نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• خلیل بیگ زاده

استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه

چکیده

چکیده
روایت‌شناسی و به‌ویژه مقولۀ زمان در روایت از دانش‌های جدید نقد ادبی و روایی در چند دهة اخیر است. ژرار ژنت فرانسوی موفّق‌ترین نظریه‌پرداز زمان روایی است که نظریۀ خویش را در سه قالب «نظم، تداوم و بسامد» مطرح کرده‌‌است. هم‌چنین ژولیوا کریستوا نیز بر این عقیده است که می‌توان زمان داستان‌های روایی را با تحلیل زمان روایی و زمان متن مورد بحث به دو گونه زمانمندی یادواره‌ای و خطی تقسیم کرد. در واقع زمانمندی خطی خصلتی دراماتیک و زمانمندی یادواره‌ای خصلتی روایی به متن می‌دهد. این پژوهش دو داستان کوتاه «بعد از ظهر سبز» از مصطفی مستور، داستان‌پرداز ایرانی و «دُومَه ود حَامِد» از طیب صالح، رمان‌نویس نامدار سودانی را با هدف تبیین عنصر زمان و زمانمندی خطی و یادواره‌ای به روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد ادبیات تطبیقی بررسی کرده و نشان داده‌است که این دو اثر به دلیل به‌کارگیری استرجاعات و پرش‌های زمانی فراوان در چارچوب نظریۀ ژنت و زمانمندی خطی و یادواره‌ای قابل بررسی هستند، شاکله‌های روایی زمان و نیز نزدیکی این دو نظریۀ در باب زمان روایی (زمانمندی یادواره‌ای) و دراماتیک (خطی) در دو اثر تقریباً یکی است که این جستار تقرب و همگرایی این دو داستان را به نظریۀ زمانمندی ژنت و زمانمندی یادواره‌ای کریستوا تبیین کرده‌است، با این تفاوت که متن داستان «دُومه ود حَامِد» خصلت روایی بیشتری با این دو نظریه و به ویژه زمانمندی یادواره‌ای کریستوا دارد.

کلیدواژه‌ها

• زمانمندی خطی و یادواره‌ای
• ژرار ژنت
• ژولیوا کریستوا
• طیب صالح
• مصطفی مستور

عنوان مقاله [English]

الدّراسة المقارنة للزّمنیة والتّذکاریة («بعدالظّهر سبز» و«دومة ود حامد» نموذجا)

نویسنده [English]

• خلیل بیک زاده

چکیده [English]

Abstract
Narratology and especially time issue in narration is one of new knowledge of literary criticism and narration in the recent decades. Time is the main element of story and text in the linear alternation of events in the story. The French man Gérard Genette is one of most successful theorizing of time narration who has presented his theory in three forms, “order, continuity and frequency”, Julia Keristeva also believed that the time of narration and the text time classify into two forms; linear and periodical , as matter of fact, the linear one is dramatic and the text time is narrative. This study examines the short story entitled Baad Az Zohr Sabz by Mostafa Mastoor and Dumah Vd Hamed by Tayeb Saleh, Sudanian well known novelist, it aims to assign the time element, linear time and periodical time due to descriptive-analytical methods of comparative literature, in order to show the frequent lapse of time, the closeness of two theories in narration (periodical time) and dramatic (linear) are almost common in two works due to Gérard Genette’s time-line and Keristeva’s periodical time out of this fact that Dumah Vd Hamed is more narrative especially due to Keristeva’s periodical time.

کلیدواژه‌ها [English]

• الزّمنیة الخطّیة والتّذکاریة
• جیرار جینت
• طیّب صالح
• مصطفی مستور
• الأدب المقارن