رویکرد شاعران معاصر پارسی و عربی به تراژدی پاتریس لومومبا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، پژوهشکدۀ زبان و ادبیّات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشکده ادبیّات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

واژۀ ظلم، مفاهیمی همچون منجی، قهرمان و ستم­ستیزی را تداعی می­کند؛ در همین راستا و حدود شصت سال پیش، ظلم استعمارگران بلژیکی و آمریکایی با حمایت عناصر خودفروختۀ داخلی در کشور کنگو، ذهن مردم این سرزمین را به جستجوی راهی برای رهایی سوق می­داد تا آنکه «پاتریس لومومبا» این انتظار را به­پایان رساند. پژوهش حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته و بر آن بوده است تا برپایۀ مکتب آمریکایی ادبیّات تطبیقی و با بررسی تأثیرات متقابل دو­ فرهنگ پارسی و عربی و نیز نگاه ادیبانۀ شاعران این دو ­زبان به حماسۀ این قهرمان، رخدادهای سیاسی زندگی لومومبا و سرنوشت مردم کنگو را بکاود. از رهگذر این مقایسه، نتایج زیر به­دست آمد: الف: در شعر شاعران پارسی با محوریت پاتریس لومومبا، بعد عقلی بر بعد احساسی غلبه دارد درحالی که در شعر عربی، عکس این حالت صادق است. ب: واکنش به انقلاب لومومبا در شعر پارسی و عربی دو شکل مختلف دارد؛ به این قرار که بیشتر شاعران عرب به انقلاب­هایی همچون انقلاب لومومبا امیدوار بوده و معتقدند فردایی روشن در انتظار انقلابیون است؛ حال‌آنکه در شعر پارسی، شاعران به فرجام انقلاب­هایی همانند انقلاب لومومبا چندان خوش­بین نیستند و از سرکوب انقلابیون و بدترشدن اوضاع بیم دارند. ج: شاعران برای توصیف لومومبا از نمادهایی همچون شمشیر، عقاب و ستارۀ راهنما بهره برده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

موقف الشّعراء المعاصرین الفارسیّین والعرب تجاه تراجیدیا بتریس لومومبا

نویسندگان [English]

  • صابره سیاوشی 1
  • رعناء عبدی 2
1 أستاذة مساعدة فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، کلّیّة الآداب، معهد العلوم الإنسانیة والدّراسات الثّقافیّة، طهران، إیران
2 طالبة الدّکتوراه فی فرع اللّغة العربیّة وآدابها، کلّیّة الأدب الفارسی واللّغات الأجنبیّة، جامعة علّامة طباطبائی، طهران، إیران
چکیده [English]

 کلمة الظّلم توحى بمفاهیم کالمنجی، البطل ومکافحة الإستبداد وفی هذا المجال، قبل حوالی ستین عاماً، کان یسوق ظلم المستعمرین البلجیکیین والأمریکیین بدعم العمّالة الدّاخلیّة فی بلد الکونغو، عقول أهل الکونغو إلى البحث عن طریقٍ للخلاص حتّى إنتهى الاِنتظار بید «بتریس لومومبا». تمّت هذه الدّراسة بأسلوب توصیفی - تحلیلی وتهدف إلى دراسة الثّقافتین الفارسیّة والعربیّة والمنظور الأدبی لشعراء الفارسیّة والعربیّة حول الوقائع السّیاسیّة لحیاة لومومبا وأیضاً مصیر شعب الکونغو وفقاً على المدرسة الأمریکیة للأدب المقارن. من هذه المقارنة تمّ الحصول على النّتائج التّالیة: الف: یغلب البعد العقلی على البعد العاطفی فی أشعار الشّعراء الفارسیّین مرکزة على بتریس لومومبا وفى الشّعر العربی، فالعکس صحیح. ب: هناک صورتان مختلفتان کردّ الفعل على ثورة لومومبا فى الشّعرین الفارسی والعربی وهما: یرجو أغلب شعراء العرب بثورات کثورة لومومبا معتقدین بأنّ الغد المضئ هو فى اِنتظار الثّائرین وفى الشّعر الفارسی، لیس الشّعراء الفرس متفائلین بنهایة ثورات کثورة لومومبا کاملاً ویخافون من قمع الثّائرین وتحویل الظّروف إلى أسوأ من قبلها. ج: قد یتمتع الشّعراء فی وصف لومومبا برموز کالسّیف، النّسر والنّجمة القطبیة.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الأدب المقارن
  • طلب الحرّیّة
  • ثورة الکونغو
  • بتریس لومومبا

عنوان مقاله [العربیة]

The Contemporary Persian and Arabic Poets' Attitudes Against Patrice Lumumba's Tragedy

چکیده [العربیة]

