مؤلّفه‎ های سورئالیستی در منظومۀ افسانه و إذا کُنْتَ نائماً فی مَرکب نوح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‎آموختۀ کارشناسی‎ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

چکیده

سورئالیسم به‎عنوان یک جنبش هنری - اجتماعیِ بنیاد ستیز در قرن بیستم از زمان شکل‎گیری در غرب در پی آن بود که جهان‎بینی و نگرش انسان را نسبت به تحوّلات بشری تغییر دهد و در این پویش، کشف ذهن ناخودآگاه انسان را به‎عنوان روشی برای آفرینش اثر هنری قلمداد می‎کرد و در این گذار، توانست حوزه‎های زبانی بسیاری را تحت شعاع قرار دهد. شعر نیما یوشیج و سِرکون بولُص (1946-2007) شاعر معاصر عراقی به‎عنوان دو تن از پیشگامان سبک شعری جدید، دربردارندۀ برخی از رویکردها و سبک‎های ادبی جریان‎ساز است که با خلق اندیشه‎های نوین و دگردیسی در قالب و سطوح به ادبیات و به‎ویژه شعر، روحی دوباره بخشیده‎ و خواستار پیدایش ادبیاتی نو و همگام با زندگی امروزی بوده است. جستار حاضر با روش توصیفی - تحلیلی، مجموعۀ «افسانه» اثر نیما یوشیج و «إذا کنت نائماً فی مرکب نوح» اثر سرکون بولص را بررسی، سپس به وجوه تشابه، تفاوت و کیفیت حضور شناسه‎های سورئالیسم در آن دو پرداخته است. یافته‎های پژوهش گویای تبلور مؤلّفه‎های سورئالیستی همچون نگارش خود‎به‎خودی، رؤیا، تصاویر شگفت، گسست زمان و مکان و عشق در هر دو مجموعه است. با این تفاوت که چهار مؤلّفۀ نخست، بسامد تقریباً یکسانی دارند؛ اما ماهیت عنصر عشق در منظومۀ افسانه، همان عشق عفیفِ توأم با شوق و نزاکت است، در حالی که این شاخصه در شعر بولص، تصویری کام‎پرور، اروتیک و به‎دور از ارزش‎های اجتماعی را به‎نمایش می‎گذارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Surrealist elements in the poem Surrealist Elements in “Afsane” and “Eza konto naeman fi markab nuh”

نویسندگان [English]

  • Nejat Ghaybi Pour Hajivar 1
  • Omid Jahanbakht layli 2
  • Farhad Rajabi 3
1 M.A. Scholar of Arabic Language and Literature, University of Guilan. Rasht, Iran.
2 Corresponding Author, Assistant Professor of Arabic Language and Literature, University of Guilan, Rasht, Iran.
3 Associate professor of Arabic Language and Literature, University of Guilan. Rasht, Iran.
چکیده [English]

Surrealism is referred to as an anti-fundamentalist artistic-social movement in the twentieth century which, since its formation in the West, sought to change the worldview and attitude of man towards human evolution. This movement has considered the discovery of the human subconscious mind as a way to create a work of art and, this way, many areas of language have been overshadowed. Nima Yoshij and Serkon Bolus (1946-2007), who is a contemporary Iraqi poet, are referred to as the two pioneers of this new poetic style. This style includes some current approaches and literary styles that create new and transformational ideas in the poems` form and Level which, as the result, have revitalized literature and called for the emergence of new literature in line with modern life. The present article, using a descriptive-analytical method, examines the collection of "Afsane" by Nima Yoshij and "Eza konto naeman fi markab nuh" by Sarkon Bols by observing the similarities, differences, and the quality of the existing Surrealism identities in the two. The research findings indicate the crystallization of surrealist components such as; spontaneous writing, dreaming, amazing images, discontinuity of time and place, and love in both collections. The only difference is that the first four components have almost the same frequency. But the nature of the element of love in the mythical system is the same as chaste love combined with enthusiasm and decency, while this characteristic in the poem of Boles shows a compact, erotic image and far from social values.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Surrealism
  • Nima Youshij
  • sircon bulos
  • Afsane
  • Eza konto naeman fi markab Noah

عنوان مقاله [العربیة]

المکوّنات السریالیة فی مجموعة أفسانة و إذا کنتَ نائماً فی مرکب نوح

چکیده [العربیة]

اسعتِ السریالیة کحرکة اجتماعیة فنیة معادیة للأصولیة فی القرن العشرین منذ نشأتها فی الغرب إلى تغییر المواقف الإنسانیة ووجهات النظر العالمیة تجاه التطور البشری. وفی هذه الحرکة، اعتبر اکتشاف العقل اللاواعی البشری وسیلة لخلق عمل فنی وبهذه الطریقة، تمکّنت مِن التغلب على العدید من المجالات اللّغویة. یتضمّن شعر نیما یوشیج وسرکون بولُص الشاعر العراقی المعاصر (1946-2007) کرائدین فی أسلوب الشعر الجدید، العدید من المبادئ والأسالیب الأدبیة الحاسمة أحیت الأدب والشعر على وجه الخصوص مُحدِثةً أفکاراً وتحوّلاتٍ جدیدةً فی الأشکال والمستویات ودَعَت إلى ظهور حیاة أدبیة جدیدة ومعاصرة. تبحث هذه الدراسة من خلال المنهج الوصفیّ - التحلیلیّ، مجموعتی "أفسانة" لنیمایوشیج و"إذا کنت نائماً فی مرکب نوح" لسرِکون بولُص ومن ثمّ تستکشف أوجُهَ التشابه والإختلاف ونوعیةَ وجود مُکوِّنات السِّریالیة فیهما. تشیر نتائج البحث إلی تبلور الآثار السریالیة مثل الکتابة التِّلقائیة، والأحلام ، والصّور العَجِیبة، وفواصل الزمان والمکان، والحبّ فی کلتا المجموعتین. ومع ذلک، فإنَّ المکوِّنات الأربعةَ الأولى لها نفس التردُّد تقریباً ولکن جوهر عنصر الحبّ فی مجموعة أفسانة هو نوع من الحب اللَّطیف جنباً إلى جنب مع الحماس، فی حِین أن هذه الخاصیة فی شعر بولص، فإنّها تمثِّل صورةً مثیرةً وبعیدة المدى للقِیَم الإجتماعیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • السِّریالیة
  • نیما یوشیج
  • سرکون بولص
  • أفسانة
  • إذا کنت نائماً فی مرکب نوحٍ
آریان‌پور، امیر‎حسین (1357). فرویدیسم، با اشاراتی به ادبیّات و عرفان. تهران: ابن‌سینا.
أدونیس، أحمد‎علی‎سعید (د.‎ت). الصوفیة والسریالیة. الطبعة الأولی. بیروت: دار الساقی.
الأصفر، عبد‎ الرزاق (1999). المذاهب الأدبیة لدی الغرب. دمشق: إتّحاد الکتاب العرب.
امین‎مقدسی، ابوالحسن؛ اویس محمدی (1391). بررسی سبک سورئالیسم در دیوان عبدالله البردونی. پژوهشنامة نقد ادب عربی، 3 (6)، 7-29.
برتون، آندره (1383). سرگذشت سورئالیسم. ترجمه: عبدالله کوثری. تهران: نی.
بولص، سرکون (2011). الأعمال الشعریة «الجزء الثانی». الطبعة الأولی. أربیل: المدیریة العامة للمکتبات العامة.
بیگزبی، سی.‎و.‎ای (1392). دادا و سورئالیسم. ترجمه: حسن افشار. چاپ هفتم. تهران: مرکز.
ثروت، منصور (1390). آشنایی با مکتبهای ادبی. چاپ سوم. تهران: سخن.
پیر، برونل (1378). تاریخ ادبیات فرانسه. ترجمه: نسرین خطاط و مهوش قویمی. تهران: سمت.
جیدة، عبدالحمید (1986). الاتجاهات الجدیدة فی الشعر العربی المعاصر. طرابلس: دار الشمال.
الجیوسی، سلمی‎الخضراء (2007). الاتجاهات والحرکات فی الشعر العربی الحدیث. ترجمة: عبد الواحد لؤلؤة. بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
الحاوی، إیلیا (1986). فی النقد والأدب. بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
داد، سیما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ دوّم. تهران: مروارید.
رجایی، نجمه (1387). آشنایی با نقد ادبی معاصر عربی. چاپ اول. مشهد: دانشگاه فردوسی.
رجبی، فرهاد (2014). تبلور سورئالیسم در شعر هوشنگ ایرانی و مجموعه سریال. کاوشنامة ادبیات تطبیقی، 4 (10)، 21-48.
سید‎حسینی، رضا (1385). مکتبهای ادبی. چاپ هفدهم. تهران: نگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1359). شعر معاصر عرب. چاپ افست. تهران: توس.
شمیسا، سیروس (1390). مکتبهای ادبی. تهران: قطره.
طهوری، مریم؛ مرتضی رزاق‎پور (1393). سورئالیسم در داستان واهمه‎های بی‎نام و نشان غلامحسین ساعدی. فصلنامة اندیشههای ادبی، 2 (5)، 195- 217.
فاولی، والاس (2011). عصر السریالیة. ترجمة: خالدة سعید. دمشق: دار التکوین.
لوته، یاکوب (1386). مقدمهای بر روایت در ادبیات و سینما. ترجمه: امید نیک‎فرجام. تهران: مینوی خرد.
هنرمندی، حسن (1366). از رمانتیسم تا سورئالیسم، بررسی مهمترین شیوههای ادبی فرانسه از صدسال تاکنون. تهران: امیر‎کبیر.
یوشیج، نیما (1370). افسانه. بی‎جا: فجر اسلام.