بررسی تطبیقی موسیقی شعر شاعران مقاومت عرب و افغانستان؛ مطالعه موردی مجموعه شعری کزهر اللوز أو أبعد محمود درویش و از آتش از ابریشم قهّار عاصی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین، ایران .

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

چکیده

موسیقی، نقش بارز در ساختار شعر امروزی دارد و باعث برانگیختن احساسات مخاطب و نیز زیبایی کلام می‎شود. ارتباط شعر با موسیقی موضوع غیرقابل‌انکار است؛ زیرا زیبایی و ماندگاری هر شعری بستگی به میزان بهره‌مندی آن از موسیقی دارد. ازاین‌رو محمود درویش و قهّار عاصی، ازجمله شاعرانی هستند که به عنصر زیبایی‎شناسی توجّه ویژه نشان داده‌اند. شعر درویش، برخاسته از روح حماسی او و برآمده از حس وطن‌پرستی او نسبت به سرزمین فلسطین است و مجموعۀ «از آتش از ابریشم» قهّار عاصی نیز، از روحیۀ وطن‌پرستانۀ او حکایت دارد؛ هردو کوشیده‌اند تا با یهره‎گیری از عنصر موسیقی، مفاهیم و مضامین را به شکل زیبا به مخاطب انتقال دهند. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی نظام موسیقایی دو مجموعه شعری «کزهر اللوز أو أبعد» محمود درویش و «از آتش از ابریشم» قهّار عاصی بر اساس روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از آمارهای دقیق از اشعار برگزیدۀ دو شاعر است. بررسی‎ها نشان می‎دهد که آنان در اغلب مضامین شعری خویش باهم اشتراک دارند ولی نگارندگان، می‌کوشند تا شیوۀ کاربرد موسیقی در شعر این دو شاعر و نحوۀ همخوانی موسیقی با محتوای آن را روشن سازند. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‎دهد که در نحوۀ استفاده از موسیقی و ارتباط آن را با مضمون و محتوای شعر این دو شاعر اختلاف وجود دارد؛ ولی پیوند میان موسیقی، محتوی، احساسات و اندیشه، همواره در شعر آنان رعایت شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative analysis of poetry music of Arab and Afghanistan Resistance Poets: A case study of Mahmood Darvish’s Almond Blossoms and Beyond and Qahar Aasi’s From the Fire and the Silk

نویسندگان [English]

  • Vahidullah Jamal 1
  • Abdul Ali Alebooye Langroodi 2
  • Ahmad Pasha Zanoos 2
  • Narjes Ansari 2
1 Ph.D. Student in Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
2 Associate Professor of Arabic Language and literature, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Music plays a prominent role in contemporary poetry's structure and arouses the emotions of the audience while enhancing the beauty of the verses. The undeniable connection between poetry and music is evident because the beauty and longevity of any poem depend on its utilization of music. With that in mind, Mahmoud Darvish and Qahar Aasi are among the poets who have shown special attention to this aesthetic element. In Darvish’s poems, there is an epic spirit, which characterizes as a guard/ weapon to protect the land of Palestine. Similarly, Aasi's recent poem, "From the Fire and the Silk", shows his patriotic spirit. Both of these poets have tried to integrate music in their poems to deliver the message to their audience in a more beautiful and attractive way. The current research examines the element of music in Mahmoud Darvish's poetry collection, "Almond Blossoms and Beyond", and Qahar Aasi’s collection "From the Fire and the Silk". Using a descriptive-analytical approach and precise statistical analysis of selected poems from both poets, the investigations indicate that they share common themes in their poetry, but the authors seek to illuminate the method of employing music in the poetry of these two poets and the harmony between music and its content. The results demonstrate differences in the utilization of music and its relationship with the content and subject matter of the poetry by the two poets. However, the connection between music, content, emotions, and thoughts is a matter that can always be observed in their poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative Literature
  • Resistance Poetry
  • Arab
  • Afghanistan
  • Mahmoud Darwish
  • Qahar Asi
  • Poetry Music

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة تطبیقیة للموسیقی فی شعر شعراء المقاومة العرب و الافغانیة مجموعتی کزهر اللوز أو ابعد لمحمود درویش ومن النار ومن الحریر لقهّار عاصی نموذجاً

چکیده [العربیة]

