بررسی تطبیقی ادبیّات ماشین نوشته‌های عربی و فارسی براساس الگوی هلیدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

میان زبان و پدیده­های اجتماعی رابطه­ای دوسویه برقرار است. این ارتباط بر ضرورت درک کارکردهای گوناگون زبان که بر عهدة جامعه­شناسی زبان است تأکید می­کند. مایکل هلیدی (1973) - از نظریه­پردازان این عرصه -، نقش­های ارتباطی زبان را به هفت دستة ابزاری، تنظیم­کننده، تعاملی، فردی، تخیّلی، اکتشافی و اطّلاع­رسانی تقسیم می­کند و بر این باور است که این الگو را می­توان در تمامی گونه­های کاربردی زبان ردیابی کرد. از آنجا که ماشین­نوشته­ها به­مثابة گونة کاربردی زبان، نقش مهمّی در بازگوکردن جزئیات فرهنگی دارد که رانندگان در آن نقش ایفا می­کنند؛ لذا پژوهش حاضر بر آن است تا نظام زبانی ماشین­نوشته­های عربی و فارسی را براساس نقش‌های هفت­گانة هلیدی و با هدف کشف میزان شباهت­ها و تفاوت­های ساختار زبانی آن­ها بررسی کند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که ماشین­نوشته­های این دو زبان، بخش قابل توجّهی از ارزش­های مشترک جوامع عرب­زبان و فارسی­زبان را منعکس می­کند و ادبیّات موجود در آن­ها نیز ازنظر زبانی، الگوی مشخّصی را دنبال می­کند؛ بنابراین، جامعة آماری تحلیل محتوای ادبیّات رانندگان، به انسان­شناسی و فرهنگ­شناسی هر ملّت کمک شایانی خواهد کرد. بررسی­های آماری نشان می­دهد که بیشترین بسامد در ماشین­نوشته­های عربی و فارسی مربوط به نقش فردی و کمترین بسامد مربوط به نقش اکتشافی است؛ براساس این، بسامد قابل توجّه کاربرد نقش فردی، نشان‌دهندة تأثیرپذیری جوامع عرب­زبان و فارسی­زبان از شرایط اجتماعی روزگار معاصر است.
 


کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

دراسة لغویّة للعبارات المکتوبة علی السّیّارات فی العربیّة والفارسیّة من منظور هالیدای

نویسندگان [English]

  • عبدالباسط عرب یوسف آبادی 1
  • فائزه عرب یوسف آبادی 2
1 أستاذ مشارک فی قسم اللغة الفارسیة وآدابها، کلّیة الآداب والعلوم الإنسانیّة، جامعة زابل، زابل، إیران
2 أستاذ مساعد فی قسم اللغة العربیة وآدابها، کلّیة الآداب والعلوم الإنسانیّة، جامعة زابل، زابل، إیران
چکیده [English]

لا یمکن فهم اللغة بمعزل عن المجتمع الناطق بها، وهذا الأمر یؤکد علی ضرورة فهم مختلف وظائف اللغة. یهتمّ علمُ اللسانیات الاجتماعیة بدراسة تأثیر جوانب المجتمع علی اللغة؛ ومن منظّریها مایکل هالیدای (1973) إذ حدّد وظائفَ اللغة فی سبع فئات وهی: الوظیفة الأداتیة، والتنظیمیة، والتفاعلیة، والشخصیة، والخیالیة، والاستکشافیة، والإعلامیة. یعتقد هالیدای أنه یمکن تتبّعُ هذا النمط فی جمیع الاستخدامات اللغویة. وبما أن العبارات المکتوبة علی السیارات -بوصفها نوعاً من أشکال اللغة- تلعب دوراً هاماً فی عرض الثقافة التی تعیش فیها طبقة السائقی السّیّارات، فهذه الدراسة تسعی إلی تبیین وظائف اللّغة السبعة لهالیدای فی العبارات المکتوبة علی السیارات العربیة والفارسیة وذلک کشفاً عن جوانب الشبه والافتراق بین اللغتین. ولتحقیق هذا الهدف جُمعت هذه العبارات، ثمّ حُلّلت وفقاً لمنهج التحلیل الموضوعی. تشیر النتائج إلى أن العبارات المکتوبة علی السّیارات باللّغة العربیّة والفارسیّة تعکس جزءاً کبیراً من القیم المشترکة فی المجتمعات العربیة والإیرانیة، ومن حیث البنیة فتتبع نمطاً لغویاً معیّناً. فعلی هذا تؤدی دراسة أدب السائقین إلی أنثروبولوجیة الشعوب وإثنوغرافیتها. تشیر الدراسات الإحصائیة إلی کثرة تردّد الوظیفة الشخصیة للعبارات المکتوبة العربیة والفارسیة وقلّة تردّد الوظیفة الاکتشافیة لهما. وهذه الإحصائیة تکشف الستار عن تأثّر المجتمعات العربیة والإیرانیة بالظروف الاجتماعیة فی العصر الحاضر مباشرةً.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الأدب المقارن
  • أدب السائقین
  • العبارات المکتوبة علی السیارات
  • اللسانیات الاجتماعیة
  • مایکل هالیدای

