تبلور سوررئالیسم در شعر هوشنگ ایرانی و مجموعة سریال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

شعر معاصر فارسی و عربی، علاوه بر مقولة تعهّد اجتماعی و تلاش برای تصویر انسان، آن­گونه که هست، گاهی می­کوشد با در پیش گرفتن نگاهی متفاوت­تر، گزارشی جدید از واقعیّت را فراروی مخاطب قرار دهد. گزارشی که هرچند ممکن است از دستاوردهای گذشته نیز بهره گیرد؛ امّا لزوماً التقاطی نیست و خود را متعهّد به خوشایندها نمی­بیند. شیوۀ «سوررئالیسم»، از جملۀ­ چنین تجربه­هاست که تقریباً همزمان به وسیلۀ­ «هوشنگ ایرانی» در حوزه­ زبان فارسی و «اورخان میسر» و «علی النّاصر» در حوزۀ­ زبان عربی، پی گرفته می­شود. بررسی اشعار این شاعران نشان می­دهد، آن­ها با استفاده از شگردها و امکانات مختلف، برآنند تا با تلفیقی از اصول سوررئالیسم غربی و تجربه­های بومی، تعریفی جدید از واقعیّت را ارائه دهند.
      این نوشته بر آن است تا با استناد به آثار شاعران، چگونگی و میزان تحقّق اهدافشان را در این مسیر، نقد نماید؛ به همین علّت، می­کوشد ضمن ارائۀ توضیحی از سوررئالیسم و جنبه­های اشتراک یا اختلاف با
جریان­های مطرح معاصر، به تبلور آن در شعر هوشنگ ایرانی، اورخان میسر و علی النّاصر در مجموعۀ سریال بپردازد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می­دهند که جریان سوررئالیسم در دو حوزۀ زبان فارسی و عربی، با وجود تلاش برخی ادیبان به دلیل ناهم­خوانی این جریان با گستره و ظرفیت فکری - فرهنگی دو جامعه، چندان مورد پذیرش واقع نشده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

صدی السّریالیة فی شعر هوشنک ایرانی ومجموعة سریال

چکیده [English]

یسعی الشعر الفارسی والعربی المعاصرین علاوة علی البحث حول التعهّد الجماعی وتصویر قضایا الإنسان، کما هی، أن یحکی حکایة جدیدة عن الواقعیة بإتخاذ رؤیة مختلفة. یمکن أن تکون هذه الحکایة مرتبطة بالتجارب السالفة ولکن لیست منتجة منها بالکلیة ولا تتعهّد قبول الآخرین. السریالیة من هذه التجارب وتبدأ معاصرة فی اللغتین الفارسیة والعربیة بمجاهدة هوشنک ایرانی الفارسی وأورخان میسر وعلی النّاصر العربیین. تظهر الدراسة حول أشعارهم أنّهم یهتمون بالتعریف الجدید عن الواقعیة مستخدمین المناهج والإمکانیات المختلفة لامتزاج جذور السریالیة الغربیة بالتجارب المحلیة.
     یرید المقال بحثاً حول کیفیة تحقّق أهدافهم وکمیتها فی الأشعار ولهذا یستهدف تفسیر السریالیة فی شعر ایرانی ومیسر والنّاصر (فی مجموعة سریال) علاوة علی التعریف عنها وبیان جوانبها المشترکة أو المختلفة مع الإتجاهات الحدیثة.
     تتحدّث النتائج الحاصلة عن الدراسة أن الاتجاهات السریالیة فی اللغتین الفارسیة والعربیة لا تنال غایاتها المعهودة مع بذل الجهود المحمودة وهذا لسبب تباین هذا التیار مع الطّاقات الفکریة والثقافیة فی المجتمعین.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیّة: السریالیة
  • هوشنک ایرانی
  • أورخان میسر
  • سریال
  • الواقعیة
  • الأدب المقارن
کتابنامه
الف: کتاب­ها
1. آرین­پور، یحیی (1387)؛ از نیما تا روزگار ما، تاریخ ادب فارسی معاصر، جلد 3، چاپ پنجم، تهران: زوّار.
2. آقامحمّدی، تیمور (1390)؛ مرا با دریاهای مرده کاری نیست، چاپ اوّل، تهران: ثالث.
3. بیگزبی، سی. و. ای (1376)؛ دادا و سوررئالیسم، ترجمه: حسن افشار، چاپ دوّم، تهران: مرکز.
4. جابر، یوسف حامد (1991)؛ قضایا الإبداع فی قصیدة النّثر، الطّبعة الأولی، دمشق: دار الحصاد للّنشر والتّوزیع.
5. الجیوسی، سلمی­خضراء (2007)؛ الإتّجاهات والحرکات فی الشعر ­العربی الحدیث، ترجمه: عبدالواحد لؤلؤ، الطّبعة الثّانیة، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
6. الخطیب، حسام (1999)؛ آفاق الأدب المقارن عربیاً وعالمیاً، الطّبعة الأولی، دمشق: دار الفکر.
7. خلیل، ابراهیم (2011)؛ مدخل لدراسة الشّعر العربی الحدیث، الطّبعة الرّابعة، عمان: دار المیسرة للّنشر والتوزیع.
8. راغب، نبیل (2003)؛ موسوعة النّظریات الأدبیة، الطّبعة الأولی، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
9. زرقانی، سیّد مهدی (1387)؛ چشم­انداز شعر معاصر ایران، چاپ سوّم، تهران: ثالث.
10. سعید (أدونیس) علی احمد (1993)؛ النّص القرآنی وآفاق الکتابة، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الآداب.
11. السمطی، عبدالله (2011)؛ تجارب أوّلیة فی قصیدة النّثر العربیة، فصلیة ثقافیة نزوی، مسقط: مؤسسة عمان للصحافة و النشر و الإعلان.
12. سیّد حسینی، رضا (1389)؛ مکتب­های ادبی، جلد 2، چاپ پانزدهم، تهران: نگاه.
13. شادخواست، مهدی (1384)؛ در خلوت روشن، چاپ اوّل، تهران: عطایی.
14. شمس لنگرودی، مهدی (1387)؛ تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد 1، چاپ پنجم، تهران: مرکز.
15. عبّود، عبده وآخرون (2001)؛ الأدب المقارن، مدخلات نظریة ونصوص ودراسات تطبیقیة، دمشق: مطبعة قمحة إخوان.
16. غنیمی هلال، محمّد (1997)؛ النّقد الأدبی الحدیث، بیروت: دار الحدیث.
17. فروید، آنا (1382)؛ من و سازکارهای دفاعی، ترجمة محمّد علی­خواه، چاپ اوّل، تهران: نشر مرکز.
18. الکیالی، سامی (1959)؛ محاضرات عن الحرکة الأدبیة فی حلب، القاهرة: دار المعارف.
19. میسر، أورخان و علی النّاصر (1947)؛ سریال، دمشق: اتّحاد الکتّاب العرب.
20. یاحقّی، محمّد جعفر (1386)؛ فرهنگ اساطیر و داستان­واره­ها در ادبیّات فارسی، چاپ اوّل، تهران: فرهنگ معاصر.
21. یونگ، کارل گوستاو (1390)؛ آیون، پژوهشی در پدیده­شناسی خویشتن، ترجمة پروین فرامرزی و فریدون فرامرزی، چاپ دوّم، مشهد: به نشر.
ب: مجلّه­ها
22. رجایی، نجمه (1378)؛ «قصیده کلّیه میراث­دار سوررئالیسم، سمبلیسم و تصوّف»، مجلّۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی، شمارۀ 150، تهران: دانشگاه تهران، صص 168-194.
23. شمس لنگرودی، محمّد (1384)؛ «کبوتر صلح، خروس جنگی و جیغ بنفش»، گوهران، ج 1، شمارۀ هفتم و هشتم، صص 12-17.
ج: منابع مجازی
24. عبدالله، آصف (2013)؛ الحداثة الشّعریة وقصیدة النّثر،.startimes.com-02/01/2013www.