بررسی تطبیقی جلوه‌های رمانتیک در شعر گلچین گیلانی و عبدالمعطی حجازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات عرب، دانشگاه رازی، کرمانشاه

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عرب، دانشگاه رازی، کرمانشاه

چکیده

به‌کارگیری برخی از اصول رمانتیسم یکی از وجوه مشترک شعری دو شاعر برجستة ایران و مصر، مجدالدّین میرفخرایی ملقّب به «گلچین گیلانی» و عبدالمعطی حجازی است. گلچین و حجازی از جمله شاعرانی هستند که با نگاهی رمانتیکی و با توجّه به شرایط فردی و اجتماعی زمانة خود و با تلاش برای گریز از آن، بخش عمدة شعرشان را آمیخته با غصّه، حسرت و دلتنگی برای گذشته نموده‌اند؛ لذا اشعار آن‌ها دارای لطیف‌ترین درون‌مایه‌ها و مفاهیم رمانتیکی است. گرایش به عاطفه و احساسات عمیق، همراه با نوعی اندوه و درد رمانتیکی از مهم‌ترین ابعاد مورد توجّه در گسترة اندیشه‌های مطرح در سروده‌های دو شاعر است. همدلی و یگانگی با طبیعت، بازگشت به دوران بدوی و معصومیّت کودکی، روستاستایی، نوستالژی و حسرت بر ایّام گذشته، رؤیا، ناامیدی، غم و اندوه و عشق و شادی که از مهم‌ترین مشخّصات جنبش رمانتیسم است، به فراوانی در آثار این دو شاعر مشاهده می‌شود. دستاورد علمی این پژوهش نشانگر این مطلب است که مجموعة عوامل یادشده پیرامون مبانی مکتب رمانتیک به صورتی بارز در آثار این دو شاعر بازتاب یافته است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

دراسة مقارنة للمشاهد الرّومانسیة فی شعر گلچین گیلانی وعبد المعطی الحجازی

نویسندگان [English]

  • مجید محمدی 1
  • روجین نادری 2
چکیده [English]

المدرسة الرّومنسیّة إحدی المدارس الادبیّة الّتی قد دعت الکثیر من الشّعراء إلی نفسها. النّوستالجیا والحسرة علی الأیّام الماضیّة، الیأس والحزن ومن أهمّ میّزات الحرکة الرّمانسیّة، مجدالدّین میرفخرایی المشهور بگلچین گیلانی الشّاعر الإیرانی المعاصر وعبدالمعطی الحجازی الشّاعر المصری المعاصر، هما من الشّعراء المرموقین الّلذین نظرا إلی الحیاة نظرة رومنسیة وفقا للظّروف الشّخصیّة والاجتماعیّة هاربین من ضغوط الحیاة وصعوباتها. استخدام المبادئ الرّومنسیة من ممیّزات مشترکة فی شعر الشّاعرین؛ معظم شعرهم ممزوج بالحزن الرّومنسی والحسرة والحزن الشّدید والضّجر علی ما مضی من الحیاة؛ فمن أروع المواضیع والمفاهیم الرّومانسیّة فی شعرهما المیل إلى المودّة، العاطفة العمیقة مع الحزن والألم الرّومانسی، الحنین إلی الوطن، الرّجوع إلی الطّفولة والاشتیاق إلی لقاء المحبوب من أبرز السّمات المشترکة فی شعر الشّاعرین. حاول هذا البحث أن یقوم بمقارنة المیّزات الرّومنسیّة فی شعر هذین الشّاعرین راصداً وجوه التّشابه والافتراق فی ضوء المنهج الوصفی - التّحلیلی.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • الأدب المقارن
  • الرّومانسیّة
  • الأدب المعاصر
  • گلچین گیلانی
  • عبد المعطی الحجازی
الف: کتاب‌ها
1. آربری، آ. ج. (1334)؛ شعر جدید فارسی، ترجمة فتح‌الله مجتبایی، تهران: امیرکبیر.
2. ابو حاقة، أحمد (1979)؛ الإلتزام فی الشّعر العربی، الطّبعة الأولی، بیروت: دار العلم للملایین.
3. برلین، آیزایا (1385)؛ ریشه‌های رمانتیسم، ترجمة عبدالله کوثری، تهران: ماهی.
4. بی‌نام مؤلّف (1374)؛ کتاب گیلان، تهران: گروه پژوهشگران ایران.
5. ترحینی، فایز (1995)؛ الأدب؛ أنواع ومذاهب، الطّبعة الأولی، بیروت: دار النّخیل.
6. الجیّدة، عبد الحمید (1980)؛ الإتّجاهات الجدیدة فی الشّعر العربی المعاصر، الطّبعة الأولی، بیروت: مؤسّسة نوفل.
7. الحاوی، إبراهیم (1984)؛ حرکة نقد الحدیث والمعاصر فی الشّعر العربی، الطّبعة الأولی، بیروت: مؤسّسة الرّسالة.
8. حجازی، أحمد عبد المعطی (1982)؛ دیوان أحمد عبد المعطی حجازی، الطّبعة الثّالثة، بیروت: دار العودة.
9. حمود، حنّان محمّد موسی (2006)؛ الزّمکانیة وبنیة الشّعر المعاصر، لا ط، الأردن: عالم الکتب الحدیثة.
10. دستغیب، عبدالعلی (1385)؛ باغ سبز شعر، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
11. روزبه، محمّدرضا (1383)؛ شرح و تحلیل شعر نو فارسی، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
12. زرقانی، سیّد مهدی (1384)؛ چشم‌انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
13. سیّدحسینی، رضا (1376)؛ مکتب‌های ادبی، جلد اوّل، چاپ یازدهم، تهران: نگاه.
14. فهمی، ماهر حسن (1981)؛ الحنین والغربة فی الشّعر المعاصر العربی الحدیث، الطّبعة الثّالثة، بیروت: دار الشّروق.
15. گلچین گیلانی (1389)؛ مجموعه اشعار گلچین گیلانی، به کوشش کامیار عابدی، چاپ اوّل، گیلان: فرهنگ ایلیا.
16. مختاری، حمید (1377)؛ هفتاد سال عاشقانه (تحلیلی از ذهنیّت غنایی معاصر)، چاپ اوّل، تهران: تیراژه.
17. یوسفی، غلامحسین (1364)؛ نامة اهل خراسان، چاپ اوّل، تهران: زوار.
18. ------------- (1379)؛ چشمة روشن (دیداری با شاعران)، چاپ نهم، تهران: علمی.
ب: مجلاّت
19. پروینی، خلیل و سجاد اسماعیلی (1390)؛ «بررسی تطبیقی نوستالژی در شعر احمد عبدالمعطی حجازی و نادر نادرپور»، کاوش‌نامة ادبیّات تطبیقی، سال سوّم، شمارة 10، صص 41-70.
20. حجازی، أحمد عبد المعطی (1966)؛ «التّجربتی الشّعریّة»، مجلّة الآداب، السّنة 14، العدد 3، صص 1-30.
21. حسن‌آبادی، محمود و زهرا سجادی (1392)؛ «گهرهای فراوان بر بام شعر گلچین»، پژوهشنامة ادب غنایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال یازدهم، شمارة 20، صص 29-44.
22. خاکپور، محمّد و میرجلیل اکرمی (1389)؛ «رمانتیسم و مضامین آن در شعر معاصر فارسی»، کاوش‌نامة ادبیّات تطبیقی، سال یازدهم، شمارة 21، صص 226-248.
23. دهقانیان، جواد و سیّد فضل‌الله میرقادری (1390)؛ «بررسی تطبیقی غم و شادی در شعر اخوان ثالث و ایلیا ابوماضی»،نشریة ادبیّات تطبیقی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی - دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال سوّم، شمارة 5، صص 141-171.
24. سه‌یر، رابرت (1383)؛ «رمانتیسم و تفکّر اجتماعی»، ترجمة یوسف اباذری، ارغنون، شمارة 2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص 119-173.
25. عالی عباس‌آباد، یوسف (1387)؛ «غم غربت در شعر معاصر»، گوهر گویا، سال دوّم، شمارة 6، صص 155-179.