بازتاب فرهنگ و زبان فارسی در شعر محمود سامی البارودی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

چکیده

ادب فارسی و عربی در طول دوران‌های تاریخی به علت ارتباط مستقیم قوم ایرانی و عرب، تعامل بسیار نزدیکی با یکدیگر داشته‌اند. تأثیرپذیری شاعران ایرانی و عرب از فرهنگ و ادب یکدیگر از جلوه‌های بارز این تعامل است. محمود سامی البارودی شاعر معاصر مصری، یکی از شاعرانی است که تحت تأثیر این تعامل، تأثیرات بسیاری از فرهنگ و ادب فارسی پذیرفته است. وی در پاره‌ای از اشعارش، علاوه بر تأثیر پذیری از افکار و اندیشه‌های شاعران بزرگی چون، حافظ و خیام از واژه‌های فارسی نیز بسیار استفاده کرده و به ذکر نام شخصیّت‌ها و اماکن ایرانی پرداخته است. این پژوهش از رهگذر روش توصیفی- تحلیلی به بررسی واژگان، شخصیّت‌ها و اماکن ایرانی و همچنین تأثیرپذیری بارودی از شاعرانی چون، حافظ و خیام می‌پردازد. بیشتر واژه‌های فارسی مورد استفاده بارودی، واژه‌های کهن و قدیمی هستند که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. بارودی به آن دسته از شهرها و اماکن ایرانی پرداخته که شاعران پیش از وی نیز آن را توصیف کرده اند. ایشان در ذکر نام شخصیّت‌های ایرانی نیز به شخصیّت‌های باستانی و کهن توجه بیشتری نموده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Reflection of Persian Culture and Literature on Mahmüd Sãmi albã Rüdi Poetries

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Hajizadeh 1
  • Rasoul Balavi 2
  • Ali Khezri 2
1 M.A. of Arabic Language and Literature, Booshehr, Persian Gulf University, Bushehr- Iran
2 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Booshehr, Persian Gulf University, Bushehr- Iran
چکیده [English]

The Persian and Arabic literatures have always had a close relationship, because of two nations communications in different historical periods. The influence of Persian and Arabic cultures and literatures on two countries poets is one of the clearest examples of this interaction. “Mahmüd Sãmi albã Rüdi”, the Egyptian contemporary poet, is one of the poets who was really influenced by Persian culture and literature. In some of his poets, he, in addition to being inspired by some of great Iranian poets such as “Hãfiz” and “Khayyãm”, has used many Persian vocabularies, and also he has mentioned some Iranian characters and famous places.
This research has studied the Persian vocabularies, the Iranian famous characters, and the historical sights of Iran, and also the influence of “Hãfiz” and “Khayyãm” on “Mahmüd Sãmi albã Rüdi” poets, by using descriptive, analytical methods. The most Persian vocabularies he has used, are ancient words which aren’t being used a lot these days. “Mahmüd Sãmi albã Rüdi” has studied the cities and the places of Iran which were described by the poets who had lived before him. He has also paid attention to the Iranian ancient characters more.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Arabic Poetry
  • Mahmüd Sãmi albã Rüdi
  • Iranian Culture and Literature

عنوان مقاله [العربیة]

تأثیر الثقافة والأدب الفارسی فی شعر محمود سامی البارودی

چکیده [العربیة]

إن ّالعلاقات القائمة بین الإیرانیین والعرب منذ الأزمنة القدیمة، أدّت إلى صلات وطیدة بین الأدبین الفارسی والعربی خلال العصور التاریخیّة المتمادیة. من أبرز هذه العلاقات، هو تطوّر التأثیر والتأثّر بین شعرائهما فی مجال الثقافة والأدب. کان الشاعر المصری المعاصر محمود سامی البارودی من الشعراء الّذین تأثّروا بالثقافة الفارسیة وأدبها إلى حدّ کبیر، فهو تأثّر بأفکار وآراء کبار الشعراء الإیرانیین مثل حافظ وخیام، وکذلک استخدم فی نتاجه الشعری مفردات فارسیة کثیرة، کما جاء بذکر کثیر من الأعلام والأماکن الإیرانیّة. یهدف هذا البحث من خلال منهجه الوصفی-التحلیلی إلى دراسة المفردات، والشخصیّات، والأماکن الإیرانیّة، کما یسعى إلى تبیین تأثّر البارودی بشعراء کالحافظ والخیام. تبیّن لنا خلال البحث أنّ أکثر المفردات الفارسیة الّتی استخدمها البارودی مفردات قدیمة، فهی قلیلة الاستعمال الآن فی اللغة الفارسیّة. کذلک تبیّن أنّه تطرّق إلى ذکر بعض المدن والأماکن الإیرانیّة الّتی قد وصفها عدد من الشعراء قبله. وأمّا من بین الشخصیّات الإیرانیّة فإنّه اهتمّ بالشخصیّات التراثیّة والقدیمة اهتماماً کثیراً.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الشعر العربی المعاصر
  • محمود سامی البارودی
  • الأدب والثقافة الفارسیّة

