بررسی تطبیقی رویکرد شهرگریزی در اشعار عبدالمعطی حجازی و پروین اعتصامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 مدرس زبان و ادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهدشت، دهدشت، ایران

چکیده

عبدالمعطی حجازی و پروین اعتصامی به سبب تشابه فرهنگی، اجتماعی و دینی، دیدگاه­های مشترکی نسبت به مسائل اجتماعی در شعرشان دارند؛ هرچند گاه تفاوت‌ها در نگرش‌هایشان در نوع تعبیر، انتقادها و اعتراض­ هایشان به چشم‌ می‌خورد. این پژوهش با تکیه بر شیوۀ توصیفی تحلیلی در صدد آن است که رویکرد شهرگریزی را در اشعار این دو شاعر بزرگ عربی و فارسی بررسی و مقایسه نماید. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که میزان بسامد درون‌مایۀ شهرگریزی، به‌عنوان یک مسألۀ اجتماعی، در شعر دو شاعر یکسان نیست؛ شهرگریزی در اشعار پروین اعتصامی، ریشه در عواطف و احساساتش دارد و روستا را آرمانشهر خود می­داند؛ شهرگریزی او بیشتر از آن‌که صریحاً تنفر از شهر باشد، در روستادوستی نمود پیدا می‌کند. او مناظر طبیعی روستا و نیز تصویرهای شعری روستایی را با تکیه بر زبان کنایه، تمثیل و حکایت در شعر خود ترسیم می‌کند. این درحالی است که شعر عبدالمعطی حجازی، نقد صریح و آشکار از زندگانی شهرنشینی بوده و در اشعار او چنین تمثیل‌های دور از ذهن مبتنی بر حکایت و تمثیل را نمی‌بینیم. شهرگریزی در شعر وی نتیجۀ علاقۀ او به محیط روستا و آرامش آن و نیز بیزاری‌اش از ستمی است که در شهر تجربه کرده است.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of a City Life Escaping Attitude in the poetry of Ahmed Abdel Muti Hijazi and Parvin Etesami

نویسندگان [English]

  • Mehdi Shahrokh 1
  • Ali Babaei damtasoj 2
  • Soleiman Sadat Eshkevar 3
1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
2 Lecturer of Arabic Language and Literature, Yasuoj University, Yasuoj, Iran
3 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Dehdasht Branch, Dehdasht, Iran
چکیده [English]

Ahmed Abdel Muti Hijazi and Parvin Etesami held common views regarding social issues in their poetry. However, sometimes there are differences in their attitudes as regards their perceptions, criticisms and objections. This study is an endeavor based on the descriptive-analytical method to examine and compare the of city life escaping attitude in the poetry of these two great Persian and Arab poets. The results of the study indicate that the frequency of the theme of city life escaping as a social issue is not the equal with the two poets. The city life escaping theme in the poetry of Parvin is rooted in her emotions and feelings. She regards the countryside as a perfect place, a utopia. The theme of city life escaping is more manifested in her love for pastoral life than pure hatred for urban life. She uses allusion, allegory, and anecdotes as poetic devices to portray pastoral scenery and pastoral life images. On the other hand, the poetry of Hijazi plainly criticizes urban life. There are not abstruce and far-fetched allegories or annecdoetes in his poetry. The city life escaping theme is the result of his aversion to the cruelty and oppression that he experienced in the city, as well as the love he has for the countryside and its peacefulness.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative study
  • Social issues
  • City life escaping
  • Parvin Etesami
  • Ahmed Abdel Muti Hijazi

عنوان مقاله [العربیة]

مکافحة المدن فی قصائد عبدالمعطی الحجازی وبروین اعتصامی، (دراسة مقارنة)

چکیده [العربیة]

هناک رؤی مشترکة لعبدالمعطی ‏الحجازی وبروین اعتصامی حول القضایا الاجتماعیة فی قصائدهما بسبب التشابه الثقافی والاجتماعی والدینی بینهما رغم بعض الاختلافات بینهما ‏والتی تتراءی فی تعابیرهما وانتقاداتهما واحتجاجاتهما. یهدف هذا البحث معتمداً علی المنهج الوصفی والتحلیلی أن یدرس مضمون مکافحة المدن فی قصائد هذین ‏الشاعرین الکبیرین للأدبین العربی والفارسی ویقارن بینهما. تشیر نتائج هذه الدراسة أنّ تردّد موضوع مکافحة المدن کقضیة اجتماعیة لیس متساویاً بین ‏الشاعرین حیث أنّ مکافحة المدن فی قصائد بروین اعتصامی تتجذر فی عواطفها وأحاسیسها حیث تری الریف مدینتها الفاضلة ومکافحتها المدن تظهر فی حبّها ‏للریف والقریة أکثر من أن تکون صراحة مکافحة المدن، لکنّ قصائد عبدالمعطی الحجازی نقد ظاهر وصریح للحیاة الحضریة حیث لا نری عنده مثل هذه ‏التمثیلات البعیدة المعتمدة علی الحکایات والتمثیلات، لأنّ مکافحة المدن فی قصائده لیست إلا نتیجة حبّه للبئیة القرویة وهدوئها وکرهه للظلم الذی عایشه فی ‏المدینة.‏

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأدب المقارن
  • القضایا الاجتماعیة
  • مکافحة المدن
  • بروین اعتصامی
  • عبدالمعطی الحجازی

مراجع

پروین، اعتصامی (1396).دیوان کامل پروین اعتصامی. به کوشش: زهرا احمدی. تبریز: بهاردخت
پروینی، خلیل و سجاد اسماعیلی (1390). بررسی تطبیقی نوستالوژی در شعر احمد عبدالمعطی حجازی و نادر نادرپور. ادبیات تطبیقی، سال اول، شمارۀ دوم، تابستان 90، 69 -41.
حجازی، احمد عبدالمعطی (2001). الدیوان. لا ط، بیروت: دارالعودة.
-------------- (لاتا). الأعمال الکاملة. لا ط، الکویت: دارالسعاد الصباح.
-------------- (1982). الدیوان. بقلم: رجاء النقاش. الطبعة الثالثة، بیروت: دارالعودة.
حمودة، حنان محمد موسی (2006). الزمکانیة و بنیة الشعر المعاصر (أحمد عبدالمعطی حجازی نموذجاً)، الأردن: عالم الکتب الحدیثة.
حیدریان شهری، احمدرضا (1391). «بررسی تطبیقی شهرگریزی و بدوی‌گرایی در شهر سهراب سپهری و عبدالمعطی حجازی». مجلۀ زبان و ادبیات عربی (ادبیات و علوم انسانی سابق) دانشگاه فردوسی مشهد. شمارۀ 6، بهار و تابستان1391، 39-62.
دهباشی، علی (1370). یادنامۀ پروین اعتصامی. چاپ اول، تهران: دنیای مادر.
رجبی، فرهاد (1390). رویکردهای انسانی به شهر در شعر معاصر عربی و فارسی. مجلۀ اد‌ب‌پژوهی، ش15، 59-82.
سیاوشی، صابره و صغری میرسالاری (1396). بررسی سنجشی تقابل شهر و روستا در شعر محمدرضا عبدالملکیان و احمد عبدالمعطی حجازی. مجلۀ پژوهش‌های تطبیقی زبان و ادبیات ملل. سال 3، شمارۀ 10، زمستان 1396، 33-59.
سیاوشی، صابره و معصومه شبستری (1392). بررسی شهرگریزی و روستاگرائی در شعر قیصر امین‌پور و جودت فخرالدین. مجلۀ ادبیات پارسی معاصر. سال3، شماره2، 21-42.
سیفی، طیبه و نرگس انصاری (1389). دلالت‌های نمادین رنگ سبز در شعر عبدالمعطی حجازی. مجلۀ زبان و ادبیات عربی، شمارۀ دوم، 49-71.
سیفی، طیبه وکبری مرادی (1391). بررسی تطبیقی مضامین اجتماعی در اشعار عبدالمعطی حجازی و نیمایوشیج. ششمین همایش ملی پژوهش‌های ادبی، دی ماه1391، دانشگاه شهید بهشتی.
صالح‌بک، مجید و فرشته فرضی‌شوب (1391). وجوه تقابل شهر و روستا از منظر عبدالمعطی حجازی. مجلة لسان مبین، ش7، 184-205.
صیادانی، علی و مهدی شادمان (13شهریور 1393). پدیدۀ شهرگریزی در اشعار قیصر امین‌پور و عبدالمعطی حجازی، بررسی تطبیقی دو شعر مثل کوچه‌های روستا و سلة اللیمون. دومین همایش ملّی ادبیات تطبیقی دانشگاه رازی، 1011- 1028.
عشری زاید، علی (2008). عن بناء القصیدة العربیة الحدیثة. الطبعة الأولی، القاهره: مکتبة الآداب.
قربانی، جواد و رسول عباسی (مهرماه 1386). تقابل شهر و روستا در شعر معاصر عرب و فارسی. نشریۀ پایگاه نور، شماره14، 2-14.
یوسفی، غلامحسین (1373). چشمۀ روشن. چاپ پنجم، تهران: علمی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار