نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرم‌آباد
2 استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرم‌آباد
3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر
چکیده
سعدی و فرطوسی از جمله ادیبانی هستند که میزان تأثیرپذیریشان از نهج البلاغه قابل تأمّل است. تا آنجا که میتوان گفت: بعد از قرآن کریم، نهج البلاغه مهمترین الگوی محتوایی و مضمونی اندیشة ایشان بوده است. در این جستار، آثار سعدی و فرطوسی مورد مطالعه قرار گرفته است. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که سعدی و فرطوسی در آثار خود از سخنان امام علی (ع) در نهج البلاغه بهرههای اخلاقی و حکمی فراوان بردهاند و از این راه، مضمون و محتوای کلام خویش را غنیتر نمودهاند. این تأثیرپذیری، غالباً از نوع مستقیم بوده و پیدایی یا اثبات آن نیاز چندانی به توجیه یا تردید و تأویل ندارد؛ البتّه، شایان ذکر است که تأثیرپذیری مستقیم در شعر فرطوسی بیش از شعر و نثر سعدی است؛ زیرا نوآوری سعدی در خلق مضمون‌های جدید و پیوند میان حکمتهای علوی و حکایتهای حاصل از سفر و تجربه و دانش با لطافت و پوششی نوین همراه است، در حالی که فرطوسی بیشتر به نظم درآوردن سخنان امام علی (ع) بسنده نموده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
أثر نهج البلاغة فی فکرة السّعدی والفرطوسی (دراسة مقارنة)
نویسندگان [English]
- علی رضا شهرستانی 1
- حمیدرضا زهره ای 2
- حجت اله عسکری کاشانتویی 3
چکیده [English]
أثر النّصوص الدّینیّة من القرآن الکریم ونهج البلاغة للإمام علی (ع) فی الأدبین الفارسی والعربی أمر واضح لا غبار علیه. وقد انعکست بصماتها فی آثار الشّعراء والأدباء لا شکّ أنّ الکلمات النّیرة الّتی نطق بها الإمام علی (ع) والّتی یجمعها نهج البلاغة فی طیاته ألهمت الشّعراء والکتّاب أکثر من أی کلام آخر سوی القرآن الکریم الّذی أوحاه الله علی نبیّه محمّد (ص). منذ أن انتشرت کلمات الإمام علی (ع) المنطویة تحت الخطب والرّسائل والحکم فی الأوساط الأدبیّة حاول کلّ أدیب أو شاعر أن یستقی من معینها الصّافی ومنهلها العذب ویأخذ من نصائح الإمام الغالیة وتوصیاته الثّمینة ما یصلح به العیوب الأخلاقیّة ویصحّح العادات السّیّئة. تأثّر کلّ من سعدی الشّیرازی وفرطوسی بکلمات الامام علی (ع) فی نهج البلاغة إلی درجة أنّه بإمکاننا القول إنّ معانیه السّامیة شکلت الهام لدی الشّاعرین.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: الأدب التّعلیمی
- المضامین الأخلاقیّة
- نهج البلاغة
- الفرطوسی
- السّعدی الشّیرازی
کتابنامه
الف: کتابها
- قرآن کریم (1391)؛ ترجمة ابوالفضل بهرامپور، قم: آوای قرآن.
1. ابراهیم، امل (1418)؛ الأثر العربی فی أدب السّعدی، الایران: رابطة الثّقافة والعلاقات الإسلامیة.
2. دشتی، محمّد (1384)؛ ترجمۀ نهج البلاغه، قم: مهر امیرالمؤمنین.
3. سعدی، مشرفالدّین مصلح بن عبدالله (1381)؛ بوستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چاپ هفتم، تهران: خوارزمی.
4. -------------------------- (1379)؛ گلستان، با تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چاپ پنجم، تهران: خوارزمی.
5. فروغی، محمّدعلی (1362)؛ کلّیّات سعدی، تهران: طلوع.
6. مکارم شیرازی، ناصر (1386)؛ زندگی در پرتو اخلاق، قم: سرور.
ب: مجلاّت
7. اژیه، تقی؛ خدیجه کریمی و علی صادقی (1393)؛ «تلمیح و تضمین‌های سعدی از نهج البلاغه»، فصلنامة ادبیّات دینی، شمارة هفتم، صص 53-66
8. طهماسبی، فریدون (1391)؛ «مضامین اخلاقی در بوستان و مقایسۀ آن با نهج البلاغه»، پژوهشنامۀ ادبیّات تعلیمی، سال چهارم، شمارۀ شانزدهم، صص 189-218.
9. فسنقری، حجتالله؛ میلاد جعفرپور و محمّد جهانبین (1391)؛ «گونههای تناص/ هممتنی در بوستان و گلستان (با تکیه بر شیوههای اثرپذیری از نهج البلاغه)»، فصلنامۀ تخصّصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال پنجم، شمارۀ اوّل، پیاپی 15، صص 147-160.
ج: پایاننامه
10. ملکی، صمد (1381)؛ نصایح و موعظه‌ها و حکومت امام علی (ع) از منظر عبدالمنعم فرطوسی، پایاننامة کارشناسیارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.
)