إن للموسیقی دوراً هامّاً فی بنیة الشعر الحدیث کما تسبب إثارة العواطف والأحاسیس فی المتلقی وتزید من جمالیات النص. إن الشعر هو وثیق الصلة بالموسیقی ولایمکن انکارها. لأن جمال أیة قصیدة و بقاؤها یعتمدان على مدى استفادتها من الموسیقى. لذلک کان محمود درویش وقهار عاصی من بین الشعراء الذین أبدوا اهتمامًا خاصًا بهذا العنصر الجمالی. تتمیز قصائد درویش بروح ملحمیة و شعور بالوطنیة نحو أرض فلسطین. وبالمثل ، تظهر قصیدة "من النار والحریر" روحه الوطنیة. حاول هذان الشاعران تضمین الموسیقى فی قصائدهما لإیصال المضامین المبتکرة إلى المتلقی بطریقة جمیلة. تستهدف هذه المقالة الدراسة المقارنة لعنصر الموسیقى فی مجموعة شعر محمود درویش "کزهرة اللوز أو بعیدًا" ومجموعة قهار عاصی "من النار والحریر" وباستخدام منهج وصفی تحلیلی وتحلیل إحصائی دقیق لقصائد مختارة من کلا الشاعرین. تشیر النتایج إلى أنهما یشترکان فی معظم المضامین الشعریة فی شعرهما ، لکن االباحثین یسعون إلى إلقاء الضوء على طریقة توظیف الموسیقى فی شعر هذین الشاعرین والتناغم بین الموسیقى ومحتواها. أظهرت النتائج خلافات فی استخدام الموسیقى وعلاقتها بمحتوى وموضوع لدی کل شاعر. ومع ذلک ، فإن العلاقة بین الموسیقى والمحتوى والعواطف والأفکار هی المتلاحمة دائمًا فی شعرهما.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الادب المقارن
  • شعر المقاومة
  • العربی الافغانی
  • محمود درویش
  • قهّار عاصی
  • موسیقی الشعر
آراسته‎، م. هـ. خ (1392). زندگی‌نامه شاعران متقدم و معاصر زبان فارسی. کابل: انتشارات عابد و محمد رفیق.
آرین، نصیر احمد (1393). گل سوری. نقد و بررسی صورت و معنای شعر قهّار عاصی. کابل: فرهنگ.
ابن‌سینا، ابوعلی حسین (1956). جوامع علم الموسیقی. تحقیق زکریا یوسف. بیروت: الإدارة العامة للثقافة.
أبوجبین، عطا محمد (2004). شعراء الجیل الغاضب. عمان: دار المسیرة للنشر والتوزیع والطباعة.
افشاری، مهتاب (1397). بررسی موسیقی شعر قصاید بدرالدین چاچی. دو فصلنامه علوم ادبی، 8 (13)، 141-161.
انوری، حسن (1393). بلاغت: بدیع و بیان. تهران: فاطمی.
بدران، جمال (1999). شاعر الصمود والمقاومة. القاهرة: الدار المصریة اللبنانیة.
توفیق، حیدر (1999). محمود درویش شاعر الأرض المحتلة. بیروت: دار العودة.
الجبار، مدحه (1995). موسیقی الشعر العربی، قضایا و مشکلات. مصر: دار المعارف.
جرجانی، عبدالقادر (1370). اسرار البلاغة. تهران: دانشگاه تهران.
جعفری، محمود (1386). شعر سپید چیست؟. کابل: انجمن قلم افغانستان.
حمود، محمود (2008). محمود درویش حناجر تلتقی لتکتمل الصرخة. بیروت: دار البحار.
خالقی، روح‌الله (1381). نظری به موسیقی. چاپ ششم. تهران: نارون.
خلیل، إبراهیم (2003). مدخل لدراسة الشعر العربی الحدیث. أردن: دار المسیرة.
خوری، منح. (1966). الشعر بین نقاد ثلاثی. بیروت: دار الثقافة.
درویش، محمود (2005). کزهر اللوز أو أبعد. فلسطین المحتلة-رام الله: تصمیم الغلاف: حسن ادلبی.
زرین‌پور، داود؛ سلیمان‎زاده نجفی، سید رضا (1396). نقد موسیقایی لامیه الترک و لامیه الکرد. مجله زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد، 9 (16)، 89-125.
السجلماسی، أبو محمد القاسم (1980). المنزع البدیع فی تجنیس أسالیب البدیع. تحقیق علال الغازی. رباط: مکتبة المعارف.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380). موسیقی در شعر. تهران: نشر سرا.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1398). موسیقی شعر. چاپ نوزدهم. تهران: آگاه.
صدیقی، حامد (1992). تحلیل نمادهای شعر اعتراض در ادبیات معاصر عراق بر اساس اشعار حسن السنید». مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، 10 (30)، 61-87.
الصفدی، بیان (1998). « فی موسیقی الشعر العربی» مجلة المعرفة، العدد (419)، 137-166.
صمصام، حمید؛ همایون‌فر نجار (1388). درآمدی بر نقد شعر فارسی. تهران: دستان.
طبیبیان، حمید (1398). برابری‌های علوم بلاغت در فارسی و عربی. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
عاصی عبدالقهار (1392). کلیات قهار عاصی. تدوین و تصحیح احمد معروف کبیری. مشهد: انتشارات گوهر خراسان.
عاصی، عبدالقهار (1374). از آتش از ابریشم. کابل: نشر ایام برکی.
عبید، محمد صابر (2001). القصیدة العربیة بین البنیة الدلالیة والبنیة الإیقاعیة. دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
عقدایی، تورج (1381). نقش خیال (بیان در شعر فارسی). زنجان: نیکان کتاب.
علاق، فاتح (1388). مفهوم شعر از دیدگاه شاعران پیشگام عرب. ترجمه سید حسین سیدی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
الغرفی، حسن (2001). حرکیة الإیقاع فی الشعر العربی المعاصر. بیروت: دار افریقیا.
قاسم، محمد شکر (2006). البنیة الإیقاعیة فی شعر الجواهری. أردن: دار الدجلة.
قدامة بن جعفر، ابولفرج (1963). نقد الشعر. تحقیق کامل مصطفی. بغداد: مکتبة المثنی.
گنجعلی، عباس (1393). بررسی تطبیقی موسیقی شعر معروف الرصافی و فرخی یزدی. کاوشنامه ادبیات تطبیقی، 4 (14)، 75-95.
محمدی، حمید (1397). آشنایی با علوم بلاغی. قم: زلال کوثر.
وحیدیان کامیار، تقی (1370). بررسی منشأ وزن شعر فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی.