هویّت شخصی و جمعی و مؤلّفه‌های بارز آن‌ها در شعر محمود درویش و قیصر امین‌پور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرم‌آباد، خرم‌آباد، ایران

چکیده

محمود درویش و قیصر امین­پور هر دو از شاعرانی هستند که در آثارشان هویّت - چه اجتماعی و چه فردی - رشد، بلوغ و تبلور ویژه‌ای یافته است؛ تعهّد اجتماعی و معنابخشیدن به آرمان­های فرمی و ساختاری یک شعر، از اجزاء جدانشدنی شعر متعهّد بوده است؛ به­طوری که بسیاری از منتقدان هدف نهایی شعر را تحقّق همین تعهّد دانسته­اند. وجود هویّت­های فردی و جمعی در شعر، زمینه­ساز بروز آرمان‌های شخصی و اجتماعی می­شود که شاعر به­وسیلۀ آن‌ها همزادپنداری خود با جامعه و مخاطب خاص را به­نمایش می­گذارد. محمود درویش و قیصر امین­پور هردو از هویّت­های جمعی خود، برای حفظ ارزش­های جامعه و روحیۀ انقلابی، نهایت استفاده را برده­اند تا جایی که بسیاری از شاخصه­های محتوایی آثارشان از زاویة دید این گرایش، قابل تحلیل و تطبیق است. عشق به وطن، مقاومت و مبارزه، نوستالژی جمعی، تاریخ یک ملّت و... از ارکان قابل لمس این نگاه است. درکنار این واکنش متعهّدانه، هویّت شخصی نیز توانسته خود را - نه در حدّ هویّت­های جمعی - پررنگ سازد؛ امّا بستر رشد و نموّ آن هرگز نتوانسته به­ طورکامل، خود را به شخص و روحیۀ فردی محدود سازد و شاعر همیشه در مسیر میل به اجتماع و خروج از هویّت شخصی گام برداشته است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

الهویةّ الشخصیّة والجماعیّة ومکوناتها فی شعر محمود درویش وقیصر أمین‌بور

نویسنده [English]

  • مسعود سبه وندی
أستاذ مساعد فی قسم اللّغة الفارسیّة و آدابها، کلّیّة العلوم الإنسانیّة، جامعة الاسلامیة الحُرة، فرع خرم آباد، خرم‌آباد، إیران
چکیده [English]

محمود درویش و قیصر امین­بور هما شاعران تطوّرت الهّویه-سواء اجتماعیا او فردیا- فی اعمالهما الادبیه و نضجت و تبلورت بشکل خاص. انَّ الالتزام الجتماعی و توجیه المبادیء الاساسیة للشعر من اهمّ عناصر الشعر الملتزم کما اعتبر اکثر النقّاد هذا الالتزام غایة الشعر و ذریعته. وجود ثنائیّ الأنا الاجتماعیة و الفردیة یُمهّد الشعر لتمثیل الآمال الفردیة و الاجتماعیة و الذی یحرّض الشاعر للتواءوم مع المجتمع البشری و المخاطبین المعنیة. قد افاد محمود درویش و قیصر امین بور مِن الهویهة الجماعیةلحفظ قیم المجتمع و المعنویات الثوریة بصورة کبیرة الی مدی یمکن تطبیق مؤشرات مضامین آثارهم من هذه الناحیة، منها: حبّ الوطن، المقاومة و النِّضال، الحنین الجتماعی، توثیق تاریخ البلاد و... مِن ناحیة اخری نری الهویة الشخصیة قد سَلَّطت الاَضواء فی اشعارهم الی حدِّ ما ولکنّها لم تقف فی الذاتیة الفردیة و طَمَح الخروج الی المجتمع البشری وخرق ثغور الهویة الشخصیة.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الأدب المقارن
  • الهویّة الجماعیّة
  • الهویّة الشّخصیّة
  • المقاومة
  • محمود درویش
  • قیصر أمین­بور

عنوان مقاله [العربیة]

‌Personal and Collective Identity and Their Features in the Poetry of Mahmoud Darvish and Gheisar Aminpoor

چکیده [العربیة]

Mahmoud Darvish and Qaisar Aminpour are both poets in whose works identity, both social and individual, have found special growth, maturity and crystallization; social commitment and giving meaning to the formal and structural ideals of a poem have been inseparable components of committed poetry; as many critics have considered the ultimate goal of poetry to be the fulfillment of this commitment. The existence of individual and collective identities in poetry pave the way for the emergence of personal and social ideals by which the poet demonstrates his identification with society and a specific audience. Mahmoud Darvish and Qaisar Aminpour have both used their collective identities to preserve the values of society and the revolutionary spirit, so much that many of the content characteristics of their works can be analyzed from the point of view of this tendency. They are comparable with the love for the homeland, resistance and struggle, collective nostalgia, the history of a nation, etc. that are the tangible pillars of this view. In addition to this committed response, the personal identity has also been clarified - not as a collective identity; but the context of its growth and development has never been completely limited to the individual spirit, and the poet has always taken a step towards the desire to socialize and leave the personal identity.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • Comparative Literature
  • Collective Identity
  • Personal Identity
  • Resistance
  • Mahmoud Darvish
  • Qaisar Aminpour
آبراهام، کارل (1377) رؤیا و اسطوره. ترجمة جلال ستاری. جلد 1، تهران: مرکزی.
آزاد ارمکی، تقی (1376). اندیشة اجتماعی متفکّران مسلمان از فارابی تا ابن خلدون. تهران: سروش.
آلتون، ج. ر (1386). شیوۀ تاریخ­نگاری. ترجمة منصوره اتحادیه. تهران: تاریخ ایران.
استنفورد، مایکل (1386). درآمدی بر تاریخ­پژوهی. ترجمة مسعود صادقی. تهران: سمت.
اسوار، موسی (1389). اگر باران نیستی نازنین درخت باش. تهران: سخن.
امین­پور، قیصر (1395). مجموعۀ کامل اشعار. چاپ دوازدهم، تهران: مروارید.
امینی­پژوه، زینب (1390). بررسی تطبیقی اندیشۀ انتظار موعود در شعر محمود درویش و قیصر امین­پور. پایان­نامة کارشناسی­ارشد، دانشگاه اصفهان.
انصاری، نرگس (1389). عاشورا در آیینۀ شعر معاصر. تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.
توسلی، غلام­عباس (1384). نظریّه­های جامعه­شناسی. چاپ یازدهم، تهران: سمت.
جنکینز، ریچارد (1381). هویّت اجتماعی. ترجمة تورج یاراحمدی. تهران: شیرازه.
دربان، عبدالله (1392). بررسی تطبیقی جلوه­های پایداری در شعر محمود درویش و قیصر امین­پور. پایان­نامة کارشناسی­ارشد، دانشگاه شیراز.
درویش، محمود (2002). دیوان حالة الحصار. الطبعه الأولی، لبنان، بیروت: دار الکتب.
-------- (2005 الف). الدّیوان. الأعمال الأولی 1. الطّبعة الأولی، ریاض: الرّبَّس للکتب والنّشر.
-------- (2005 ب). الدّیوان. الأعمال الأولی 2. الطّبعة الأولی، ریاض: الرّبَّس للکتب والنّشر.
-------- (2005 ج). الدّیوان. الأعمال الأولی 3. الطّبعة الأولی، ریاض: الرّبَّس للکتب والنّشر.
-------- (بی­تا). الأعمال الکاملة. إعداد علی مونی. منتدی مکتبه الاِسکندریه.
روشنفکر، کبری و کبری ذوالفقاری (1390). بررسی تطبیقی ژرف­اندیشی در شعر محمود درویش و قیصر امین­پور. کاوش­نامة ادبیات تطبیقی، 1 (2)، 99-130.
روشه، گی (1374). کنش اجتماعی. ترجمة هما زنجانی­زاده. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
سارتر، ژان پل و لئونوف، لئونید و ... (1364). وظیفۀ ادبیّات. ترجمه و تدوین ابوالحسن نجفی. چاپ دوم، تهران: زمان.
ساروخانی، باقر (1375). درآمدی بر دایرة المعارف علوم اجتماعی. جلد 2. چاپ سوم، تهران: کیهان.
سیدحسینی، رضا (1381). مکتب­های ادبی. جلد اوّل. چاپ دوازدهم، تهران: نگاه.
شاملو، سعید (1375). آسیب­های روانی. چاپ ششم، تهران: رشد.
شایگان مهر، محمد و جعفر عموزاد مهدیرجی، (1392). مطالعۀ تطبیقی نوستالژی مرگ و زندگی در اشعار محمود درویش و قیصر امین­پور، فصلنامه ی ادبیات غنایی، عرفانی، 3(6)، 23-34.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380). صور خیال در شعر فارسی. چاپ هشتم، تهران: آگه.
شمیسا، سیروس (1394). مکتب­های ادبی. چاپ چهارم، تهران: قطره.
عزیزی، محمد رضا (2012). التّراث الغزلی فی شعر محمود درویش و قیصر أمین­بور. دراسات النّقد والتّرجمه فی اللّغة العربی وآدابها، 1 (2)، 75-88.
فرهیخته، شمس­الدین (1377). فرهنگ فرهیخته (واژه­ها و اصطلاحات سیاسی - حقوقی). تهران: زرین.
فریزر، جیمز (1381). شاخۀ زرین. ترجمة کاظم فیروزمند. چاپ چهارم، تهران: آگاه.
فقیه عبداللهی، حمیده، (1394). بررسی تطبیقی مفهوم آزادی در اشعار محمود درویش و قیصر امین‌پور. پایان­نامة کارشناسی­ارشد، دانشگاه مازندران.
کاکایی، عبدالجبار (1385). بررسی تطبیقی موضوعات پایداری. چاپ دوم، تهران: پالیزان.
کمالجو، مصطفی؛ حمیده فقیه عبداللهی و مهرعلی یزدان­پناه (1395). بررسی مفهوم زمان در شعر محمود درویش و قیصر امین­پور. پژوهش­های ادبیات تطبیقی، 4 (2)، 109-132.
کینگ، ساموئل (1353). جامعه‌شناسی. ترجمة مشفق همدانی. چاپ پنجم، تهران: سپهر.
مختاری، محمد (1372). انسان در شعر معاصر. تهران: توس.
المقالح، عبدالعزیز (1992). صدمة الحجارة: دراسة فی قصیدة الانتفاضة. بیروت: دار الأدب.
ناصری، ناصر و فریبا ساعی پور خدادی(1393). بررسی تطبیقی ادبیّات مقاومت در اشعار محمود درویش و قیصر امین­پور. بهارستان سخن، 11 (26)، 110-120.
وازن، عبده (1389). هر روز زاده می­شوم (گفتگو با محمود درویش). ترجمة محمد حزبایی­زاده. تهران: فرهنگ جاوید.
همشهری آنلاین (4/8/1386). زندگی­نامۀ قیصر امین­پور. صفحۀ فرهنگ و ادبیّات:
 http://www.hamshahrionline.ir/details/34939