عنوان مقاله [العربیة]

A Comparative Study of Arabic and Persian Typewriter Literature Based on Halliday Theory

چکیده [العربیة]

There is a mutual relationship between language and social phenomena which highlights the need to comprehend the different language functions. Understanding these functions is the task of language sociologists. Michael Halliday, (1973 AD) one of the theorists in the area, divides the communicational functions of language into 7 classes: instrumental, regulatory, interactional, personal, heuristic, imaginative, and informative. He believes that this pattern can be traced in all types of language functions. Since the typewritten manuscripts have a key role in expressing cultural details in which drivers act the role, the present study aims atinvestigating the language system governing Arabic and Persian car written manuscripts based on Halliday's7 functions of language in order to discover similarities and differencesbetween their language systems. The results indicate that the typewritten manuscripts in these two languages reflect a significant part of Arabic speaking and Persian speaking societies’ common values, and their literature follows a specific language pattern, therefore, statistical population of drivers’ literature content analysis will offer considerable help regardinganthropology and ethnography of each society. Statistical studies show that, in Arabic and Persian typewritten manuscripts, the most frequency is related to personal function and the least frequency is related to heuristic function. Accordingly, the considerable frequency of personal function indicates that Arabic speaking and Persian speaking societies are influenced by social condition in contemporary era.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • Comparative Literature
  • Drivers’ Literature
  • Typewritten Manuscript
  • Language Sociology
  • Michael Halliday

