خوانشی معناشناختی از استعاره های مفهومی در اشعار « خلیل مطران و گلچین گیلانی »

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عرب، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

برپایه الگوهای علوم شناختی و در رویکردهای معنی‌شناسی، استعاره‏های مفهومی پا به عرصه ادبیات گذاشتند. استعاره ‏های مفهومی همان‏هایی بودند که نخستین‎بار جورج لیکاف و مارک جانسون مدّعی طرح آن شدند. انگاره‏ هایی که ویژگی قلمرو مبدأ را تعیین می‏ کنند و بر قلمرو مقصد نگاشته می‏ شوند. تجربیاتی حسی که نتیجه تعامل ما با محیط پیرامونمان هستند. پژوهش حاضر استعاره‏ های مفهومی (جهتی، ساختاری و هستی‎شناختی) را در اشعار خلیل مطران و گلچین گیلانی بررسی کرده تا ضمن واکاوی میزان استفادة دو شاعر از این الگو، جهت‏ گیری و سمت و سوی دو شاعر را در استفاده از این تصاویر بشناسد. پس از بررسی اشعار این دو شاعر، به‌طور جداگانه مشخّص شد که هردو شاعر، به‌صورت کاملاً متعادل از این استعاره‏ها در اشعارشان بهره برده ‏اند و با استفاده از تصاویر حاصل از استعاره‏ های مفهومی، به شعرشان پویایی، پیوستگی، سرعت و شتاب بخشیده ‏اند. با این تفاوت که خلیل مطران از این مفاهیم درراستای تصویرسازی در تمامی مواضع و جهت ‏ها (عشق، سیاست، وطن، جهل، ستم و...) بهره برده است؛ اما گلچین گیلانی به‌جز در مواردی اندک، از این استعاره‏ های مفهومی در تصویرسازی طبیعت و انتقال احساسات خود استفاده کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Semantic Reading of Conceptual Metaphors in the Poems of Khalil Matran and Golchin Gilani

نویسندگان [English]

  • Shiva Sadeghi 1
  • Ali Salimi 2
  • Elyas Noraei 3
1 Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran
3 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Based on the patterns taken form cognitive science and semantic approaches, conceptual metaphors entered the field of literature. Conceptual metaphors were the one that George Lekoff and Mark Johnson first claimed to design. There are images that determine the characteristics of the source territory and are written on the destination territory. Also, the sensory experiences that are the result of our interaction with our surroundings. This research is to examine the conceptual metaphors (directional, structural and ontological) in the poems of Khalil Matran and Golchin Gilani so as to examine the extent to which two poets have utilized this pattern. Furthermore, the orientation and direction of the two poets in using these images is to be examined as well. After examining the poems of these two poets separately, it was found that both poets have used these metaphors in their poems in an entirely balanced way, and they, by using the images from the conceptual metaphors, have equipped their poems with dynamism, continuity, and more speed in publication. A distinction to be addressed is that Khalil Matran has used these concepts to portray in all positions and directions (love, politics, homeland, ignorance, oppression, etc. However, Gilani's anthology, except in few cases, has benefited from this conceptual metaphor in portraying nature and conveying his feelings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive science
  • conceptual metaphor
  • Arabic literature
  • Persian literature
  • Khalil Matran
  • Golchin Gilani

عنوان مقاله [العربیة]

قراءة دلالیة للاستعارات المفاهیمیة فی أشعار خلیل مطران وجولشین جیلانی

چکیده [العربیة]

على أساس أنماط العلوم المعرفیة وفی المناهج الدلالیة، دخلت الاستعارات المفاهیمیة فی مجال الأدب. الاستعارات المفاهیمیة هی تلک التی ادعى جورج لیکوف ومارک جونسون تصمیمها لأول مرة. الصور التی تحدد خصائص منطقة المصدر وتتم کتابتها فی منطقة الوجهة. التجارب الحسیة التی هی نتیجة تفاعلنا مع محیطنا. یبحث هذا البحث فی الاستعارات المفاهیمیة (الاتجاهیة والبنیویة والأنطولوجیة) فی قصائد خلیل مطران وجولشین جیلانی، بهدف دراسة مدى استخدام الشاعرین لهذا النمط، وتوجیه الشاعرین واتجاههما فی استخدام هذه الصور. لتعرف بعد فحص قصائد هذین الشاعرین بشکل منفصل، تبین أن کلا الشاعرین قد استخدما هذه الاستعارات فی قصائدهما بطریقة متوازنة تمامًا، وباستخدام الصور من الاستعارات المفاهیمیة، تتمتع قصائدهما بالدینامیکیة والاستمراریة والسرعة والتسارع. قد غفر مع الاختلاف الذی استخدمه خلیل مطران هذه المفاهیم لتصویرها فی جمیع المواقف والاتجاهات (الحب، السیاسة، الوطن، الجهل، القهر، إلخ). لکن مجولشین جیلانی، باستثناء حالات قلیلة، استفادت من هذه الاستعارة المفاهیمیة فی تصویر الطبیعة ونقل مشاعره.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العلوم المعرفیة
  • الاستعارة المفاهیمیة
  • الأدب العربی
  • الأدب الفارسی
  • خلیل مطران
  • جولشین جیلانی

مراجع

افراشی، آزیتا؛ حسامی تورج؛ سالاس، بناتریس (1391). بررسی استعاره‏ های مفهومی جهتی در زبان‏های اسپانیایی و فارسی. فصلنامه پژوهش‏ های زبان و ادبیات تطبیقی، 4 (12)، 1-23.
بارسلونا، آنتونیو (1390). نظریه شناختی در باب استعاره و مجاز. ترجمه تینا امراللهی. در: استعاره مجاز با رویکردی شناختی. تهران: نقش جهان.
حریر‎چی، فیروز و مجتبی محمدی (1389). مظاهر رمانتیک در اشعار خلیل مطران. مجله علوم ادبی، (5)، 45-99.
دبیر مقدم، محمد (1383). زبان‎شناسی نظری. تهران: سمت.
دشتی، مهدی (1385). آن روزها، تأملی در توجّه به دوران کودکی در آثار نیما، گلچین گیلانی، فروغ سپهر. مجله علوم ادبی، 1 (2)، 89-111.
راسخ‌مهند، محمد (1393). درآمدی بر زبان‎شناسی شناختی نظریه‏ها و مفاهیم؛ چاپ چهارم، تهران: سمت.
سلیمان‏پور، زهرا؛ زرکوب، منصوره (1436). المرأه فی شعر خلیل مطران. مجله بحوث فی اللغة العربیة و آدابها، (11)، 57-70.
سلیمی، علی؛ یاری، بدری (1393). مقایسه تطبیقی شعر روایی نیما یوشیج و خلیل مطران با تأملی در میزان خلاقیت هنری دو شاعر. پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، 3 (2)، 156-198.
سلیمی، علی، سلیمی، فاطمه (1390). بررسی تطبیقی نماد «شیر» در شعر نیما یوشیج و خلیل مطران. کاوش‎نامة ادبیات تطبیقی (نقد و ادبیات تطبیقی سابق)، 1 (2)، 65-98.
سلیمی، علی؛ سلیمی، فاطمه (1391). بررسی تطبیقی تصویر طبیعت در شعر نیما یوشیج و خلیل مطران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
شکیب انصاری، محمود (1384). تطور الأدب العربی المعاصر، الطبعه الرابعه، جامعه شهید چمران، اهواز.
صفوی، کوروش (1379). درآمدی بر معنی‎شناسی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر.
عابدی، کامیار (1379). با ترانه باران زندگی و شعر گلچین گیلانی. چاپ اول. تهران: نشر ثالث.
گیلانی، گلچین (1389). مجموعه اشعار گلچین گیلانی. رشت: نشر ایلیا.
الفاخوری، حنا (1986). الجامع فی التاریخ الأدب العرب الحدیث. الطبعه الأولی. بیروت: دار الجیل.
فتوحی، محمود (1384). تصویر رمانتیک مبانی نظری، ماهیت و کارکرد. مجلة پژوهش‎های ادبی، 3 (9)، 151-180.
گندمکار، راحله (1388). بررسی معنایی افعال مرکب اندام بنیاد در زبان فارسی رویکردی شناختی. رساله کارشناسی‎ارشد زبان‎شناسی همگانی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
مطران، خلیل (1977). دیوان الخلیل. بیروت: دارمارون عبّود.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار