نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد‌یار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه علاّمه طباطبایی، تهران
2 کارشناس‌ارشد ادبیّات تطبیقی، دانشگاه علاّمه طباطبایی، تهران،
چکیده
چکیده
یکی از جلوههای مهمّ همگرایی فکری - فرهنگی میان ملل و اقوام بشری، سنّتهای مشترک ادبی است. از جملة این اشتراکها در ادب فارسی و عربی، شعر شمع است که به ادب الشّمعة نیز معروف است و از دیرباز در آثار برخی پارسیسرایان و تازیگویان انعکاس یافته است. این سخنوران، با به کارگیری ابزارهای هنری گوناگون بهویژه تشبیه، شمع را در دواوین و آثار خویش به تصویر کشیدهاند و امروزه میتوان هنرنمایی آنان را دستمایة پژوهشهای بینامتنی در ادبیّات تطبیقی قرار داد. از جمله شاعران شمعپرداز در ادب پارسی و عربی، منوچهری و میکالی به شمار میآیند. منوچهری در توصیف شمع، بیشتر از اجزاء و عناصر طبیعت بهره برده است ولی میکالی غالباً آدمنمایی نموده و شمع را به انسانی عاشق یا معشوق همانند ساخته است. گاهی نیز هر دو سخنور، شمع را همچون شاخة گلی (زرد) یا عاشقی زرد و زار دانستهاند. این جنبههای اشتراک و افتراق در تعابیر و تشبیهات دو شاعر و شیوههای اندیشیدن آنها دربارة شمع، موضوع پژوهش تطبیقی این مقالة بنیادی است که به شیوة تحلیلی - توصیفی فراهم آمده است؛ از جمله
رهآوردهای این پژوهش، گسترش و تعمیق ادبیّات تطبیقی در مشرقزمین و ارائة وجوه دیگری از اشتراک فرهنگی – ادبی میان ایران و ملل عربی است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
وصف الشّمعة فی شعر منوتشهری ومیکالی علی أساس نظریّة التّناص
نویسندگان [English]
- علی رضا منوجهریان 1
- فائقه محمدی 2
چکیده [English]
الملخّص
من أهمّ مظاهر التّقارب الفکری والثّقافی بین الأقوام والشّعوب، السّنن الأدبیّة المشترکة بما فیها أدب الشّمعة الّذی تجلّی منذ القدم فی أشعار بعض الشّعراء الفرس والعرب. إنّ هؤلاء الشّعراء صوّروا الشّمع فی آثارهم باستخدام الأسالیب الفنّیّة المختلفة وبإمکاننا الیوم أن نجعل أعمالهم الفنّیة عرضه للبحوث المتّصلة بالتّناصّ فی الأدب المقارن. إنّ من شعراء الشّمعة فی الأدبین الفارسی والعربی منوتشهری ومیکالی حیث أکثر ما استخدم منوتشهری فی وصف الشّمعة، الأجزاء والعناصر الطّبیعیة لکنّ المیکالی قد استفاد کثیراً من صناعة التّشخیص وشبّه الشّمعة بإنسان عاشق أو معشوق وقد یشترک الشّاعران فی تشبیهها بباقة ورد (أصفر) أو عاشق باک شاحب اللون. إنّ وجوه الإشتراک أو الإفتراق فی تعابیر وتشبیهات الشّاعرین وطریقة تفکیرهما بشأن الشّمعة صارت موضوع هذا البحث الّذی تمّ بدراسة مقارنة تحلیلیة. من نتائج هذا البحث، توسیع وتعمیق الأدب المقارن فی الشّرق وتقدیم مزید من وجوه التّبادل الثّقافی - الأدبی بین ایران والدّول العربیّة.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: منوتشهری الدّامغانی
- ابوالفضل المیکالی
- شعر الشّمعة
- الأدب المقارن
- الأدبین العربی والفارسی
)