نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• کامران سلیمانی ¹
• محمود آبدانان مهدیزاده ²
• نصرالله امامی ³
• تورج زینی وند ⁴

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

² دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

³ استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

⁴ دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

معرّفی و تبیین سیمای حضرت فاطمه و حضرت زینب (علیهما السّلام) به­مثابة برجسته­ترین زنان تاریخ اسلام، در شعر احمد وائلی و احمد عزیزی، مورد توجّه قرار گرفته است. هردو سراینده بر شخصیّت الگویی این دو بانوی بزرگوار و به­تبع آن دربارة اصالت نسب خاندان و نیز سجایای ایشان سخن گفته و آنان را به­منزلة الگوی شایسته معرّفی کرده­اند. درکنار این مهم، سخنی استوار دربارة منطق گویا و بلاغت بیان همراه با صبر و استقامت حضرت زینب (س) را دست­مایة پردازش­های شعری خویش کرده­اند. این دو شاعر ﺑﺎ ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺳﯿﻤﺎ و ﻣﻨﺰﻟﺖ حضرت فاطمه و زینب (علیهما السّلام) در ﺟﻬﺎن­ﻧﮕﺮی و اﻧﺴﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﻼم و ﻣﮑﺘﺐ ﺗﺸﯿّﻊ ﮐﻮشیده­اند و در عین بهره­گیری از تمام توان هنری و شعری خود، زنان معاصر جهان اسلام را نیز به پیروی و الگوپذیری از آن­دو حضرت فراخونده­اند. پژوهش حاضر بیانگر این است که دو شاعر ضمن برشمردن اوصاف حضرت فاطمه و زینب (علیهما السّلام) ازنظر مضمونی دو تفاوت عمده دارند: شعر وائلی، بیشتر روایتی تاریخی از زندگی اهل بیت (ع) است که عاطفه در آن چندان پررنگ نیست؛ درحالی که شعر احمد عزیزی سرشار از احساس و عاطفه است. هردو شاعر ازنظر کاربست ساختاری و جنبه‌های هنری، از عناصر علم بیان، معانی و بدیع، همچون تشبیه، استعاره، مجاز، مراعات­نظیر، تضاد و اقتباس از آیات قرآن و احادیث، استفهام و موارد فصل و... بهره گرفته­اند؛ امّا رویکرد عزیزی در بهره­گیری از این عناصر، به­نوعی ذهنی­گرایی تمایل دارد که به­باور نگارندگان در شعر سپهری و پیش­تر از او در شعر سبک هندی یا اصفهانی ریشه دارد؛ درحالی که شعر وائلی، بیشتر به سبک شاعران کلاسیک عرب نزدیک است.
 

کلیدواژه‌ها

• ادبیّات تطبیقی
• ادبیّات متعهّد
• فاطمه (س)
• زینب (س)
• وائلی
• عزیزی
• شعر معاصر

20.1001.1.26766515.1399.10.1.3.9

موضوعات

• ادبیات تطبیقی

عنوان مقاله [English]

The Aesthetics of the Face of the Hazrat Fatemeh and Hazrat Zeinab (Peace be Upon Them) in the Poems Ahmad Waeli and Ahmad Aziziجمالیات

نویسندگان [English]

• کامران سلیمانی ¹
• محمود آبدانان مهدیزاده ²
• نصراله امامی ³
• تورج زینی وند ⁴

¹ طالب الدّکتوراه فی فرع اللّغة العربیّة وآدابها، کلَیّة الَلاهوت والدَراسات الإسلامیة، جامعة شهید جمران أهواز، أهواز، إیران

² أستاذ فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، کلَیّة الَلاهوت والدَراسات الإسلامیّة، جامعة شهید جمران أهواز، أهواز، إیران

³ استاذ فی قسم اللّغة الفارسیَة و آدابها، کلّیَة الآداب و العلوم الإنسانیة، جامعة شهید جمران أهواز، أهواز، إیران

⁴ استاذ مشارک فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، کلَیّة الآداب والعلوم الإنسانیّة، جامعة رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده [English]

Introducing and clarifying the faces of Hazrat Fatemeh and Hazrat Zeinab (peace be upon them), as the most distinguished women in the history of Islam, have been noticed in poems of Ahmad Waeli and Ahmad Azizi. Both poets have spoken about the personality model of these two noble ladies and, consequently, about the originality of the family lineage, as well as their genealogies, and they have introduced them as the worthy model. Along with this, they have made a solid statement about the clear logic and rhetoric of expression along with the patience and perseverance of Hazrat Zainab (PBUH) as their deserved models. By recreating the faces of Hazrat Fatemeh and Hazrat Zeinab (peace be upon them), they have used them in their world view and their poetic processes, therefore they are best among their contemporary female poets in their artistic, poetic abilities. Beside the anthropological use of Shia school and Islam, these two poets have used them as their models to be introduced and be followed. The present research illustrates that both poets, enumerating the characteristic of HazratFatemeh and Hazrat Zeinab have conceptually two main differences: Waeli's poetry is mostly a historical narrative of the life of Ahl al-Bayt (AS) in which emotion is not so prominent; While Ahmad Azizi's poem is full of feelings and emotions. Both poets, in terms of structural applications and the artistic aspects, have used the elements of figurative language, meanings and novelty, such as simile, metaphor, pun, preferences, pun and adaptation of Quranic verses and hadiths, inquiries and chapters, etc; But Azizi's approach to exploiting these elements tends to be a kind of subjectivism that is rooted in the authors' belief in Sepehri's poetry and, more importantly, in Indian or Isfahani style poetry; Waeli's poetry, on the other hand, is closer to the style of classical Arabic poets.

کلیدواژه‌ها [English]

• ؛ Committed Literature؛ Fatemeh (PBUH)؛ Zeinab (PBUH)؛ Vaeli؛ Azizi؛ Contemporary Poetry
• Comparative Literature

عنوان مقاله [العربیة]

مظهر سیّدة فاطمة وسیّدة زینب (علیهما السّلام) فی شعر أحمد الوائلی وأحمد عزیزی

چکیده [العربیة]

مقدّمة وشرح للمظهر سیّدة فاطمة وسیّدة زینب (علیهما السَّلام) کما أبرز النّساء فی التّاریخ الإسلام، یلاحظ فی شعر أحمد الوائلی وأحمد عزیزی. تحدّث کلّ من الشّعراءِ عن مثالین لهاتین السیّدتین النّبیلتین، وبالتّالی عن صحّة أسلافهم وکذلک عن الملحمة وقد قدّموها کنموذج جیّد وفی التّعبیر عن شخصیّتهم، تحدّثوا مع الواقعیّة وحقیقة المودّة إلی جانب ذلک، فإنّ الخطاب القویّ حول خطاب سیّدة زینب (س) فی البلاغة والصّبر کان أساس عملیاتهم الشّعریّة. لقد سعی هذان الشّاعران إلی إعادة صیامة وکرامة سیّدة فاطمة وسیّدة زینب (علیهما السّلام) فی العالمیّة أنثربولوجیا للإسلام والمدرسة الشّیعیّة.کما تدعو المرأة المعاصرة فی العالم الإسلامی المرأتین إلی متابعة وتجسید شعریهما مع الإستفادة من کلّ إمکاناتهم الفنیّة والشّعریّة.تشیر الدّراسة الحالیّة إلی أنّ کلا الشّاعران لهما اختلافان رئیسیان فی محتوی مواضیع سیّدة فاطمة وسیّدة زینب (علیهما السّلام): شعر الوائلی سرداً تاریخیّاً لحیاة أهل البیت (ع) بشکل یفتقد إلی عاطفة قویة فی حال أنّ شعر عزیزی حافل بالعاطفة والإحساس. استخدم کلا الشّاعران عناصر من الحساب والمعانی والإبتکارات مثل تشبیه، الإستعارة، مجاز، مراعات نظیر، التّضاد، الاقتباس من آیات القرآن والأحادیث، الاستفهام ومواضع الفصل وما إلی ذلک من حیث التّطبیق الهیکلی والجوانب الفنیّة.لکنّ المقاربة عزیزی فی استخدام هذه العناصر تمیل إلی أن تکون ذاتیة یعتقد أنّها متجذّرة فی شعر سبهری وفی شعر الهندی أو الأصفهانی سابقا، فی حین أنّ شعر الوائلی أقرب إلی أسلوب شعراء العرب الکلاسیکیین.
 

کلیدواژه‌ها [العربیة]

• الأدب المقارن
• الأدب الملتزم
• فاطمة (س)
• زینب (س)
• الوائلی
• عزیزی
• شعر المعاصر