نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی
2 دانشجوی دکتری
چکیده
چکیده
نزار قبانی و فروغ فرّخزاد از شاعران برجسته و معاصر ادبیّات عربی و فارسی هستند که تحوّلات فکری و شرایط سیاسی - اجتماعی جامعه باعث شده تا از مکتب رمانتیسم، رویگردان و به مکتب سمبلیسم اجتماعی نزدیک شوند. قبانی در شعر «بانتظار غودو» و فرّخزاد در شعر «کسی که مثل هیچ‌کس نیست» تحت تأثیر نمایشنامة معروف ساموئل بکت، نویسندۀ ایرلندی، به مفهوم منجی پرداختهاند. در این جستار، بر آنیم تا با توجّه به اهمّیّت این دو شاعر در ادبیّات معاصر عربی و فارسی و ارزش و اعتبار ادبیّات تطبیقی در نقد نوین، با نگاهی مقایسهای و به شیوة تحلیلی - تطبیقی، به شباهتهای این دو اثر بپردازیم. یافتههای پژوهش نشان میدهد؛ نزار و فروغ با دیدی مشابه به این موضوع پرداختهاند. شیوۀ بیان، نمادپردازیها و تصاویر شعری در شعر دو شاعر به یکدیگر نزدیک است، همچنین امید به زندگی و ظهور منجی حیاتبخش در شعر فروغ تجلّی بیشتری یافته است. طولانی بودن دورة انتظار منجر به توسّل به واسطه گردیده و واقعیّت وجودی منجی، فوق‌العادّه و ماورایی بودن او را در نگرش هر دو شاعر تثبیت کرده است. می‌توان گفت: میزان تأثیر نزار قبانی از ساموئل بکت فقط در حیطة اخذ و اقتباس لفظ است. این میزان، در فروغ فرّخزاد از آن‌هم کمتر است. مشابهت‌های محتوایی، بیش از آنکه متأثّر از ساموئل بکت باشد، با نگرش‌های عقیدتی و فکری خودشان همخوانی دارد.
.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
مفهوم «النّاجی» فی شعر نزار القبانی وفروغ فرّخزاد (دراسة مقارنة)
نویسندگان [English]
- رضا رضایی 1
- طیبه فرهادی 2
2 طالبه الدکتورا
چکیده [English]
الملخّص
مفهوم «النّاجی» هو من المفاهیم المشترکة الّتی عالجها الشّعراء باختلاف لغتهم وقومیّتهم فی مختلف البلدان، فمنهم «نزار القبانی» الشّاعر السّوری الشّهیر و «فروغ فرّخزاد» الشاعرة الإیرانیة الشّهیرة وقد دفعتهما التّطوّرات الفکریّة والظّروف السّیاسیّة والاجتماعیّة المعاصرة إلی الاهتمام بالرّمزیّة الاجتماعیّة عن الرّومانسیّة. فنزار فی شعره «بانتظار غودو» وفروغ فرّخزاد فی شعرها المسمّی بـ «الّذی لا یماثله أحد» قد أقبلا إلی مفهوم «النّاجی» متأثرَین بالکاتب الإیرلندی «ساموئل بکت» فی مسرحیّته المعروفة. قد قامت هذه الدّراسة بالمقارنة بینهما مستمدّةً من أسلوب تحلیلی - تطبیقی للکشف عن وجوه التّشابه والتّباین بین الأثرین وممّا حصلت الدّراسة علیه من النّتائج أنّهما قد قاما بنظرة نوعیّة متماثلة إلی القضیّة تتمثّل فی أسلوبهما التّعبیریّ الرّمزیّ والصّور الشّعریّة المتقاربة المتشابهة وقد تتمیّز «فروغ» فی لغتها الشّعریّة ومفرداتها التّعبیریّة الواسعة أکثر لطافة یتجلّی فیها التّطلّع إلی الظّهور والأمل الجادّ بالحیاة السّعیدة. فالدّراسة تؤیّد أنّ النّاجی فی نظرتیهما وإن طال غیابه فإنه فی وجوده، خارق للعادة، إلّا أنّه لم یخرج من إطار عالم الکون فـ «نزارٌ» قد درج فی حقل الأخذ والاقتباس أکثر ما درجت فیها «فروغ» وأمّا ما یتعلّق بالتّشابه فی المضمون فمدی تأثّرهما بمبادئهم الفکریة والعقادیة أکثر بروزا من تأثرهما بـ «بِکِت».
کلیدواژه‌ها [English]
- النّاجی
- نزار القبانی
- فروغ فرّخزاد
- ساموئل بکت
- الأدب المقارن
)