مراجع

آموزگـار، ژاله (1388). تاریخ اساطیری ایران. چاپ یازدهم، تهران: سمت.
اناری بزچلوئی، ابراهیم (1383). بررسی نشانه های نوآوری در شعر برخی از شاعران نئو کلاسیک معاصر عرب. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دوره دوّم، شماره دوّم، 57-76.
البارودی، محمود سامی باشا (1998). الدیوان: تحقیق به علی الجارم ومحمّد شفیق معروف. لا طبعة، بیروت: دار العودة.
البستانی، فؤاد افرام (1998). المجانی الحدیثه عن مجانی الاب شیخو، الطبعة الرابعة، قم: ذوی القربی.
بکار، یوسف (1400). العرب و تراث فارس فی العصر الحدیث. مجله اللغة العربیه، مجلّد1، شماره 7 و8، 64-104.
بهره­ور، مجید و محمود حیدری (1390). روان کاوی ذهنیّت ادبی عرب در توصیف شعب بوان. مجلّه زبان و ادبیات عربی، شماره پنجم، 1-23.
ثعالبی، ابو منصور (1376). ثمار القلوب فی المضاف و المنسوب. ترجمه رضا انزابی نژاد، مشهد: دانشگاه فردوسی.
حریرچی، فیروز (1345). محمود سامی البارودی «دانشمندان معاصر عرب». مجلّه وحید، شماره هفتم، سال سوّم، 565-572.
حموی، یاقوت بن عبدالله (1995). معجم البلدان. الطبعة الثانیة، الجزء الثالث، بیروت: دار صادر.
خیام، عمر بن ابراهیم (1387). رباعیات خیام. چاپ هفتم، تهران: گنجینه.
دهخدا، علی اکبر (1377).  لغت نامه دهخدا. جلد 9 و 15، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
الزرکلی، خیر الدین (2005). الأعلام، الجزء السابع. الطبعة 16، بیروت: دار العلم للملایین.
زینی­وند، تورج و عطا الماسی (1391). گزارشی از حافظ پژوهی در ادب عربی.فصلنامه نقد و ادبیات تطبیقی، سال دوّم، شماره ششم، 45-59.
عباسی سبزواری، ملّا محمّد باقر(1383). روضة الأنوار عباسی: محقّق ومصحّح اسماعیل چنگیزی اردهایی. تهران: میراث مکتوب.
عویضة، محمّد کامل محمّد(1994).محمود سامى البارودى: إمام الشعراء فی العصر الحدیث. الطبعة الأولى، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
غنیمی هلال، محمّد (1386). عوامل پیوند و تأثیر بین ادبیات عرب و ادبیات فارسی. ترجمۀ امیر مومنی هزاوه، کتاب ماه ادبیات، شماره 9، پیاپی 123، 33-45.
کریستن سن، آرتور (1386). وضع ملّت و دولت و دربار در دوره‌ی شاهنشاهی ساسانیان: ترجمه‌ی مجتبی مینوی. چاپ اوّل، تهران: اساطیر.
المتنبّی، ابوطیّب (1983). الدیوان. بیروت: دار البیروت.
معین، محمّد (1387). فرهنگ معین. چاپ اول، تهران: فرهنگ نما.
--------- (1375). فرهنگ فارسی. جلد ششم، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.
نظری، علیرضا و مجتبی قنبری مزیدی (1393ش). بازتاب اندیشه های خیام در اشعار محمود سامی البارودی. دو فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش­های ادبیات تطبیقی، دوره دوّم، شماره دوّم، 219-249.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار