بررسی تطبیقی نقد فمینیستی در آثار داستان‌نویسان زن با تکیه بر رمان‌های سیمین دانشور و نوال السّعداوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیّات عرب، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

3 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

چکیده

در آثار زنان نویسندة جهان تلاش­های بسیاری برای احقاق حقوق زنان صورت گرفته است. برخی از این آثار گاه به افراط کشیده شده­اند و گاه نیز تعادل را رعایت کرده و اقدامات مفیدی را به­ثمر رسانده­اند. جستار پیش رو با بررسی دیدگاه­ها، کنش­ها و زبان و ادبیّات قهرمانان زن­ درپی یافتن جنبه­های مشترک و متفاوت در رمان­های سووشون، جزیرة سرگردانی و ساربان سرگردان از سیمین دانشور و مذکّرات طبیبة و مذاکراتی فی سجن النّساء از نوال السّعداوی براساس نقد فمینیستی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی شباهت­ها و تفاوت­های آثار این دو نویسندة فارسی و عرب­زبان است تا از این راه بتوان به شباهت­ها و اختلاف­های فرهنگی این دو نویسنده دست یافت. کتاب­های انتخاب­شده از نوال، ابتدا ترجمه و سپس براساس مکتب ادبیّات تطبیقی آمریکایی با آثار منتخب سیمین مقایسه و بررسی شده است. روش کار در نوشتار پیش رو تحلیلی - توصیفی است. دستاورد پژوهش، بیانگر آن است که اگرچه هردو نویسنده در بازتاب دیدگاه­های فمینیستی اشتراکات و اختلافاتی دارند؛ امّا در بررسی کلّی سیمین در بعضی موارد از دفاع دربرابر حقوق و هویّت زنان کوتاه آمده است، این درحالی است که نوال در این زمینه تندروی بیشتری دارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

دراسة مقارنة للنّقد النّسوی فی أعمال الکاتبات على أساس روایات سیمین دانشور ونوال السّعداوی

نویسندگان [English]

  • آزاده بورصدامی 1
  • سید ابراهیم آرمن 2
  • مریم امیر ارجمند 3
1 طالبة الدّکتوراه فی فرع اللّغة الفارسیّة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیّة، رودهن، إیران
2 أستاذ مشارک فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، فرع کرج، جامعة آزاد الإسلامیّة، کرج، إیران
3 أستاذة مساعدة فی قسم اللّغة الفارسیّة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیّة، رودهن، إیران
چکیده [English]

لقد تمّ فی نتاجات الکاتبات حول العالم، بذل الجهود الوفیرة لتحقیق حقوق المرأة وقد اعتری بعض هذه الأعمال الشّطط والإفراط کما اتّسم البعض الآخر بالوسیطة والإعتدال لیؤدّی دوراً ایجابیاً. یستکشف هذا المقال جوانب ووجهات نظر وأفعال ولغة وأدب الأبطال الإناث بحثًا عن وجهات نظر مشترکة ومختلفة فی روایات سووشون وجزیرة التّسکع والحادی الهائم بقلم سیمین دانشور ومذکّرات طبیبة ومذکراتی فی سجن النّساء من تألیف نوال السّعداوی بناءً على النّقد النّسوی، والغرض من هذه الدّراسة هو التّصدی لأوجه الشّبه والافتراق بین النّتاجات الفارسیّة والعربیّة الآنفة الذّکر وذلک من أجل العثور على أوجه التّشابه والاختلاف الثّقافی بین الکاتبتین. ولقد تمّت ترجمة النّتاجات المختارة لنوال، لنتمکّن من مقارنتها بالنّتاجات الّتی آثرناها لسیمین وذلک علی أساس المدرسة الإمریکیة فی الأدب المقارن وعلی منهج الوصفی - التّحلیلی. وتشیر نتائج الدّراسة إلى أنّه على الرّغم أنّ کلتا الکاتبتین تتبادلان وجهات نظر نسویة مشترکة، إلّا أنّ سیمین، بشکل عام تراجعت أحیاناً فی تصدیها لحقوق المرأة وهویّتها، بینما نوال أکثر رادیکالیة.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الأدب المقارن
  • النّقد النّسوی
  • الرّوایة
  • سیمین دانشور
  • نوال السّعداوی

عنوان مقاله [العربیة]

A Comparative Study of Feminist Criticism in the Works of Female Writers Based on Novels by Simin Daneshvar and Nawal El Saadwi

چکیده [العربیة]

Many efforts have been made to realize women's rights, in the works of women’s writers all around the world. Sometimes certain of these works been exaggerated, and occasionally they have been balanced and achieved good results. By examining the views, actions, language and literature of female heroes, this study seeks to find the aspects of similarity and difference in in these novels: “Suva Shun”, “Wandering Island” and “Wanderer Cameleer” by Simin Daneshvar and “Memoirs of a Woman Doctor” and “My Memories from Women's Prison” by Nawal El Saadawi based on feminist criticism. The purpose of this study is to reflect the similarities and differences between the two aforementioned Persian and Arab writers in order to find the cultural similarities and differences between the two authors. The selected novels of Nawal, were first translated and then based on American Comparative literature school have been compared with Simin's selected works. This descriptive-analytical study indicated that although both writers have reflected feminist views in their works, but Simin generally falls short of defending women's rights and identities in some cases, while Nawal is more radical.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • Comparative Literature
  • Feminist Criticism
  • Novel
  • Simin Daneshvar
  • Nawal El Saadwi
آژند، یعقوب (1363). ادبیّات نوین ایران: از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی. تهران: امیرکبیر.
اسحاقیان، جواد (1385). درنگی بر سرگردانی­های شهرزاد پسامدرن سیمین دانشور. تهران: گل­آذین.
پاینده، حسین (1376). نقدی فمینیستی بر داستان کوتاه رؤیای یک­ساعته. تهران: روزنگار.
تانگ، رزموی (1387). درآمدی جامع بر نظریّه­های فمینیستی. ترجمۀ منیژه نجم عراقی. تهران: نی.
تلخابی، مهری (1384). شاهنامه و فمینیسم. چاپ اوّل، تهران: ترفند.
توحیدی، احمدرضا (1381). برتری جنبش فمینیسم در غرب و ایران. مجموعه­مقالات اسلام و فمینیسم. جلد اوّل. چاپ اوّل، قم: معارف.
جوکاری، مهناز؛ علی عربی و علی روحانی (1398). بازنمایی شخصیّت زن در رمان قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران مورد مطالعه رمان سووشون و رمان چراغ­ها را من خاموش می­کنم. فصلنامة زن و جامعه، 10 (2)، 263-282.
حدیدی، جواد (1373). از سعدی تا آراگون. تهران: نشر دانشگاهی.
حریری، ناصر (1366). هنر و ادبیّات امروز. بابل: کتابسرای بابل.
داد، سیما (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ سوّم، تهران: مروارید.
دانشور، سیمین (1372). جزیرة سرگردانی. تهران: خوارزمی.
---------- (1380). ساربان سرگردان. تهران: خوارزمی.
---------- (1381). سووشون. تهران: خوارزمی.
دوبووار، سیمون (1380). جنس دوّم: تجربة عینی. ترجمۀ قاسم صنعوی. جلد اوّل. چاپ دوّم، تهران: توس.
زیبایی­نژاد، محمّدرضا (1382). درآمدی بر فمینیسم. مجموعه­مقالات فمینیسم و دانش­های فمینیستی. چاپ دوّم، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
السّعداوی، نوال (1982). مذاکراتی فی سجن النّساء. القاهرة: دار الأدب.
--------- (1985). مذکّرات طبیبة. القاهرة: دار المعارف.
شمیسا، سیروس (1378). نقد ادبی. تهران: فردوسی.
عزیززاده، گیتی (1387). زن و هویّت­یابی در ایران امروز. چاپ اوّل، تهران: روشنگران.
غذامی، عبدالله (1386). زن و زبان. ترجمة هدی عوده­تبار. چاپ اوّل، تهران: گام نو.
قبادی، حسینعلی؛ فردوس آقاگل­زاده و سیّدعلی دسپ (1388). تحلیل گفتمان غالب در رمان سووشون سیمین دانشور. فصلنامة نقد ادبی، 2 (6)، 149-183.
قاسم­زاده، محمّد (1383). داستان­نویسان معاصر ایران. تهران: هیرمند.
گلشیری، هوشنگ (1376). جدال نقش با نقّاش در آثار سیمین دانشور. تهران: نیلوفر.
References
Handly, W. (1994). The Housemaid and the kitchen Table: Incorporating the farm in to the Lighthouse.Twentieth Century. 41.1. Questia.
Hawkesworth, M. E. (2006). Globalization and Feminist Activism. Rowman & Littlefield, 25-27.
Thornham, S. (1998). Secend wave Feminism, The Routledge Companion to feminism and post feminism. Ed.Sarah Gamble. London: Routledg.