نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
زندان و ادبیّات وابسته به آن از دیرباز وجود داشته است. ادبیّات زندان، نالۀ جان‌های فرهیخته‌ای است که به دلایل مختلف سیاسی، اجتماعی و اعتقادی به زندان رفته و طعم حبس و اسارت را چشیده و با قدرت بیان، به ثبت لحظههای سخت و اندوه‌بار خویش پرداختهاند. این ادبیّات به دلیل طبیعت و ماهیّت خاصّ خود از جنبه‌های مختلف عناصر ادبی چون عنصر مکان، زمان و شخصیّت نیازمند بررسی دقیق است. از طرفی شناخت انواع مکان و راه و روش حضور آن در ادبیّات زندان و همچنین ارتباط و تأثیر آن بر این نوع ادبیّات نیز ملازم ممارست خاص است. نویسندگان در آثار هنری خود به مکان اهتمام ویژه‌ای داشته و آثار آنان با مکان روی دادن حوادث ارتباطی تنگاتنگ دارد. بزرگ علوی و صنعالله ابراهیم، دو نویسنده در حوزه ادبیّات زندان در ادب فارسی و عربی هستند. پژوهش تطبیقی حاضر در پی آن است که انگیزه‌های این دو نویسنده در روی آوردن به ادبیّات زندان، نحوه به کارگیری انواع مکان و نیز تأثیر این عنصر را بر ورق پارههای زندان بزرگ علوی و یومیات الواحات صنعالله ابراهیم مورد بررسی قرار دهد. با وجود همانندی بسیار در رویکرد این دو نویسنده به ادبیّات زندان، تفاوت‌های قابل ملاحظهای هم بین آن دو وجود دارد و در خصوص به کارگیری انواع مکان، علوی بیشتر از مکان باز و اختیاری امّا ابراهیم از مکان بسته اجباری بهره جسته است. روش پژوهش در این مقاله، تحلیلی و توصیفی و بر اساس مکتب تطبیقی آمریکا است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
صدی عنصر المکان فی أدب السّجن (أوراق السّجن الممزّقة لبزرک علوی ویومیات الواحات لصنع الله ابراهیم نموذجاً)
چکیده [English]
السّجن والأدب المتعلّق به، قدیم قدم الزّمان. أدب السّجن، آهاتٌ وزفراتٌ أَطلقها أناس مثقّفون سُجنوا أو أُسِروا لشتی الأسباب منها السیاسیة والإجتماعیة والدینیة وقاموا بتسجیل لحظات صعبة وحزینة بقوة التعبیر. یحتاج أدب السّجن بسبب طبیعته الخاصة أن یُعالَج من مختلف الجوانب منها جانبَی المکان والزمان والتّفاصیل الشخصیة معالجة دقیقة. معرفة أنواع الأماکن والطّرق التی توجد فی أدب السّجن وکذلک ارتباط وتأثیر على هذا النوع من الأدب بحاجة إلی الممارسة الخاصة. إهتمَّ الکُتَّاب بعنصر المکان إهتماما خاصا وترتبط أعمالهم بالمکان ارتباطا وثیقا. بزرک علوی وصنع اللّه ابراهیم کاتبان شهیران فی الأدبی الفارسی والعربی فی مجال أدب السّجن. تسعى الدّراسة المقارنة هذه، تقدیم دوافع المؤلفین فی إختیار أدب السّجن، والإستخدام العملی للمکان وکذلک تأثیر هذا العنصر على ورق پارههای زندان (أوراق السّجن الممزّقة) بزرک علوی ویومیات الواحات لصنع اللّه إبراهیم. على الرّغم التشابه الکثیرة فی منهج هذین الکاتبین حول أدب السّجن، هناک بون شاسع بین الأثرین. النتائج إلتی حصلنا علیها هی: إستخدم بزرک علوی الأماکن المفتوحة والإختیاریة وإستفاد صنع اللّه إبراهیم من المکان المغلقة والجبریة. یکون منهج الدراسة فی هذه المقالة، التّحلیلیة والوصفیة وأدب المقارنة الأمریکیة.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة:بزرک علوی
- صنعاللّه إبراهیم
- ورق پارههای زندان (أوراق السّجن الممزقة)
- یومیات الواحات
- عنصر المکان
- أدب السّجن
)