نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• معصومه نعمتی قزوینی ¹
• لیلا جدیدی ²

¹ استادیارگروه زبان و ادبیّات عربی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

² کارشناس‌ارشد زبان و ادبیّات عربی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

بازخوانی رویدادهای مهمّ تاریخی و به­ویژه مذهبی، ازجمله موضوعات مورد توجّه شاعران مسلمان است. واقعۀ غدیر خم، یکی از مهم‌ترین این رویدادهای تاریخی است که در شعر بسیاری از شاعران معاصر بازخوانی و تحلیل شده است. جستار پیش رو ضمن معرّفی دو شاعر شیعه عرب و فارس، یعنی احمد محمّد شامی و ادیب الممالک فراهانی، نحوة نگرش آن دو را نسبت به این رویداد مهم سنجش و ارزیابی کرده است. یافته­های پژوهش که در چارچوب مکتب آمریکایی ادبیّات تطبیقی و با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده، بیانگر آن است که هردو شاعر، با هدف تأکید بر لزوم پیروی از حاکمان مسلمان از بُعد سیاسی زندگانی حضرت علی (ع)، ضمن بازخوانی این واقعه در کنار برشمردن برخی حوادث مهمّ روزگار حضرت علی (ع)، قصیدۀ خود را به پادشاه روزگار خود تقدیم کرده‌اند؛ همچنین یافته­ها نشان­دهندۀ برخی تفاوت­ها و شباهت­ها در شعر دو شاعر است. مهم­ترین شباهت­های دو قصیده، مقدّمۀ غزلی و استناد به آیات قرآنی و احادیث است. درمورد تفاوت میان دو قصیده نیز می­توان گفت احمد شامی بیشتر توجّه خود را به شخصیّت حضرت علی (ع) و صفات ایشان و نیز حوادث پیش و پس از واقعة غدیر معطوف کرده و کمتر به جزئیات آن پرداخته است؛ درحالی‌که ادیب الممالک، حادثۀ غدیر را با جزئیات بیشتری مطرح کرده و کمتر به حوادث دیگر اشاره کرده است.
 

کلیدواژه‌ها

• ادبیّات تطبیقی
• شعر آیینی
• غدیر
• احمد محمّد شامی
• ادیب الممالک فراهانی

20.1001.1.26766515.1398.9.2.8.9

عنوان مقاله [English]

تصویر واقعة الغدیرِ وجوانب من سیرة الإمام علی (ع) فی أشعار أحمد محمّد الشامی وأدیب الممالک الفراهانی

نویسندگان [English]

• معصومه نعمتی قزوینی ¹
• لیلا جدیدی ²

¹ أستاذ مساعد فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، معهد العلوم الإنسانیّة والدّراسات الثّقافیّة، طهران، إیران

² ماجستیرة فی فرع اللّغة العربیّة وآدابها، معهد العلوم الإنسانیّة والدّراسات الثّقافیّة ، طهران، إیران

چکیده [English]

التعبیر عن الأحداث التَّاریخیة الهامّة خاصّة الواقائع الدّینیة هی من المحاور الّتی یهتّم بها الشّعراء المسلمون. فواقعة الغدیر من أهمّ هذه الأحداث التّاریخیة والدّینیة الّتی عبّر عنها الشّعراء المعاصرون فی أشعارهم. بناءً علی هذا قامت هذه المقالة بقراءة ما ینعکس من أبعاد واقعة الغدیر وجوانب من سیرة الإمام علی (ع) من خلال أشعار شاعرین العربی والفارسی أی أحمد محمّد الشّامی وأدیب الممالک الفراهانی تعبیراً عن موقفهما أمام هذه القضیة الهامّة. فمنجزات هذا البحث الّذی تمّ فی إطار المدرسة الإمریکیه من الأدب المقارن ومن خلال المنهج الوصفی - التّحلیلی تدلّ علی أنّ الشّاعرینِ قدّما قصیدتیهما حول الغدیر إلی ملوک عصرهما مشیراً إلی بعض الأحداث الهامّة فی عصر الإمام علی (ع). وکانت غایتهما من هذا الأمر التّأکید علی ضرورة اهتمام الملوک بالجوانب السّیاسیة من حیاة الإمام العلی (ع). کما تشیر النّتائج إلی بعض وجوه الشّبه والخلاف فی شعر الشّاعرین؛ فمن أهمّ أوجه الشّبه فی قصیدتین بدئهما بالمقدّمة الغزلیة والتّضمین بالآیات والأحادیث کما أنّ الفرق بینهما هو اهتمام الشّامی إلی شخصیّة الإمام علیّ (ع) وأوصافه والوقایع الّتی جرت قبل واقعة الغدیر وبعدها فی حین أنّه لم یهتمّ بالوصف الدّقیق للواقعة؛ ولکن کان أدیب الممالک أکثر اهتماما بالتّصویر الدّقیق لواقعة الغدیر وأقلّ اهتماما بوصف ماسواها.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• الأدب المقارن
• الشّعر الملتزم
• الغدیر
• أحمد محمّد الشامی
• أدیب الممالک الفراهانی

عنوان مقاله [العربیة]

Review of Ghadir Event in Two Ghadiryeh by Ahmad Mohamad Al Shami and Adib Al Mamalek Farahani

چکیده [العربیة]

The review of important historical and particularly religious events is among the interesting subjects of Muslims poets. Gahdir Khom events is one of the most important historical events that has been reviewed and analyzed in many contemporary poets. This inquiry first introduces two Arabic and Persian Shiite poets, Ahmad Mohamad Al Shami and Adib Olmamalek Farahani, they have been evaluated on their attitude toward this important events. The findings of this research that has been done in the framework of American comparative literature school in the descriptive-analytic method, to indicate that both poets have emphasized on the necessity of following Muslims rulers from Imam Ali’s political life dimension. Beside the review of this events consider some important events of Imam Ali time that been have presented in their poems to the king of their time. The findings also show some differences and similarities in their poems. The most important similar aspects of the two poems are the lyric introduction to cite Quran and Ahadith. As a difference between the two poems it can be said that Ahmad Shami has focused his attention more on the Imam Ali’s personality and his attributes and also on the events before and after Ghadir event and less on its details; it is while that Adib Olmamlek has risen it with more details and has indicated less to the other events.





.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

• Ritual Poem
• Comparative Literature
• Ghadir
• Ahmad Mohamad Al Shami
• Adib Olmamalek Farahani