معرّفی و نقد دیدگاه‌های محمّد السّعید جمال‌الدّین در پرتو کتاب ادبیّات تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه

2 کارشناس‌ارشد ادبیّات تطبیقی، دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

چکیده
محمّد السّعید جمال‌الدّین از پیشگامان و مؤلّفان برجستة ادبیّات تطبیقی مصر در حوزة نظریّة ادبیّات تطبیقی اسلامی است. در حقیقت، یافته‌های پژوهش، بیانگر این است که مشخّصة اصلی اندیشه‌های تطبیقی وی، تأثیرپذیری از مکتب فرانسوی ادبیّات تطبیقی، نقد فرهنگی ادبیّات تطبیقی و تأکید بر نظریّة ادبیّات تطبیقی اسلامی است؛ در حقیقت رویکرد اساسی وی، در ادبیّات تطبیقی، تأکید بر مسألة تأثیر و تأثّر در پرتو پیوندهای تاریخی است. افزون بر این، ایشان به مانند طه ندا، با شیوه‌ای علمی به بررسی ادبیّات تطبیقی اسلامی می‌پردازد و در پی آن است تا تعاملات فرهنگی و تأثیر و تأثّری را که ادبیّات ملل اسلامی در گذر تاریخ بر هم گذاشته‌اند، بررسی کند. وی در تبیین ضرورت این نظریّه (نظریّة ادبیّات تطبیقی اسلامی) به نقد تلاش‌های امپریالیسم و ناسیونالیسم فرهنگ غربی در جهت از خود بیگانگی فرهنگ ملّت‌های اسلامی نیز می‌پردازد. این پژوهشِ توصیفی – تحلیلی، ضمن معرّفی محمّد السّعید جمال‌الدّین، به تحلیل جایگاه و دیدگاه‌های وی در باب ادبیّات تطبیقی، به ویژه موضوع نظریّة ادبیّات تطبیقی اسلامی، می‌پردازد.
.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

آراء محمّد السّعید جمال الدّین فی ضوء کتابه الأدب المقارن (دراسة ونقد)

نویسندگان [English]

  • تورج زینی وند 1
  • نسرین برش ور 2
چکیده [English]

الملخّص
یعدّ محمّد السّعید جمال الدّین من روّاد الأدباء والکتّاب فی مجال الأدب المقارن الإسلامی فی مصر. من نتائج بحثنا هذا أنّ الشّاعر تأثّر بالمدرسة الفرنسیّة علی صعید النّقد الثّقافی من الأدب المقارن وبخاصّة فی الأدب المقارن الإسلامی ویعتبر هذا من أبرز سمات نزعته فی الأدب المقارن. لقد کرّس الشّاعر جلّ اهتمامه فی موضوع التّأثیر المتبادل فی ضوء الصّلات التّأریخیّة. زد علی ذلک أنّه عکف علی دراسة الأدب المقارن الإسلامی وبطریقة علمیّة علی غرار طه ندا هادفاً التّنقیب عن التّفاعل الثّقافی الّذی شهدته الشّعوب الإسلامیّة عبر التّأریخ وکما اهتمّ بنقد الجهود الّتی بذلتها الأمبریالیّة والنّاتورالیّة الغربیّة الرّامیة إلی تفریغ الشّعوب الإسلامیّة من هویّته الأصلیّة مستهدفاً من ذلک کلّه بیان أهمّیّة نظریّة الأدب المقارن الإسلامی وضرورتها. وقد تمّ إعداد هذا المقال خصّیصاً لدراسة وتحلیل مکانة الأدیب محمّد السّعید جمال الدّین وآراءه فی إطار الأدب المقارن وعلی وجه خاص نظریّته المتعلّقة بالأدب المقارن الإسلامی اعتماداً علی المنهج الوصفی – التّحلیلی المتّبع فی دراسة القضایا الأدبیّة.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیّة: محمّد السّعید جمال الدّین
  • الأدب المقارن العربی
  • التّنظیر
  • نظریّة الأدب المقارن الإسلامی
  • النّقد الثّقافی