نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی نجفی ایوکی ¹
• منصوره طالبیان ²

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشکدة ادبیّات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشکدة ادبیّات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

حس­ آمیزی ازمنظر علم زبان­شناسی یکی از وجوه «رستاخیز واژگان» است که با شکستن ساختار سطحی واژه­ها و نه ساختار عمیق، باعث لذّت ادبی مخاطب می­شود. در این شیوه­ از نگارش، شاعر مرزهای نظام رایج تصوّرها و ذهنیات خواننده یا شنوندة خود را درهم می‌شکند و با آفرینش تصویری پیچیده و ناب، موجب شگفتی مخاطب می­شود. در این جستار نگارندگان با الهام­گیری از مکتب آمریکایی در ادبیّات تطبیقی، به شیوة توصیفی – تحلیلی، حس­آمیزی را در سروده­های دو شاعر صاحب­نام ادبیّات عربی و فارسی یعنی «سعید عقل» و «نیما یوشیج» نقد و بررسی می­کنند. نوشتار پیش رو نشان از آن دارد که حس­آمیزی­ در سروده­های این دو شاعر افزون بر جنبة زیباشناختی و هنری، ابزار انتقال معانی مبهمی است که به­آسانی تن به بیان صریح نمی­دهند. از شیوه­های جالب توجّه در اشعار این دو شاعر تلفیق وکاربست سایر آرایه­های ادبی با حس­آمیزی است تا بر جنبة هنری ابیّات بیفزایند و بافت بلاغی و هنری بیت را مستحکم­تر نمایند. گاه رابطة بین دو طرف حس­آمیخته در سروده­ هایشان آن­چنان دور است که آشنایی­ زدایی در آن بیشتر به­چشم می­خورد. سعید عقل با انتخاب شگرد «تزاحم» یا «انباشتِ» حس­آمیزی سبب دیریابی معنا شده است که از کارکردهای مهمّ این تکنیک بیانی، برجستگی جنبة زیبایی­شناختی بیت است. نیمایوشیج نیز به­منظور ارتقابخشیدن به شأن و مرتبة امور محسوس و پیوند جهان ذهنی و عینی، به حس‌آمیزی انتزاعی - محسوس توجّه ویژه­ای کرده است.
 

کلیدواژه‌ها

• ادبیّات تطبیقی
• حس ­آمیزی
• آشنایی­ زدایی
• برجسته سازی
• سعید عقل
• نیمایوشیج

20.1001.1.26766515.1398.9.2.7.8

عنوان مقاله [English]

أشکال تراسل الحواس فی شعر سعید عقل ونیمایوشیج

نویسندگان [English]

• علی نجفی ایوکی ¹
• منصوره طالبیان ²

¹ استاذ مشارک فی قسم اللغة العربیّة وآدابها، کلّیة الآداب واللّغات الأجنبیة، جامعة کاشان، کاشان، إیران

² طالبة الدّکتوراه فی فرع اللغة العربیّة وآدابها، کلّیة الآداب واللّغات الأجنبیة، جامعة کاشان، کاشان، إیران

چکیده [English]

من منظور علم اللغة إنّ تراسل الحواس من أهم أشکال إحیاء الکلمات حیث ینوی کسر البنیّة السطحیة لها وینتهی إلی المتعة الأدبیّة للمتلقی. والشاعر بهذه التقنیّة یمیل عن الإطار العام والنظام الطبیعی الذی اعتاد علیه السامع أو القاریء من أجل إثارة المتلقی ودفعه إلی الاستغراب. علی ضوء أهمیّة الموضوع تتعاطی هذه المقالة بمنهجها الوصفی- التحلیلی دراسة أشکال حضور تراسل الحواس فی شعر الشاعرین المعاصرین سعید عقل اللبنانی ونیما یوشیج الإیرانی علی أساس المدرسة الإمریکیة فی الأدب المقارن. من المستنبط أنّ الشاعرین یلحّان إلحاحاً شدیداً علی خلق المزاوجات اللفظیّة المبتکرة بین الحواس، راغبین فی تقویّة الجانب الإیحائی فی قصائدهما وخاصة لإزالة التباین بین الواقع المنقول والخیال وتنمیة صورته الشعریّة. لذلک استعانا بتراسل الحواس کوسیلة من وسائل تشکیل الصورة، واتّجها إلی التوظیف الفنّی له فی نصوصهما الشعریّة. وإحصایّاً فالدراسة تشهد علی أنّ شعر سعید عقل بترکیزه علی تقنیة «التزاحم التراسلی» جاء أکثر رمزیاً بالقیاس مع شعر نیما یوشیج؛ هذا وإنّ الشاعر الأخیر علی النقیض من سعید عقل مال فی الکثیر الأکثر إلی التراسل الانتزاعی امتزاجاً بین المفاهیم الذهنیّة والأمور الحسیّة وارتقاءاً لهما.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• الأدب المقارن
• تراسل الحواس
• الإنزیاح
• التفخیم الأدبی
• سعید عقل
• نیمایوشیج

عنوان مقاله [العربیة]

Types of Synesthesia in Saeed Akel’s and Nima Yushij’s Poems

چکیده [العربیة]

Synesthesia is one of the aspects of “vocabulary resurrection” that breaks the literary delight of the audience by destroying the surface structure of words rather than deep structure. In this style of writing, the poet breaks the boundaries of the common system of his or her readers' imagery and minds to make the amazement of the complex and pure image, the audience is astonished. This essay is inspired by the American school of comparative literature, the authors critically examine the sentiments in the poems of two well-known poets in Arabic and Persian literature, Saeed Akel and Nima Yushij. The present article shows that in the poems of these two poets, sympathy in addition to the aesthetic and artistic aspects is a means of conveying the vague meanings that are not easy to express. One of the interesting ways in which the poems of these two poets concentrate are to combine and to apply other literary figures with sensitivity to enhance the artistic aspect of verses and to enhance the rhetorical and artistic texture. Sometimes the relationship between the two senses is so distant in their lyrics that the familiarization is more pronounced. Said Akel has made sense-making by choosing the sensual “confrontation” or “accumulation” methods, which are an important function of the aesthetic aspect of the verse. Nima Yushij has also given special attention to abstract-tangible emotion in order to promote the dignity and regularity of the subjective and objective worlds.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

• Comparative Literature
• Synesthesia
• foregrounding
• Saeed Akel
• Nima Youshich