فراخوانی شهرها در شعر یحیی سماوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

 
چکیده
شهر از بارزترین موضوعاتی است که شاعران در شعر معاصر عرب به آن پرداخته¬اند. فراخوانی شهرها در بین شاعران متفاوت است. اغلب دارای دلالت¬های نمادین و مناسب با گرایش¬های فکری و دیدگاه¬های آنها نسبت به زندگی است. یحیی سماوی شاعر معاصر عراقی از بارزترین شاعران نوگراست که در شعر خود به مفهوم نمادین شهرها پرداخته است. بیشتر شهرها و روستاهای کشور عراق را در شعر خود ترسیم کرده و از فقر، بیماری و وضعیّت نابسامان آنها شکایت می¬کند.
 مقالة حاضر برآن است که بر مبنای روش توصیفی - تحلیلی، به مهم¬ترین شهرهای عربی و دلالت¬های نمادین آنها در شعر سماوی بپردازد. «بغداد»، «سماوه» و «مکّه» به ترتیب بیشترین شهرهای به کار رفتـه در شعر اوست. «بغداد» یایتخت با پیشینۀ تاریخی، نماد تمام شهرهای عراق، بلکه نماد کیان عربی به شمار می¬رود. «سماوه» زادگاه شاعر و آرمان¬شهر وی، نماد زیبایی و سرسبزی، عفّت و دلاوری می¬باشد؛ و «مکّه» به عنوان یکی از شهرهای عربی و پایتخت معنوی اسلام بوده که شاعر پس از ترک کشور عراق، در آنجا اقامت گزید و برای نخستین¬بار طعم امنیّت را در این شهر چشید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

استدعاء المدن فی شعر یحیی السّماوی

چکیده [English]

الملخّص
تُعدّ المدینة من أهمّ الموضوعات الّتی تناولها الشّعراء فی الشّعر العربی الحدیث، فقد اتّخذوا منها مواقفاً مختلفة تتّفق مع رؤیتهم للحیاة وقد أضفوا علیها دلالات رمزیة تنمّ عن اتّجاهاتهم الفکریة؛ والشاعر العراقی یحیی السماوی یُعتبر من أبرز شعراء الحداثة الّذین اهتموا بهذا الجانب فی شعرهم، فقد استدعی واقع وطنه العراق فی شعره، فاحتضن مدنه وبلدانه وقراه الفقیرة واحیاءه البائسة الّتی یعشعش فیها الجوع والفقر والمرض والثورة، ذکرها فی شعره واستشهد بها وسجل معاناتها وناداها وتغنّی بأصالتها وجمالها وضرب الأمثلة بصمودها وصبرها وأحزانها.
وإنّنا فی هذه الدراسة الّتی اعتمدت المنهج الوصفی – التّحلیلی، تطرّقنا إلی أهمّ المدن العربیة الّتی تناولها الشاعر فی منجزه الشعری وقد توصّلنا إلی هذه النتیجة بأن أکثر المدن التی یستحضرها الشاعر هی: «بغداد»، «السّماوة» و «مکّة». «بغداد» تمثّل رمزاً للوجود العربی والأمجاد الغابرة فی التاریخ، والشاعر یرى فی هذه المدینة کل مدن الوطن؛ أما «السّماوة» تُعتبر للشاعر مدینة فاضلة، فهی مسرح طفولته وصباه، وهی عنده لیست نقلا ً لرؤىً اجتماعیة وتفاصیل یومیة، بل هی ارتفاع إلى مستوى الرمز الذی یمنح القصیدة نبرة وجدانیة خاصة، وتشکّل حلما ً لصیقا ً به وماضیا ً لیس أحلى منه؛ و «مکّة» تمثّل له دار الأمان فقد مکثَ فیها السماوی زمناً بعد مغادرة وطنه العراق وهناک أسباب أخری دفعت الشاعر إلی استحضار هذه المدینة منها انّ «مکّة» مدینة عربیة وجد فیها الشّاعر کل ما یأنس به الإنسان العربی من تقالید وسلوکیات عربیة، کما انّها تُعتَبر عاصمة الإسلام المعنویة والمقدسة یفد إلیها المسلمون من شتی أنحاء العالم.

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیّة: الشعر العربی الحدیث
  • یحیی السّماوی
  • المدن
  • العراق
  • الرّمز