نقدی بر ترجمة ابراهیم امین الشواربی از غزل دهم حافظ بر اساس نگره بازنویسانه لِفِوِر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

2 دانشجوی دکتری، رشته زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

ابراهیم امین­الشواربی مصری، نخستین مترجم عربی است که به گستره ترجمه غزلیات حافظ گام نهاد و با «أغانی شیراز، غزلیات حافظ الشیرازی»  بلندآوازه گردید. این اثر منثور که در ترجمه برخی غزلیات همچون غزل دهم، سرایشی منظوم نیز به همراه دارد، متأثر از محدودیت­هایی است که  آندره لِفِوِر ترجمه پژوه در نگره بازنویسی خود مطرح می­کند. وی در این نگره، ترجمه را نوعی بازنویسی می­داند که محدودیت­های برون­سیستمی و درون­سیستمی؛ ایدئولوژی و سبک ادبی در آن مؤثر است. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی می­کوشد ترجمه عربی منظوم و منثور شواربی از غزل دهم حافظ را در سایة محدودیت­های مورد نظر لفور بررسی نماید. برآیند پایانی این پژوهش، از یک ­سو نمایش تأثیر محدودیت ایدئولوژی لفور در ترجمة شواربی است آن ­هم با نگرش عارفانه وی در بازنویسی این غزل و معادل­سازی نمادهای خانقاهی؛ «پیر»، «میخانه»، «خرابات» و «خانة خمّار» و از سویی دیگر، بیانگر محدودیت­ سبک ادبی است که شواربی را به بازنویسی مفهومی و دست­کاری شده در آوا، موسیقی و صنایع ادبی می­کشاند. نمودهای نگره لفور را می‌توان در بازنویسی شواربی به شکل ترجمه جداگانه منظوم و منثور، افزایش و کاهش برخی واژگان، وارونه­سازی در کاربرد ساختارها، شکل و جنس ضمایر و وارونه‌سازی در تخلص یا حذف آن دید. شواربی در بازنویسی خود هم متأثر از محدودیت‌های یادشده است و هم با گزینش استراتژی­هایی ویژه، عاملی کنترل­گر جلوه می­نماید.  
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Review of Arabic Translation of Hãfiz's 10th Lyric Gazelle by Ibrãhym al Shüarãby due Lefevere's Rewriting Perspective

نویسندگان [English]

  • Hosein nazeri 1
  • Masoome Nasiri 2
  • Seyyed Javad Mortazaie 3
1 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran
2 PhD student, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran
3 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran
چکیده [English]


 
 Ibrãhym al Shüarãby was the first Arabic translator to translate Hãfiz's lyrics and he became well known with the song of Shiraz and the lyrics of Hãfiz Shirãzy. This prose work, which also includes a poetic composition in the translation of some lyrics, such as the 10th lyric, is influenced by the limitations that translator André Lefevere says in her rewriting view. In this view, he considers translation as a kind of rewriting in which extra-systemic and intra-systemic limitations, ideology and poetics are effective. With a descriptive-analytical approach, this research tries to study the Arabic translation of the poem and prose of Shüarãby from the 10th lyric of Hãfiz due to Lefevere's intended limitations. The final result of this research, on the one hand, shows the effect of Lefevere's ideological limitation in Shüarãby's translation, with his mystical attitude in rewriting this lyric and equating monastic symbols, “pyr”,“miykhãnih”,“kharãbãt”, ”khãniyh khammãr” and on the other hand, he expresses poetic limitation which leads Shüarãby to conceptually rewriting and manipulate sound, music, and the literary tools. The manifestations of Lefevere's view can be seen in Shüarãby 's rewriting in the form of separate translations of poems and prose, increasing and decreasing some words, inverting the use of structures, the shape and material of pronouns, and inverting the pseudonym or omitting it. Shüarãby is both affected by the mentioned limitations and by choosing special strategies in his rewriting, he appears as a controlling factor

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rewriting
  • André Lefevere
  • Arabic Translation
  • Ibrãhym al Shüarãby
  • 10th Lyric of

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة نقدیة للترجمة العربیة لشواربی من الغزل العاشر لحافظ فی ضوء نظریة الکتابة المنقّحة لأندریه لوفیفر

چکیده [العربیة]

