نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حسین کیانی

دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده
نگارش کتاب در موضوع ادبیّات تطبیقی از سال 1948 در ادبیّات عربی آغاز شد. بررسی جریان­شناسانة این آثار نشان می‌دهد که این نگارش­ها فراز و نشیب­هایی را تجربه کرده است. کتاب مدارس الأدب المقارن، دراسة منهجیة نوشتة سعید علّوش از کتاب­های تأثیرگذار در تاریخ نگارش­های ادبیّات تطبیقی است. نویسنده پس از نگارش کتاب مکوّنات الأدب المقارن فی العالم العربی (1986) به دلیل اهمّیّت مطالب گفته شده در آن کتاب، مطالب آن را در کتاب دوّم خود قرار داد و در سال 1987 به چاپ رساند. این نوشتار با هدف تبیین مؤلّفه‌های جامعیّت صوری و ابعاد محتوایی و با تکیه بر روش تحلیل محتوای کیفی به نقد و تحلیل کتاب پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این اثر، در زمان خود، کتاب تأثیرگذار و موفّقی بوده و افق تاز‌ه‌ای به روی ادبیّات تطبیقی گشود. کتاب، پژوهشگران ادبیّات تطبیقی را با مبانی و چهارچوب­های نظری هر مکتب آشنا کرد و زمینة پژوهش جدید در ادبیّات تطبیقی را فراهم آورد. روش علّوش در این کتاب، تحلیلی - نقدی است و در پژوهش خود، پیرو مکتبی خاص نیست؛ امّا دو اشکال در کتاب بسیار روشن و واضح است: اوّل اینکه تمام کتاب، تکرار مطالب کتاب دیگر نویسنده است که یک سال پیش از این به چاپ رسیده است و دیگر اینکه، نویسنده بیشتر به بررسی نظریّة صاحب‌نظران هر مکتب می‌پردازد و به روش و چگونگی پژوهش هر مکتب و مؤلّفه‌های آن در پژوهش تطبیقی اشاره نکرده است.
 

کلیدواژه‌ها

• واژگان کلیدی: نقد کتاب
• ادبیّات تطبیقی
• مکتب‌های ادبیّات تطبیقی
• سعید علّوش

عنوان مقاله [English]

سعید علّوش رائد التّعریف بمدارس الأدب المقارن فی اللّغة العربیّة

نویسنده [English]

• حسین کیانی

چکیده [English]

الملخّص
بدأ تصنیف الکتب وتألیفها فی الأدب المقارن فی الأدب العربی سنة 1948. دراسة مسیرة هذه التّصانیف تکشف عن تجربتها المتأرجحة بین الصّعوبة والیسر. کتاب «مدارس الأدب المقارن، دراسة منهجیة»لسعید علّوش یُعدُّ من الکتب المؤثّرة فی تاریخ مصنفات الأدب المقارن العربی. المؤلّف علّوش بعدما صنّف کتابه الأوّل تحت عنوان  مکوّنات الأدب المقارن فی العالم العربی (1986) أدرج بعض معلوماته فی کتابه الثّانی وذلک للأهمیّة الّتی کانت تحظی بها تلک المعلومات وطبعه بسنة 1987. یستهدف هذا المقال نقد الکتاب وتحلیله على أساس منهج التّحلیل المضمونی مبیناً عبر هذه المنهج المؤشرات الصّوریة والمعنویة للکتاب المدروس. تظهر نتائج البحث أنّ هذا الأثر کان فترة ظهوره وفی عصره، کتاباً ناجحاً نافذاً مؤثراً کما أنّه فتح آفاقاً جدیدةً نحو الأدب المقارن للباحثین العرب، حیث عرّف الباحثین بالأطر النظریة لکلّ مکتب ومهّد الأرضیة المناسبة للدراسات الجدیدة فی الأدب المقارن. المنهج الّذی سلکه علّوش فی هذا الکتاب، هو منهج تحلیلی نقدی و لم یتبع مدرسة خاصة فی دراسته إلّا أنّ هذا الکتاب یعانی من مشکلتین بارزتین؛ الأولى: أنّ هذا الکتاب بأکمله لیس إلّا نسخة معادة لمضامین الکتاب الآخر للمؤلف نفسه الّذی تمّ طبعه قبل هذا الکتاب بعام واحد والثّانیة: یرکّز الکاتب جلّ اهتمامه على معالجة آراء المنظّرین ویضرب الصّفح عن ذکر المنهج و المؤشرات المتواجدة فی الدّراسات المقارنة لکلّ مدرسة ادبیة.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• الکلمات الدّلیلیّة: نقد الکتاب
• الأدب المقارن
• مدارس الأدب المقارن
• سعید علّوش