الشاعر المناضل الفلسطینی نماذج رائعة من أدب المقاومة و الصمود. من الملفت للنظر یوجد فی أشعارهما وجوه الاشتراک فی المضمون کما نلمس فیها وجوه الافتراق فی الأسلوب و المنهج.
و لکن لاشک أنهما أبدعا للتعبیر عن آراءهما السیاسیة و الإجتماعیة إبداعا شعریا رائعا. فقدابتکر و أرسى فرخی یزدی قواعد الغزل السیاسی تعبیرا عن أفکاره المناوئة الاستعمار و الاستبداد. بینما تفنّن طوقان بدوره فی الموشحات و بعض الأوزان العروضة مستخدما أیاماً منیراً للتعبیر عن رؤاه فیکافّة المجالات لقدوظّف الشاعران لغة شعریة بسیطة سهلة علاوة على فن الفکاهة مع إقبالهما الشدید الى المفردات الحدیثة.
یهدف هذا المقال الى دراسة و تحلیل الوجوه المشترکة و المختلفة لمعانی الصّمود فی أشعار الشاعرین فرخی و طوقان، متبعا المنهج الوصفی التحلیلی. و من النتائج التی توصلنا إلیها فی هذا البحث أن الشاعرین بیّنا القضایات السیاسیة و الاجتماعیة المحیطة بعصرهما بأسلوب بدیع ونمظ متمیز عن سائر الشعراء.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیة: الأدب المقارن
  • فرخی یزدی
  • ابراهیم طوقان
  • أدب المقاومة
  • الغزل السیاسی
  • الموشحات
کتابنامه
الف. کتاب­ها
1. ابوشاور، سعدی (2003)؛ تطور الاتجاهات الوطنی فی الشعر الفلسطینی المعاصر، الطبعة الأولی، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
2. امین­پور، قیصر (1384)؛ سنّت و نوآوری در شعر معاصر، چاپ دوم، تهران، علمی و فرهنگی.
3. آجودانی، ماشاءالله (1383)؛ یا مرگ یا تجدّد (دفتری در شعر و ادب مشروطه)، چاپ دوم، تهران، اختران.
4. آرین­­پور، یحیی (1384)؛ از نیما تا روزگار ما، جلد1، چاپ چهارم، تهران، زوّار.
5. البعینی، نجیب (1991)؛ شعراء عرب معاصرون، الطبعة الأولی، بیروت، دارالمناهل.
6. پارسانسب، محمّدرضا (1387)؛ جامعه­ شناسی ادبیّات فارسی (از آغاز تا سال 1357)، چاپ اوّل، تهران، سمت.
7. جرّار، ولید صادق سعید (1985)؛شاعران من جبل النار، عمّان، شرکة شرق الأوسط.
8. الجیوسی، سلمی الخضری (2007)؛الاتجاهات والحرکات فی الشعر العربی الحدیث، ترجمه: عبدالواحد لؤلؤة، الطبعة الثانیة، بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیة.
9. رنجبر، احمد (1377 )؛ ده مقاله، اجتماعیات در اشعار فرخی، چاپ اوّل، تهران، اساطیر.
10. روزبه، محمدرضا (1379)؛ سیر تحوّل در غزل فارسی، چاپ اوّل، تهران، روزنه.
11. زرقانی، مهدی (1387)؛ چشم انداز شعر معاصر ایران، چاپ سوم، تهران، ثالث.
12. زعتیر، اکرم (1356)؛ سرگذشت فلسطین یا کارنامة سیاه استعمار، ترجمه: اکبر هاشمی رفسنجانی، قم، حکمت.
13. سلیمان، خالد (1376)؛ فلسطین و شعر معاصر عرب، ترجمه: شهره باقری و عبدالحسین فرزاد، چاپ اوّل، تهران، چشمه.
14. شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1359)؛ ادوار شعر فارسی، از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران، توس.
15. شکیبا، پروین (1370)؛ شعر فارسی از آغاز تا امروز، چاپ اول، تهران، هیرمند.
16. صدوق، راضی (2000)؛ شعراء فلسطین فی القرن العشرین، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
17. طوقان، ابراهیم (1993)؛ الأعمال الشعریة الکاملة، الطبعة الثانیة، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
18. طه، المتوکّل (2004)؛ حدائق ابراهیم (اوراق ابراهیم طوقان ورسائله ودراسات فی شعره)، الطبعة الاولی، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
19. فرّخی یزدی، محمّد (1378)؛ دیوان، به کوشش: حسین مسرّت، چاپ اوّل، یزد، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان یزد.
20. محمّدی، غلامرضا (1383)؛ فرهنگ لغات و اصطلاحات اشعار فرخی یزدی، چاپ اوّل، یزد، عطیّة آسمانی.
21. محمّدی، غلامرضا و حسین مسرّت (1378)؛ شاعر لب دوخته (زندگی و مبارزات فرّخی یزدی)، چاپ اول، یزد، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان یزد.
22. محمد حسن شُرّاب، محمّد (2006)؛ شعراء فلسطین فی العصر الحدیث،الطبعة الأولی، الأردن، الأهلیة للنشر و التوزیع.
23. یاحقی، محمد جعفر (1375)؛ چون سبوی تشنه، چاپ سوم، تهران، جامی.
ب. مجله­ها
24. روشنفکر، کبری (1386)؛ ابراهیم طوقان پایه­گذار شعر مقاومت، مجلة الجمعیة الإیرانیة للغة العربیة، شمارۀ 8، صص 139-117.
25. مشتاق مهر، رحمان (1378)؛ نگاهی به شعر و هنر فرّخی یزدی، فصلنامۀ هنر، دورۀ جدید، شمارۀ 42، صص 49-43.