واکاوی رمانتیسم جامعه گرا در شعر سعاد الصباح و سیمین بهبهانی

فسنقری, حجت اله; اکبری, سهیلا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری

² کارشناس‌ارشد زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

رمانتیسم اجتماعی یا جامعه‌گرا شاخه‌ای از رمانتیسم ادبی است که یر خلاف رمانتیسم فردی، مسائل و مشکلات جامعه را مورد توجه قرار می‌دهد. سعاد الصباح و سیمین بهبهانی دو شاعر توانای ادب معاصر عربی و فارسی، در طول دوران شعری خود، علاوه بر رمانتیسم فردی، رمانتیسم جامعه‌گرا را با موفقیت تجربه کرده‌اند.
این پژوهش به دنبال آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مکتب آمریکایی به تطبیق مهم‌ترین مؤلفه‌های رمانتیسم جامعه‌گرا در اشعار این دو شاعر بپردازد و وجوه اشتراک و افتراق آنها را بیابد.
فقر، همدردی با محرومان، فساد و ناهنجاری‌های اجتماعی، آزادی‌خواهی، وطن‌گرایی، دفاع از حقوق زنان و بهره‌گیری از طبیعت و پدیده‌های آن به صورت رمز یا نماد در به تصویر کشیدن مشکلات اجتماعی با تکیه بر احساس، عاطفه و خیال از مهم‌ترین موضوعات مشترک اشعار این دو بانوی شاعر است؛ با این تفاوت که توجه به فقر، وضعیت محرومان جامعه و بی‌عدالتی‌های اجتماعی در شعر سیمین و وطن‌گرایی در شعر سعاد، جلوه و نمود بیشتری دارد؛ در موضوع دفاع از حقوق زنان، سیمین حتی به دفاع از زنان روسپی و مطرود از جامعه می‌پردازد که این ویژگی در شعر سعاد دیده نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

دراسة مقارنة للرومانسیة الإجتماعیة فی اشعار سعاد الصباح و سیمین بهبهانی

نویسندگان [English]

حجت اله فسنقری ¹
سهیلا اکبری ²

² تلمیده فرع لغه العربی مرحله ماجستیر

چکیده [English]

تعتبر الرومانسیة الاجتماعیة فرعا من الأدب الرومانسی تعالج القضایا و المشاکل الإجتماعیة علی خلاف الرومانسیة الفردیة. سعاد الصباح الشاعرة الکویتیة و سیمین بهبهانی الشاعرة الفارسیة هما من الشواعر الناجحات اللائی جَرَّبنَ طیلة حیاتهن الرومانسیة الإجتماعیة. وإنّ هذا البحث یرمی إلی دراسة أهم أبعاد الرومانسیة الاجتماعیة فی شعر هاتین الشاعرتین فی ضوء المدرسة الأمریکیة من الأدب المقارن علی اساس المنهج الوصفی – التحلیلی لیجد المشابهات و المفارقات الموجودة فی شعرهما. و إنّ الفقر، و التعاطف مع الفقراء، و الأنومیّة الإجتماعیة، و طلب الحریة، و الوطنیة، و الدفاع عن حقوق المرأة، و استخدام الطبیعة و مظاهرها کرمز فی تصویر المشاکل الجتماعیة علی اساس اطلاق العنان للعاطفة و الاحساس و الخیال من اهم المضامین المشترکة التی تنعکس فی أشعارهما إلا أنّ الإهتمام بالفقر و احوال البؤساء فی شعر سیمین أکثر ظهورا منه فی شعر سعاد فی حالة أن الوطنیة فی شعر سعاد أکثر بروزا منها فی شعر سیمین؛ و فی الدفاع عن حقوق المرأة نشاهد أن سیمین تدافع عن حقوق الزانیات و النساء المطرودات عن المجتمع ولکنّ هذه المیزة لا توجد فی شعر سعاد.

کلیدواژه‌ها [English]

الأدب المقارن
الرومانسیة الاجتماعیة
الشعر
سعاد الصباح
سیمین بههبهانی

مراجع

کتابنامه

الف: کتابها

1. ابومحبوب، احمد (1387)؛ گهوارة سبز افرا، تهران: ثالث.

2. اسدیان، جواد (1383)؛ زنی با دامنی شعر «جشننامة سیمین بهبهانی»، چاپ اوّل، تهران: نگاه.

3. أرناوؤط، عبد اللّطیف (2006)؛ سعاد الصّباح رحلة الشّعر والحیاة، الطّبعه الأولی، بیروت: دار المنار.

4. الأمین، قاسم (بیتا)؛ تحریر المرأة، مصر: دار معارف.

5. بهبهانی، سیمین (1385)؛ مجموعه اشعار، چاپ پنجم، تهران: نگاه.

6. ---------- (1370)؛ جای پا، چاپ چهاردهم، تهران: زوار.

7. ترحینی، فایز (1995)؛ الأدب «أنواع والمذاهب»، الطّبعة الأولی، بیروت: دار النّخیل.

8. ثروت، منصور (1385)؛ آشنایی با مکتبهای ادبی، چاپ اوّل، تهران: سخن.

9. الحاوی، ایلیا (1986)؛ فی النّقد والأدب، الجزء الخامس، بیروت: دار الکتاب.

10. حسینپور، علی (1384)؛ جریانهای شعر معاصر فارسی، چاپ اوّل، تهران: امیرکبیر.

11. خلف، فاضل (1992)؛ سعاد الصّباح الشّعر والشّاعرة، الطّبعة الأولی، الکویت: منشورات شرکة النور للصّحافة والطّباعة والنّشر.

12. جعفری، مسعود (1386)؛ سیر رمانتیسم در ایران از مشروطه تا نیما، چاپ اوّل، تهران: مرکز.

13. دهباشی، علی (1383)؛ زنی با دامنی از شعر؛ «جشننامة سیمین بهبهانی»، تهران: نگاه.

14. رجایی، نجمه (1378)؛ آشنایی با نقد ادب معاصر عربی، مشهد: دانشگاه فردوسی.

15. زغلول سلام (1981)؛ النّقد الأدبی الحدیث، الطّبعه الأولی، اسکندریة: دار منشأ اسکندریة.

16. سید حسینی، رضا (1385)؛ مکتبهای ادبی، جلد اوّل، چاپ چهاردهم، تهران: نگاه.

17. الصّباح، سعاد (2005/ الف)؛ إمرأة بلا سواحل، الطّبعة الرابعة، الکویت: دار سعاد الصّباح للنّشر والتّوزیع.

18. -------- (2005/ ب)؛ خذنی إلی حدود الشمس، الطّبعة الثّالثة، الکویت: دار سعاد الصّباح للنّشر والتّوزیع.

19. -------- (1997/ الف)؛ فتافیت إمرأة، الطّبعة التّاسعة، الکویت: دار سعاد الصّباح للنّشر والتّوزیع.

20. -------- (1997/ ب)؛ فی البدء کانت الأنثی، الطّبعة السّادسة، الکویت: دار سعاد الصّباح للنّشر والتّوزیع.

21. -------- (1997/ ج)؛ هل تسمحون لی أن أحبّ وطنی، الطّبعة الخامسة، الکویت: دار سعاد الصّباح للنّشر والتّوزیع.

22. صبور، داریوش (1378)؛ بر کران بیکران، چاپ سوّم، تهران: مروارید.

23. غنیمی هلال، محمّد (1986)؛ الرمنتیکیة، بیروت: دار العودة.

24. ------------ (1373)؛ ادبیّات تطبیقی، ترجمة آیتاللهزادة شیرازی، چاپ اوّل، تهران: امیرکبیر.

25. عیسی، فوزی (2003)؛ القصیدة الأنثی والأنثی القصیدة «قراءة فی شعر سعاد الصّباح»، دار الجمیل للنشر والتوزیع.

26. لنگرودی، شمس (1370)؛ تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد اوّل، تهران: مرکز.

27. مختاری، محمّد (1378)؛ هفتاد سال عاشقانه، چاپ اوّل، تهران: تیراژه.

ب: مجلاّت

28. اسماعیلی، محسن و حسن زندیه (1390)؛ «روح نامرئی شعر فارسی، تأثیر عاملهای سیاسی و اجتماعی عصر پهلوی بر فراز و فرود رمانتیسم فارسی»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوّم، شمارة اوّل، صص 127-155.

29. پورمحمود، رباب و عبدالأحد غیبی (1390)؛ «بررسی تطبیقی مضامین رمانتیسم در اشعار ابراهیم ناجی و محمّد حسین شهریار»، فصلنامة لسان مبین، دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) قزوین، سال دوّم، دورة جدید، شمارة چهارم، صص 124-146.

30. رسولنیا، امیرحسین و مریم آقاجانی (1391)؛ «واکاوی رمانتیسم جامعهگرا در اشعار هوشنگ ابتهاج و محمّد الفیتوری»، نشریة ادبیّات تطبیقی، سال سوّم، شمارة 6، صص 73-94.

31. زرشناس، شهریار (1389)؛ «رمانتیسم ادبی»، مجلّة زمانه، دورة جدید، شمارة 95، ص 69.

32. سلیمی، علی و حسینرضا اختر سیمین (1390)؛ «تأثیرپذیری شاعران معاصر عرب از مکتب ادبی رمانتیک»، فصلنامة علمی - پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، دانشگاه یزد، سال دوّم، شمارة اوّل، صص 1-26.

33. مردیها، مرتضی (1384)؛ «فیمینیسم و رمانتیسم»، پژوهش زنان، دورة سوّم، شمارة دوّم، صص 5-27.

34. ولک، رنه (1373)؛ «رمانتیسم در ادبیّات»، ترجمة امیرحسین رنجبر، ارغنون، شمارة دوّم، صص 19-46.

35. یگانه، علیرضا (1382)؛ «من از باغستانهای عقل گریختهام (نگاهی به زندگی و شعر سعاد محمّد الصّباح)»، نشریة ادبیّات و زبانها «گوهران»، شمارة اوّل، صص 151-157.

کاوش نامه ادبیات تطبیقی

واکاوی رمانتیسم جامعه گرا در شعر سعاد الصباح و سیمین بهبهانی

مراجع

مراجع

دوره 6، شماره 23
آذر 1395
صفحه 85-107

واکاوی رمانتیسم جامعه گرا در شعر سعاد الصباح و سیمین بهبهانی

مراجع

مراجع

دوره 6، شماره 23آذر 1395صفحه 85-107

دوره 6، شماره 23
آذر 1395
صفحه 85-107