ابراهیم امین الشواربی المصری کان أول مترجم عربی لغزلیات حافظ وصار شهیرا بکتابة «أغانی شیراز؛ غزلیات حافظ الشیرازی». هذا الکتاب إلى جانب ترجمته نثراً یحتوی علی الترجمة شعراً فی بعض الغزلیات کالغزل العاشر أیضا، متأثراً بالقیود التی یطرحها أندریه لوفیفر، عالم الترجمة فی نظریته: الکتابة المنقّحة. یعتقد لوفیفر أنّ الترجمة نوع من الکتابة المنقّحة التی تتاثر بالقیود داخل النظام الأدبی وخارجه، یعنی أیدئولوجیة و بوطیقا. یعتمد هذا البحث علی المنهج الوصفی والتحلیلی لدراسة الترجمة الشعریة والنثریة للشواربی من الغزل العاشر علی ضوء القیود المعینة من نظریة لوفیفر. تشیر نتائج هذا البحث إلى أثر قیود لوفیفر الأیدئولوجیة فی ترجمة الشواربی خاصة فی اتجاهه العرفانی فی الکتابة المنقّحة لهذا الغزل ومعادلة رموز خانقاهیة؛ «پیر»، «میخانه»، «خرابات» و«خانة خمّار». ومن جهة أخری یعبّر هذا البحث عن البوطیقا و الأسلوب الأدبی الذی قاد الشواربی إلی صیاغة المفهوم والمعالجة فی الأصوات والموسیقی والصناعات الأدبیة. مظاهر نظرة لوفیفر أبرزت فی الکتابة المنقّحة للشواربی، شکل الترجمة المستقلة الشعریة والنثریة، وذلک فی زیادة بعض الألفاظ أو حذف بعضها، فی قلب استعمال الصیاغات والأشکال والضمائر وقلب فی التخلص أو حذفه. یکون الشواربی خاضعا للقیود المذکورة کما یکون له دوره المهم فی الإستراتیجیات الخاصة التی یملکها کالعامل المراقب.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الکتابة المنقّحة
  • أندریه لوفیفر
  • الترجمة العربیة
  • ابراهیم امین الشواربی
  • الغزل العاشر لحافظ الشیرازی

مراجع

آژند، یعقوب(1373). حافظ در غربت. چاپ اول، تهران: آرمین.
انوشیروانی، علی‌رضا.(1391). ادبیات تطبیقی و ترجمه­پژوهی. ادبیات تطبیقی 3/1. پیاپی 5. 7-25.  
پور نامداریان، تقی(1384). گمشده لب دریا؛ تأملی در معنی و صورت شعر حافظ. چاپ دوم، تهران: سخن.
جاحظ، أبی عثمان عمرو بن بحر(1969). الحیوان. تحقیق و شرح: عبدالسلام محمد هارون. 7 مجلدات.المجلد الأول. الطبعة الثالثة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
حافظ شیرازی، شمس الدین محمد (1395). دیوان حافظ به سعی سایه. تصحیح: امیر هوشنگ ابتهاج. چاپ نوزدهم. تهران: کارنامه.
حدیدی، جواد(1373). از سعدی تا آراگون (تاثیر ادبیات فارسی در ادبیات فرانسه). چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
حمیدیان، سعید(1390). شرح شوق: شرح و تحلیل اشعار حافظ. 5 جلد.جلد یک ودو. چاپ اول. تهران: قطره.
ستار زاده ، عصمت(1372). شرح سودی بر حافظ. جلد اول. چاپ هفتم. تهران: زرین و نگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا(1387).این کیمیای هستی: مجموعه مقاله­ها و یادداشت­های استاد دکتر شفیعی کدکنی درباره حافظ. به کوشش ولی الله درودیان. چاپ سوم. تبریز: آیدین.
الشواربی، ابراهیم امین(2004). أغانی شیراز،غزلیات حافظ الشیرازی. الطبعة الأولی. طهران: المشرق للثقافة و النشر.
عطارنیشابوری، فریدالدین محمدبن ابراهیم(1393). منطق الطیر. مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعی کدکنی. چاپ چهاردهم. تهران: سخن.
غینتسلر، ادوین(2009). فی نظریة الترجمة: اتجاهات معاصرة. ترجمة: سعد عبدالعزیز مصلوح. مراجعة: محمد بدوی. الطبعة الثانیة. قاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
کفافی، محمد عبدالسلام(1971). فی الأدب المقارن: دراسات فی نظریة الأدب و الشعر القصصی. الطبعة الأولی. بیروت: دارالنهضة العربیة.
مرتضوی، منوچهر(1365). مکتب حافظ یا مقدمه بر حافظ­شناسی. چاپ دوم. تهران: توس.
 
Reference
Bassnett, Susan, André Lefevere (1998). Constructing Cultures: essays on literary translation. (Topics in Translation 11). Clevedon: Multilingual Matters.143pp.
Benjamin, Walter (2004). The Task of the Translator. Trans. Harry Zohn. The translation Studies Reader. Eds. Lawrence Venuti. 2nd Ed. New York: routledge. 541pp.
Lefevere, André (1975). Translating Poetry: Seven Strategies and a Blueprint. Assen: VanGorcum.
 ----------------- (1985).“Why Waste Our Time on Rewrites? The Trouble With Interpretation and the Role of Rewriting in an Alternative Paradigm”. In Theo Hermans (ed). The Manipulation of Literature. Studies in Literary Translation.London and Sydney: Croom Helm, pp215-243.
------------------- (1992/a). Translation, History, Culture: A Source Book, London, Routledge.182pp
------------------- (1992/b). Translation, Rewritng and Manipulation of Literary Fame. London, England: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار