نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
عنصر حادثه، یکی از عناصر ساختاری قصّه، داستان و رمان است که در پیشبرد سیر داستان و شکلدهی پیرنگ آن از اهمّیّت بسزایی برخوردار است، به طوریکه استفادة صحیح و بههنگام از آن، سبب میشود تا مخاطب با اشتیاق فراوان داستان را پیگیری کند. از این میان، رمان بین القصرین به عنوان یک داستان اجتماعی و سرشار از حوادث گوناگون از جمله مهمترین رمانهای نجیب محفوظ - برندۀ جایزۀ نوبل ادبیّات در سال 1998 م. محسوب میشود. در مقابل، در رمان سووشون اثر سیمین دانشور، نیز با تکیه بر ابعاد تاریخی - اجتماعی، حوادث از نقشی تأثیرگذار در روند سیر داستان برخوردارند. در این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی - تطبیقی، سعی بر آن است تا عنصر حادثه در دو رمان مذکور مورد بررسی قرار گیرد و جایگاه آن در شهرت و ماندگاری این دو اثر نشان داده شود. نتیجة جستار حاضر، حاکی از آن است که در رمان بین القصرین، دو کنش اصلیِ استعمار انگلیس در کنار دیدگاههای سنّتی پدر خانواده، عامل پیشبرندة حوادث داستان است، امّا در رمان سووشون، حضور نیروهای اشغالگر انگلیس، مهمترین عامل و کنش پیشبرندة حوادث داستان محسوب میشود. به طور کلّی، در هر دو رمان، باوجود حجم بالای حوادث، به واسطة پردازش مناسب روابط علّی - معلولی میان رویدادها و باورپذیر بودن آنها، خواننده تا پایان داستان آن را همراهی میکند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
دراسة مقارنة لعنصر الحدث بین روایة «بین القصرین» لنجیب محفوظ و «سووشون» لسیمین دانشور
چکیده [English]
إنّ عنصر الحدث من عناصر البناء فی القصّة، والحکایة، والروایة وله أهمیة کبیرة فی تطویر مسیرة الروایة وتکوین الحبکة القصصیة، حیث إنّ الاستعمال الصحیح لهذا العنصر یسفر عن رغبة المتلقّی الوافرة فی متابعة الحکایة. وفی هذا المجال، فإنّ روایة بین القصرین بصفتها روایة اجتماعیة ومملوءة بالأحداث المتنوعة، تعتبر من أهمّ روایات نجیب محفوظ - الحائز علی جائزة نوبل للأدب فی سنة 1998 للمیلاد. ومن جهة أخری، فإنّ روایة سووشون لسیمین دانشور والّتی تمّ التأکید فیها علی الجوانب التاریخیه والاجتماعیة للأحداث لها دور فعال فی تطوّر الروایة. فهذا البحث وبالاعتماد علی المنهج التفسیری - التحلیلی، یرمی إلی دراسة عنصر الحدث فی الرّوایتین ویشیر إلی مکانتهما والعامل الّذی أدّی إلی انتشارهما وخلودهما. إنّ نتائج البحث تفید إلی أن هناک عاملین أساسیین فی تحریک أحداث روایة بین القصرین، وهما الاستعمار البریطانی والنّظرة التّقلیدیة لأب الأسرة، ولکن فی روایة سووشون فإن حضور قوات الاحتلال البریطانی هو أهمّ عاملٍ فی تحریک الأحداث وتطوّرها. وبشکل عام، نستطیع القول إنّه وبرغم کثافة الأحداث، فإنّ القاریء یتابع الرّوایتین إلی نهایتهما، وذلک بسبب الأداء المناسب لإقامة الصلة بین الأسباب والمسبَّبات فی الأحداث وإمکانیة القبول بهما عند القارئین عقلاً ومنطقاً.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: عنصر الحدث
- نجیب محفوظ
- بین القصرین
- سیمین دانشور
- سووشون
)