مراجع

أحمد نحلة، محمود (2001). علم اللغة النظامی: مدخل إلی النظریة اللغویة عند هالیدی. الطّبعة الأولی، الإسکندریة: ملتقی الفکر.
أحمد، رباب (20/09/2011). «عبارات السّیّارات إفصاح عن ذوات أصحابها». موقع عربیات الدّولیة: http://www.arabiyat.com/content/1372.html
بلحوت، شریفة (2013). طبیعة النّص وعلاقته بسیاق المقام من منظور مایکل هالیدای. جامعة قادصی مرباح: الأثر. 11 (13)، 119-129.
تحریریان، محمّدحسن و مصطفی مرادی­مقدم (1393). در مقالة بررسی گرایش­ها و تحلیل بین­فرهنگی دیوارنوشته­ها: گفتمان خاموش. دوماهنامة جستارهای زبانی، 5 (3)، 193-211.
حمداوی، جمیل (2012). نظریات وظائف اللغة. صحیفة المثقّف: http://www.almothaqaf.com.
دربال، بلال (2014). وظائف اللّغة بین اللّسانیات العامة واللّسانیة الاجتماعیة. الممارسات اللغویة، 5 (28)، 87-104.
رضایی، حدائق و محمّد علی­پور (1391). بررسی متون خوانداری مجموعة فارسی بیاموزیم براساس نقش­های هفت‌گانة زبان از دیدگاه هلیدی. پژوهش­نامة آموزش زبان فارسی به غیر فارسی­زبانان، 1 (2)، 163-179.
زندی بهمن؛ سیّد مهدی سمایی و مسعود شهبازی (1390). بررسی زبان­شناختیِ خودرونوشته­های تهران و اردبیل. تحقیقات فرهنگی ایران، 4 (4)، 185-206.
ژرمن، کلود (1388). رویکرد ارتباطی در آموزش زبان. ترجمة رحمتیان، روح­الله. چاپ اوّل، تهران: سمت.
شطب، محمد (28/9/2009م). «وظائف اللّغة». موقع النّور للدّراسات: .http://www.alnoor.se/ article.asp?id=58391
صادقی، علی؛ حسن نقی­زاده و سیّد محمّدکاظم طباطبایی (1394). تفسیر ساختاری سورة کوثر برپایة نظریة زبان‌شناسی نقش­گرای نظام­مند هلیدی. مطالعات تفسیری، 6 (22)، 45-66.
عفیفی، عبدالفتاح (1995). علم الاجتماع اللّغوی. الطّبعة الأولی، القاهرة: دار الفکر العربی.
فارسیان، محمدرضا و آزاده فسنقری (1395). بررسی متغیرهای فرهنگی در ارتباطات میان ایرانیان و فرانسویان بر اساس الگوهای زبانی. دانشگاه تربیت مدرس: جستارهای زبانی، 7 (7)، 173-195.
فرحی سعیدانی، دلیلة (2013). التّخطیط اللّغوی فی ظلّ وظائف اللّغة. مجلّة العلوم الإنسانیة، 4 (29)، 203-222.
فریمان، دایان لارسن (1997). أسالیب ومبادئ فی تعلیم اللغة. ترجمة: السعید، عائشة موسی ومحمود إسماعیل صالح. الطّبعة الأولی، الریاض: جامعة الملک سعود.
فلاحی، یلدا (1388). بررسی مقابله­ای ضرب­المثل­ها در زبان انگلیسی و فارسی از دیدگاه جامعه­شناختی زبان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، شیراز: دانشگاه شیراز.
قاسمی­خیبری، زهرا (1391). تحلیل گفتمانی پیامک­های تلفنی فارسی­زبانان براساس معیار انسجام متن هلیدی. پایان‌نامة کارشناسی­ارشد، مشهد: دانشگاه فردوسی.
ملک مرزبان، نسرین؛ محبی ­تبار (1392). بررسی نام­گذاری مضامین دفاع مقدّس برمبنای نظریة نظام­مند نقشی هلیدی در اشعار قیصر امین­پور. زبان­پژوهی، 5 (9)، 190-225.
نمری، نادین (23/8/2016). السّیارات فی الأردن من وسیلة نقل إلی وسیلة للتّعبیر عن الذّات. موقع رصیف22: http://raseef22.com
وافی، علی عبدالواحد (2004). فقه اللّغة. الطّبعة الثّالثة. القاهرة: دار النّشر.
یمینة جدرة (2014). الاتساق النّصی الخطاب الأدبی قصّة الطّائر الّذی نسی ریشه للقاص علی اللیبی عینة. رسالة لماجستیر، جامعة ورقلة.
References
Abrams, M. H. (1993).Glossary of literary Term. Ithaca: Harcourt.
Bentley, J. & J. Brooker (1990). Reading the Waste Land: Modernism and the Limits of Interpretation. Amherst: U of Massachusetts P, Print.
Bloom, H. (1999).T. S. Eliot: Comprehensive Research and Study Guide. Broomall, PA: Chelsea House, Print.
Brooker, J. (2005). Dialectic and impersonality in T. S. Eliot. Journal of Literature and the History of Ideas. MUSE. Web. 3: Pp:129-51.
Bruner, E. M. & J. P. Kelso, (1980). Gender differences in graffiti: A semiotic perspective. Women’s Studies International Quarterly, 3 (2-3), Pp: 239-252.
Bushnell, J. (1990). Moscow graffiti. London: Unwin Hyman.
Chafe,W. L. (1976). Givenness, Contrastiveness, Definiteness, Subjects Topics and point of view. In: C, Lised (Ed.). Subject and Topic, New York: Academic press.
Delconte, M. (2003). Why you Can't speak?: second person narration, voice and a new model for understanding narrative. Style , 37 (2), Pp:204-219.
Fasold, R. (1990). The Sociolinguistics of Language. Oxford: Basil Blackwell.
Frow, J. (2005). Genre. London and New York: Rutledge.
Halliday, M. A. K. (1973). Explorations in the functions of language. London: Edward Arnold.
Hudson, R. A. (1996). Sociolinguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
Jacobson, E., S. Degener & Purcell-Gates, V. (2003).Creating authentic materials and activities for the adult literacy classroom: A handbook for practitioners. New York: NCSALL.
Kenner, H. (1949). Eliot’s moral dialectic. The Hudson Review, 2 (6), 421-448.
Richards, J. C. (1985) Dictionary of Language, Teaching & Applied Linguistics. London: Longman
Trudgill, P. (2001). sociolinguistics: an Introduction to Language and Society. E4, Penguin Books.
Wardhaugh, R. (1990). An introduction to sociolinguistics. Cambridge: Blackwell Ltd.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار