نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
این تحقیق با دیدگاه فرانسوی از ادبیّات تطبیقی، به چگونگی تأثیر عروه و عفرا بر ورقه و گلشاه عیّوقی
میپردازد. عروه و عفرا از داستان‌های واقعی و عاشقانۀ عرب است، زمان وقوع آن به صدر اسلام برمی‌گردد و به دلیل عشق پاک (عذری) و عفیف بودن قهرمانان و ناکامی‌هایشان، بر سر زبان‌ها افتاده و با اندک تغییراتی، به شکل داستان کوتاه، در منابع عربی (بدون مؤلّف مشخّص) راه یافته است. در آثار عربی، اصل داستان، عاشقانه، کوتاه و از ماجراهای قبیلۀ بنی عذره است و نویسندۀ مشخّصی ندارد. عروه در آنجا اغلب عاشقی شاعر نمایانده می‌شود. عیّوقی با اقتباس و گرفتن طرح اصلی داستان از عربی، آن را به رمان متوسّطی تبدیل کرده و موضوع حماسه و رزم را (که کنش‌ها و رفتارهای برون‌گرایانه دارد) به عشق (که با عواطف درونی سر و کار دارد) افزوده است. عیّوقی به پر رنگ کردن جنبه‌های دینی اثر هم با افزودن معجزۀ پیامبر برای مسلمان کردن یهودیان کوشیده است. در این معجزه، پیامبر، عاشق و معشوق را، دوباره زنده می‌کند تا مدّتی به زندگی مشترک بپردازند. این تغییرها مطابق خواست و تمایل دربار غزنوی است که خریداران شعر عیّوقیاند. مشخّص کردن نکات مشترک و متفاوت دو اثر، و پاسخ به اینکه؛ توفیق یا عدم توفیق عیّوقی در چه بوده است و تا چه حد توانسته است که به اعتلای داستان و اندیشۀ اصلی آن در ادب فارسی کمک کند، اهداف و پرسشهایی است که این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی بدان‌ها پاسخ می‌دهد.
.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
دراسة مقارنة لقصّة عروة وعفراء ومنظومة ورقة وگلشاه لعیّوقی
چکیده [English]
تُعدّ قصّة «عروة وعفراء» من القصص الغرامیة والواقعیّة فی الأدب العربی. تکون القصّة قدیمة ربّما تعود جذورهما إلی فترة ما قبل الإسلام وممّا زاد من شعبیتها واشتهارها لدی النّاس أنّها قصّة غرامیة عفیفة مشوبة بأحزان الإخفاق. تناولت القصّة المصادرُ العربیةُ کما تناقلتها الأفواه ولاکتها الألسنة. استلهم الأدیب الإیرانی «عیّوقی» من القصّة واستمدّها کنواة لمنظومة قصصیّة أسماها: «ورقة وگلشاه» إلاّ أنّه خلط منظومته بشیء من الحماس والبطولة تارکاً فیها مسحة دینیة باستعراض معجزات الرّسول (ص) فی طیّاتها ما جعل القصّة ممتعاً ومسلّیاً عند القارئ الإیرانی. یسلّط هذا المقال الأضواء علی قصّة «عروة وعفراء» و منظومة «ورقة وگلشاه» وما بینهما من وجوه الإشتراک والافتراق معتمداً علی المدرسة الفرنسیة فی الأدب المقارن.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: الأدب المقارن
- المدرسة الفرنسیة
- عروة وعفراء
- عیّوقی
- ورقة وگلشاه
)