نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، گروه زبان و ادبیات عربی
2 دانشگاه فردوسی
چکیده
س
چکیده
سیاوش و سودابه، جفتگیاهیِ اسطورة ایرانیِ مرگ و باززایی دوباره هستند که در سیر گریزناپذیر اساطیر کهن، سرنوشتی همچون جفتگیاهی اسطورة مرگ و باززایی بین‌النّهرین برایشان رقم خورده است. بر بنیاد پژوهشهای نگارندگان، در تصاویر پیوندخورده با این دو جفتگیاهی، ایزدبانوان آب، سبب مرگ ایزدان گیاهی و هبوط آنان به جهان فرودین مرگ می‌شوند. در این جستار، نگارندگان کوشیده‌اند تا با شیوة نقد اسطورهگرا به خوانش و تفسیر تطبیقی اساطیر یادشده و بررسی خاستگاه ظهور این جفتگیاهی در دو تمدّن ایران و بین‌النّهرین بپردازند. در راستای نیل بدین مقصود، به حضور گستردة این اساطیر، تحلیل مضامین هبوط به عالم فرودین و بنمایة قربانی و رستاخیز در نمونههایی از شعر و ادب فارسی و عربی اشاره خواهد شد. دریافت فرجامین جستار حاضر، حکایت از آن دارد که از یکسو خاستگاه پدیداری اسطوره در دو تمدّن، بر آب در جایگاه بزرگ - مادر سبزینه و گیاه و به عنوان بنمایة زندگانی طبیعت استوار است و از دیگر سوی، بنمایة اسطوره در دو تمدّن، دارای خاستگاه آیینی متأثّر از شرایط اقلیمی و جغرافیایی متغیّر با ریزشهای جوّی اندک و غلبة خشکسالی است و از همین روست که نمودهای آیینی این اسطوره تا روزگار حاضر نیز همچنان در آیینهای آب و تمنّای باران قابل بازیابی است و اشعار عامیانة فولکلور و سرودههای ناب زبان معیار، این اساطیر را جاودانه ساخته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
دراسة مقارنة لمنشأ ظهور اسطورة الزّوج النّباتی فی الحضارتین الفارسیّة العربیّة (قراءة اسطورتی سیاوش - سودابة وتمّوز - عشتروت أنموذجاً)
چکیده [English]
الملخّص
یُعتبر سیاوش وسودابة الزوج النّباتی لأسطورة الموت والانبعاث الایرانیّة ولقد قُضیت لها نفس المسیرة الّتی واجهت زوج أسطورة الموت والانبعاث النّباتیّ فی بلاد الرّافدین فی مسار الأساطیر القدیمة المحتوم. بناءاً علی دراسات الباحثتین فی صور متّصلة بهذا الزّوج النّباتی إنّ آله الماء تسبِّب هبوطَ الآلهة النّباتیّة إلی العالم السّفلی فقد حاولت الباحثتان فی هذا المقال، قراءة هذه الأساطیر قراءة مقارنة ودراسة منشأ ظهور الزّوج النّباتی فی حضارتی ایران وبلاد الرافدین باستخدام منهج النّقد الأسطوریّ؛ ولتحقیق هذا الهدف، سیتمّ الإشارة إلی الظّهور الواسع لهذه الأساطیر، وتحلیل معانی الهبوط إلی العالم السّفلی وجوهر التضحیة والبعث فی نماذج من الشّعر والأدبین الفارسی والعربی. فتبیِّن النّتائج الحاصلة عن هذا البحث أنّ المنشأ الرّئیسی لظهور هذه الأسطورة فی الحضارتین مبنیٌّ علی الماء بصفته الأمّ الکبری للخصوبة والنّبات ومصدر لحیاة الطّبیعة، هذا من ناحیة ومن ناحیة أخری، جوهر الأسطورة فی الحضارتین له منشأ دینیّ متأثِّر بالظّروف الإقلیمیّة الجغرافیّة المتغیّرة وقلّة نزول الأمطار وسیطرة الجفاف وهذا السّبب من الممکن ولا تزال دراسة المظاهر الطّقسیّة لهذه الأسطورة فی طقوس الماء ومطالبة الأمطار حتّی عصرنا الحاضر. والأشعار الشّعبیّة والقصائد العذبة فی اللّغة الفصحی هی الّتی قد أخلدت هذه الأساطیر.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: الزّوج النّباتی
- حضارة ایران
- حضارة بلاد الرّافدین
- االماء
- الضیاء
)