پذیرش آثار جبران خلیل جبران در ایران براساس نظریّه نظام چندگانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشکده زبان های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشکده زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

ترجمه، مهم­ترین راه ارتباطی بین فرهنگ­ها است و هر متن ادبی برای آنکه به زندگی خود ادامه بدهد باید توان گذر از این گذرگاه و گرفتن پذیرش در زبان مقصد را داشته باشد. اینکه چگون یک یا چند اثر ترجمه­ای در زبان و فرهنگ مقصد، مورد پذیرش واقع می­شود، دغدغة مهم و مشترک ادبیّات تطبیقی و ترجمه‌پژوهی است. پژوهش حاضر با تکیه بر نظریّة نظام­ چندگانه که ادبیّات ترجمه­شده را بخشی از نظام فرهنگی، ادبی و تاریخی زبان مقصد می‌داند، می­کوشد چرایی و روند پذیرش آثار جبران خلیل جبران در فرهنگ و ادب ایران را بررسی کند. مهم­ترین یافته­های پژوهش حاضر که با روشی تحلیلی - توصیفی نگاشته شده، بیان­کنندة این است که براساس نظریّة نظام­ چندگانه، پذیرش آثار جبران هم به مسائل پیش از ترجمه، مانند انتخاب اثر و موضوع، دیدگاه و شناخت و هنجارها و هم به مسائل پس از ترجمه مانند بازار پویا، اعتبار ناشر و تأیید عناصر فرهنگی بستگی داشته است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

قبول آثار جبران خلیل جبران فی إیران من منظور نظریّة النّظم المتعدّدة

نویسندگان [English]

  • محمد رحیمی خویکانی 1
  • سمیه کاظمی نجف آبادی 2
1 أستاذ مساعد فی قسم اللّغة العربیة وآدابها، کلّیة اللّغات الأجنبیّة، جامعة أصفهان، أصفهان، إیران
2 أستاذ مساعد فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، کلّیة اللّغات الأجنبیّة، جامعة أصفهان، أصفهان، إیران
چکیده [English]

لعل التّرجمة هی الطّریقة الوحیدة لتبادل الثّقافات ولابدّ لکلّ نصّ أدبی ـ لو أراد أن یواصل حیاته ـ أن یتمکّن من الخروج من أبواب التّرجمة والنّیل علی القبول فی ثقافة أخری. هذا ودراسة أسباب قبول أثر ترجمی أو آثار ترجمیة فی ثقافة اللّغة المقصد هاجس مشترک لکلّ من ینتمی إلی الأدب المقارن أو دراسات التّرجمة. تهدف هذه الورقات البحثیّة اعتماداً علی نظریّة النّظم المتعدّدة، ـ وهی نظریّة تنظر إلی النّص المترجم کقسم من النّظام الاجتماعی، الثّقافی والتّاریخی للغة المقصدـ إلی تسلیط الضّوء علی دلائل وکیفیة قبول آثار جبران خلیل جبران المختلفة فی إیران. ممّا توصلت إلیه هذه الدّراسة الّتی انتهجت المنهج التّحلیلی - الوصفی، أنّ هناک عدّة أسباب أدّت إلی شهرة جبران وقبول آثاره فی إیران، تنقسم هذه الأسباب إلی قسمین، قسم یتّصل بمسائل قبل عملیّة التّرجمة مثل انتخاب العنوان والموضوع، المعرفة علی ظروف المجتمع الثّقافیّة والاجتماعیّة والإلمام بتقالید ثقافیّة وغیر ثقافیّة وقسم ینتمی إلی ما یحدث للتّرجمة بعد عملیّة التّرجمة مثل سوق النّشر، شهرة النّاشر وقبول ثقافة النّص المبدأ من جانب المؤسّسات الثّقافیّة.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الأدب المقارن
  • الثّقافة
  • التّرجمة الفارسیّة
  • نظریّة النّظم المتعدّدة
  • جبران خلیل جبران

عنوان مقاله [العربیة]

Investigating the Process of Acceptance of the Works of Gibran Khalil Gibran in Iran According to Poly-systems Theory

چکیده [العربیة]