The word oppression evokes the concepts such as savior, hero, and oppression; in the same vein, about sixty years ago, the tyranny of the Belgian and American colonizers led the minds of the people of this land to seek a way to liberation until Patrice Lumumba put an end to this expectation, with the support of internally displaced elements in the Congo. The present study has been done in a descriptive-analytical method and it has been based on the American school of comparative literature and by examining the interaction of Persian and Arabic cultures as well as the literary view of poets of these two languages on the epic of this hero, the political events of Lumumba's life, it explores the fate of the Congolese people. Through this comparison, the following results were obtained: A: In the poetry of Persian poets centered on Patrice Lumumba, the intellectual dimension prevails over the emotional dimension, while in Arabic poetry, the opposite is true. B: The reaction to the Lumumba revolution in Persian and Arabic poetry takes two different forms; thus, most Arab poets hope for revolutions such as the Lumumba revolution and they believe that a bright future awaits the revolutionaries; Whereas in Persian poetry, poets are not very optimistic about the end of revolutions like the Lumumba revolution and they are afraid of the repression of revolutionaries and the worsening of the situation. A: Poets have used symbols such as sword, eagle and guiding star to describe Lumumba.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • Comparative Literature
  • liberalism
  • Congo Revolution
  • Patrice Lumumba
اختیاری، مریم؛ حمیدرضا مشایخی و مصطفی کمالجو (1398). سیمای قهرمانان در شعرپایداری محمّد الفیتوری. مجلّۀ انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، 15 (51)، 63-82.
ارمغان، بهمن و همکاران (1366). آفریقای جنوبی: انقلاب سیاهان علیه آپارتاید. تهران: همبستگی.
جمشیدی (1341). پاتریس لومومبا. چاپ نخست، تهران: کتابخانۀ گوتنبرگ (چاپ علی­اکبر علمی).
بدوی، عبده و آخرون (1964). عاشق من افریقیة. الشّعر، (10)، 24-33.
جایز الجازی، زیاد (2011). ظواهر اسلوبیّة فی شعر احمد عبدالمعطی حجازی. رسالة لنیل شهادة الماجستیر، جامعة مؤتة.
الحلّی، علی (1961). لومومبا قصیدة. الآداب، 9 (3)، 8.
خامه­ای، انور (1364). خاطرات کنگو. چاپ نخست. تهران: کتاب­سرا.
--------- (1376). پروندۀ سیاه و ننگین یک­دیکتاتور.گزارش، (77)، 39-44.
دانشور، عبدالمحمّد (1392). شرح حال علی ابیوردی و دکتر عبدالله بهزادی: به­بهانۀ انتشار کتاب «رجال پارلمانی ایران». پیام بهارستان، 5 (20)، 140-150.
السّعید، راضی مهدی (1974). علی الالحلی: شاعر القضیّة. الآداب، 22 (4)، 37-40.
عابدی، کامیار (1392). رَهنوردِ گمشده: زندگی و شعر حسن هنرمندی. چاپ نخست، تهران: ثالث.
عالی­پیام، محمّدرضا (1379). افاضات آقای هالو. چاپ نخست. تهران: آذر­کهن.
عبد ­المعطی الحجازی، أحمد (1982). دیوان عبدالمعطی الحجازی. الطّبعة الثّالثة، بیروت: دار­ العودة.
عرب، عباس و محمّد جواد حصاوی (1388). حضور نمادین پیامبران در شعر معاصر عربی. دوفصلنامۀ زبان و ادبیّات عربی، 1 (1)، 117-139.
الفیتوری، محمّد (1979). دیوان محمّد الفیتوری. الطّبعة الثّالثة، بیروت: دار ­العودة.
قاسمی حاجی­آبادی، لیلا؛ لکزائیان فکور، پرویز (1391). القومیّة فی أشعار محمّد الفیتوری. دراسات الادب المعاصر، 4 (15)، 97-114.
لومومبا، پاتریس (1363). میهن من، کنگو. ترجمۀ: امیر­فریدون گرگانی. چاپ ششم، تهران: مروارید.
محمّدی اصل، راحله (1391). نقد و بررسی مضامین سیاسی در شعر محمّد الفیتوری. پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
منزوی، علی­نقی (1348). ادبیّات مقاومت در فلسطین. مونیخ (آلمان). کاوه، (26)، 320-325.
میرزازاده، نعمت (1385). سُحوری. به­اهتمام: مهدی خطیبی. چاپ نخست، تهران: آفرینش.
ناجی، هلال (1342). الأدب العراقی المعاصر تألیف الدکتور داود سلّوم. بلامکان، العرفان، (509)، 825- 832.
نوح، نصرت الله (1383). یادمانده­ها. چاپ نخست، سن حوزه: پژواک.
­ونه، جان فرانکو (1362). پاتریس لومومبا: زندگی و مرگ. ترجمۀ: محمّد پژمان.تهران: شرکت تهران فاریاب.
وو، پییردو (بی­تا). زندگی و مرگ قهرمان: پاتریس لومومبا. ترجمۀ: غلامرضا نجاتی. چاپ هفتم، تهران: سپهر.
هنرمندی، حسن (1348). هراس. چاپ دوم، تهران: چاپخانة علی­اکبر علمی.