نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه یزد
2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه یزد
3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه یزد
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
إنّ الروایة من أهمّ الأنواع الأدبیة الّتی ینعکس فیها المجتمع الإنسانی بما فیه من الحوادث والمشاکل، واهتمام الرّواییین المعاصرین ببیئتهم أدّی إلی انعکاس شذوذ المجتمع فی آثارهم. من الکتّاب الّذین اهتموا بالأوضاع الاجتماعیة؛ «مولود فرعون» فی الأدب الجزائری و«جلال آل احمد» فی الأدب الفارسی، إنهما کانا فی قائمة المصلحین الاجتماعیین والمثقفین وإضافة إلی ذلک، تأثّرا من أزمات مجتمعهما وقاما بعکس المشاکل والتّصرفات الاجتماعیة السّیئة لعصرهما فی آثارهما. الموضوعات الاجتماعیة الّتی ظهرت فی آثارهما وکذلک انتقد الکاتبان التّصرفات القبیحة الشّائعة بین النّاس کالحسد، وسوء الظّن، والخرافة ومحاکاة الغربیین. تهدف هذه المقالة دراسة المضامین الاجتماعیة فی روایة ابن الفقیر لمولود فرعون وقصّة مدیر المدرسة لجلال آل احمد وفی ضوء رؤیةاجتماعیة للأدب، ومعتمدة علی المنهج الوصفی - التّحلیلی والمدرسة الأمریکیة فی الأدب المقارن. ولکن الفرق هو أنّ «مولود فرعون» یقوم ینتقد مجتمعه الرّیفی بینما ینقد «جلال آل احمد» المدرسة کمجتمع صغیر حیث یعتقد کلا الشّاعرین بأنّ الفقر هو السّبب الأساسی فی تدهور حیاة النّاس وتفاقم الأوضاع.
کلیدواژه‌ها [English]
کتابنامه
الف: کتابها
1. آل احمد، جلال (1357)؛ مدیر مدرسه، چاپ ششم، تهران: امیرکبیر.
2. أزوط، جورج (1989)؛ سهیل إدریس فی قصصه ومواقفه، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الآداب.
3. براجوغینا، سفیتلانا (1995)؛ حدود العصور - حدود الثّقافات، ترجمة ابوالوی ممدوح، راتب سکّر، دمشق: إتّحاد الکتّاب العرب.
4. ترابی، علیاکبر (1379)؛ جامعهشناسی ادبیّات فارسی، چاپ پنجم، تبریز: فروغ آزادی.
5. خضر، سعاد محمد (1967)؛ الأدب الجزائری المعاصر، بیروت: المکتبة العصریة.
6. الزّبیری، محمد العربی (1991)؛ تاریخ الجزائر المعاصر، دمشق: إتّحادیة الکتّاب العرب.
7. ستوده، هدایت و مظفرالدّین شهبازی (1388 )؛ جامعهشناسی در ادبیّات، چاپ دوّم، تهران: ندای آریانا.
8. سعداللّه، أبوالقاسم (1998)؛ تاریخ الجزائر الثّقافی، الجزائر: المؤسّسة الوطنیّة للکتّاب.
9. عبد الحمید الموسی، أنور (2011)؛ علم الاجتماع الأدبی (منهج سوسیولوجی فی القراءة والنّقد)، الطّبعة الأولی، لبنان: دار النّهضة العربیّة.
10. فرعون، مولود (1962)؛ ابن الفقیر، ترجمة جورج سالم، دمشق: دار دمشق للطّباعة والنّشر.
11. قادری، فاطمه (1389)؛ سیری در تحوّل ادبیّات معاصر الجزایر، یزد: دانشگاه یزد.
12. گلدمن، لوسین (1389)؛ جامعه، فرهنگ، ادبیّات، ترجمة محمّد جعفر پوینده، چاپ دوّم، تهران: پوینده.
13. الماضی، شکری عزیز (1993)؛ فی نظریّة الأدب، الطّبعة الأولی، بیروت: دار المنتخب العربی للدّراسات والنّشر والتّوزیع.
14. مندور، محمد (بیتا)؛ فی الأدب والنّقد، القاهرة: نهضة مصر للطّباعة والنّشر والتّوزیع.
ب: مجلاّت
15. بن صالح، نوال (2013)؛ «استرشاف القطیعة فی أدب مولود فرعون، نموذجاً الأرض و الدم»، مجلة المخبر، (جامعة بسکرة)، العدد التاسع، الجزائر. صص 393-402.
16. سرامی، قدمعلی (1392)؛ «پژوهشی در شخصیّت داستان مدیر مدرسه اثر جلال آل احمد»، مجلّة فنون ادبی، دانشگاه اصفهان، سال پنجم، شماره 1، صص 1-18.
17. علیپور گسکری، بهناز (1389)؛ «جلال آل احمد در آیینة داستانهایش»، کتاب ماه ادبیّات، شمارة 158، صص 35-38.
18. مولوی، محمّدعلی (1383)؛ «آل احمد»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، چاپ پنجم، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی. صص 556-557.
19. نظری منظم، هادی (1389)؛ ادبیّات تطبیقی: تعریف و زمینههای پژوهش، نشریة ادبیّات تطبیقی، دانشگاه شهید باهنر، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، سال اوّل، شمارة 2، صص 222-237.
ج: پایاننامه
20. مهرابی، طاهره (1390)؛ بررسی فرهنگ عامیانه در آثار جلال آل احمد، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، یزد: دانشگاه یزد، دانشکدة ادبیّات.
)