Translation is the most important way of communication among cultures, and every literary text must be able to pass through this passage and gain acceptance in the target language in order to continue living. How one or more translation works are accepted in the target language and culture are the important and common concern of comparative literature and research translation.Relying on the poly-system theory in the translated literature, the present article tries to concentrate on the translation as a section of cultural, literary and historical organ of language, it attempts to show why and how the works of Gibran Khalil Gibran have been accepted in the Iranian culture and literature. The most important findings of this research which is written with a descriptive-analytical method, are that according to “poly-systems theory” acceptance of the works of Gibran also depends on pre-translation issues such as the choice of the work, the subject, the viewpoint, the norms and the post-translational issues such as the dynamic market, the publisher's credibility and the confirmation of the cultural elements.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • Comparative Literature
  • culture
  • Persian Translation
  • Poly-systems Theory
  • Gibran Khalil Gibran
آزادی‌بوگر، امید (1394). تاریخ­نگاری ترجمه در دنیای متجدّد: ترجمه و تجدّد در ایران (1). ترجمة میرمحمّد خادم نبی. فصلنامة مترجم، 24 (57)، 59-74.
انوشیروانی، علی­رضا (1391). ادبیّات تطبیقی و ترجمه­پژوهی. ویژه­نامة نامة فرهنگستان (ادبیّات تطبیقی)، 2 (5)، 7-24.
بازار کتاب در انحصارآثار ترجمه (18/10/1396):
https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-
باسنت، سوزان (1390). از ادبیّات تطبیقی تا ترجمه­پژوهی. ترجمة صالح حسینی. ویژه­نامة نامة فرهنگستان (ادبیّات تطبیقی)، 3 (5)، 71-99.
بالائی، کریستف (1386). پیدایش رمان فارسی. ترجمة مهوش قدیمی و نسرین‌دخت خطاط. تهران: معین.
برکت، بهزاد (1385). ادبیّات و نظریّة نظام چندگانه: نقش اجتماعی نوشتار. نامة علوم اجتماعی، 23 (28)، 82-97.
جبران، خلیل، جبران (1341). پیامبر. ترجمة مصطفی علم. تهران: تابان.
حیدرزاده، کامبیز؛ سیّدمهدی الوانی و کمال قلندری (1389). بررسی تأثیر ابعاد قدرت اجتماعی برند براساس سطوح آمادگی ذهنی مشتریان بر تصمیم به خرید. مجلّة پژوهش­های مدیریت، 21 (86)، 28-52.
خبرگزاری برنا (10/1/1392). درنگی بر ترجمة سیّد حسن حسینی از آثار جبران خلیل جبران، مهدی سرحدی:
https://www.borna.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-
الخطیب، حسام (1381)، ترجمه و ادبیّات تطبیقی. ترجمة محمّدحسن تقیه. مجلّة متن­پژوهی ادبی، 4 (15)، 83-89.
رابینسون، داگلاس (1380). مترجم­شدن. ترجمة رضی خدادای. چاپ اوّل، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
سیدان، الهام (1395). نقد تقابلی ترجمه‌های فارسی الأجنحة ‌المتکسّرة جبران خلیل جبران. پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیّات عربی، 6 (14)، 85-110.
سیّدجوادین، سیّدرضا؛ علیرضا امینی و زهرا امینی (1389). ارزیابی تأثیر برند بر وفاداری مشتریان صنعتی. مجلّة چشمانداز مدیریت بازرگانی، 1 (3)، 57-73.
صفی‌نژاد، محدثه (1394). تعادل زیباشناختی در ترجمة متون ادبی ازمنظر زیباشناسی دریافت، موردپژوهی ترجمه‌های کتاب پیامبر اثر جبران خلیل جبران. پایان­نامة کارشناسی­ارشد، استاد راهنما: علی خزاعی فرید، دانشگاه فردوسی مشهد.
صلح‌جو، علی (1384).گفتمان و ترجمه. تهران: مرکز.
فارسی، جلال­الدّین (1348). جامعة برین «گزیدة سروده­های جبران خلیل جبرن». تهران: نوید.
فریدی، مازیار (1390). بررسی پتانسیل‌های نظریّة نظام چندگانه به­عنوان نظریّة مطالعات ادبیّات تطبیقی در ادبیّات معاصر ایران: نظام ادبیّات داستانی فارسی. پایان­نامة کارشناسی­ارشد، استاد راهنما: علی خزاعی فرید، دانشگاه فردوسی مشهد.
فیدوح، یاسمینة (2010). إشکالیة التّرجمة فی الأدب المقارن، ألف لیلة ولیلة نموذجاً. مجلّة إنسانیات، 12 (47 و 48)، 77-81.
قانعی‌فرد، عرفان (1379). محمّد قاضی و رسالت مترجم. تهران: نقش و نگار.
کاتلر، فیلیپ و گری آرمسترانگ (1389). اصول بازاریابی. ترجمة مهدی زارع. تهران: مهرجرد.
کیائیان، کاوه و سعید احمدی (9/9/1395). دلایل استقبال از پرفروش‌ترین آثار طرح «پاییزه کتاب»/ ناشران پیشتاز پاسخ می‌دهند، مصاحبه با ایبنا:
http://www.ibna.ir/fa/report/242924/%D8%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84-
لفور، آندره، و سوزان باسنت و مری اسنل هورنبی (1392). چرخش فرهنگی در مطالعات ترجمه. ترجمة مزدک بلوری. چاپ دوم، تهران: قطره.
ماندی، جرمی (1394). معرّفی مطالعات ترجمه. ترجمة علی بهرامی و زینب تاجیک. چاپ دوم، تهران: رهنما.
محمّدی، علی­محمّد (1389). تعامل فرهنگ، زبان و ترجمه ـ رویکردی انسان شناختی: کاربردهای آموزشی و پژوهشی در مطالعات بین­ فرهنگی و بین زبانی، فصلنامة مطالعات زبان و ترجمه، 1 (3)، 81-104.
مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگی (1355). ترجمه در نیم­قرن اخیر؛ مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگی. مجلّة فرهنگ و زندگی، 8 (23)، 48-71.
مصاحبه با خبرگزاری لیزنا (12/10/1393). مترجم کتاب باید ذوق ادبی داشته باشد، مصاحبه با عبدالله کوثری:
https://www.lisna.ir/Latest-News/17957-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AF
میزگرد خبرگزاری دانشجو (29/8/1395). کتاب ویترین ندارد/ نگاه به حوزة نشر باید اقتصادی باشد:
https://www.irna.ir/news/82314142/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-
References
Even-Zohar, I. (1978). The Position of Translated Literature within the Literary Polysystem. Papers in Historical Poetics, Tel Aviv.
----------------- (1997). Factors and Dependencies in Culture: A Revised Outline for Polysystem Culture Research. Canadian Review Of Comparative Literature, XXIV:1, 15-34.