جستاری تطبیقی در مراحل سفر عرفانی عطّار نیشابوری در منطق‌الطّیر و نسیب عریضه در علی طریق إرم

شناسنامه علمی شماره

چکیده

چکیده
منطق‌الطّیر عطّار، داستان سفر گروهی از مرغان به راهنمایی هدهد به کوه قاف برای رسیدن به آستان سیمرغ است. در این منظومه هر مرغ، بیانگرگروهی از انسان‌هاست که در جستجوی حقیقتی دست به سفر می‌زنند و سختی‌های راه سبب می‌شود که یکی پس از دیگری از ادامة راه منصرف شود. در پایان مسیر، سی‌مرغ به کوه قاف می‌رسند و در حالتی شهودی درمی‌یابند که سیمرغ در حقیقت، خودشان هستند. نسیب عریضه، شاعر معاصر لبنانی نیز حرکت انسان به سوی کمال و تلاش نفس را در کشف عوالم مجهول و گریز از دنیا را در چکامه‌ای عارفانه به تصویر کشیده است و آن را علی طریق إرم نامگذاری کرده است. نگارنده در این پژوهش با بهره گیری از مکتب ادبیّات تطبیقی آمریکا به بررسی و تطبیق مراحل هفتگانه سلوک در منطق­الطّیر با مراحل سفر عرفانی در چکامة علی طریق إرم نسیب عریضه پرداخته و در نهایت بیان نموده است که نسیب عریضه در قصیدة خود در موارد بسیاری مضامینی مشترک با شاعر پارسی­گوی دارد.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

دراسة مقارنة بین قصیدتی منطق‌الطّیر للعطّار النیسابوریّ وعلی طریق إرم لنسیب عریضة

چکیده [English]

الملخّص
هذه العقیدة بأنّ الرّوح کانت تعیش فی العالم العلویّ وهبطت إلی الدّنیا غفلة وقیّدت فی قیود المادّة، یعتبر من القضایا المحوریّة عند العرفاء فالسّالک یسعی إلی تحریر الرّوح من سجن الجسم لیهدیها إلی الکمال حتّی یوافیها المنیّة وتطیر إلی موطنها الحقیقی عالمة بکلّ خفیّة. إن منطق­الطّیر رحلة خیالیّة أنشدها الشّاعر الفارسی الکبیر (العطّار النیسابوری) یصوّر للمتلقّی رحلة جماعة من الطّیور – رموز لسالکی طریق الکمال - تتحلّق فی وعورات الطّریق بحثاً عن الحقیقة المتعالیة ویصف الشّاعر مراحل هذه الرّحلة السّبعة وصفا باهراً تجذب الأنظار وتسلب الألباب فنسیب عریضة، الشّاعر المهجری اللبنانیّ، قد استلهم هذه القصیدة فی ملحمته علی طریق إرم واصفاً مراحل سیر النّفس إلی الکمال.کان نسیب عریضة متأثّرا بالعرفان الإسلامی فی إنشاد هذه المطولة حیث إستخدم المصطلحات العرفانیّة الشرقیّة کـالبکاء، الوصال، البرق والحجاب فی التّعبیر عن مضامینه العرفانیّة إضافة إلی الفکرة المسیطرة علی کلّ المطولة وهی النّور رمز للعالم العلوی والظلمة رمزٌ للدّنیا.فهذا المقال دراسة مقارنة لهاتین القصیدتین تبیّن للمتلقّی أثر منطق­الطّیر علی علی طریق إرم ضمن عرض أوجه التّشابه والإختلاف بینهما.
 
الکلمات الدّلیلیّة: العطّار النیسابوری، منطق­الطّیر، نسیب عریضة، علی طریق إرم، الأدب القارن.