نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
یکی از مؤلّفههای ادبیّات تطبیقی در جهان، شکلگیری مکتب رئالیسم و سمبلیسم و تأثیر این مکاتب در آثار نویسندگان معاصر است. دو ملّت ایران و عرب، در طیّ روابط تاریخی با کشورهای اروپایی، از این مهم
بیبهره نمانده و آثار ارزشمندی را مطابق اندیشهها و نظریههای این مکاتب ادبی عرضه کرده‌اند. مکتب رئالیسم (واقعگرایی) از جمله مکاتبی است که با توجّه به اوضاع و احوال جامعه وارد عرصۀ ادبی و داستاننویسی شد و مکتب سمبلیسم (نمادگرایی) نشانهها و اشارههای هنرمندانه‌ای است که مطالب را بر خواننده القا داده و او را در ابهام فرومی‌برد. نجیب محفوظ و احمد محمود از داستاننویسان معاصر در مصر و ایران هستند که قالب قصصی را برای بیان ضعف اوضاع اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه برگزیدند و در میدان مکتب واقعگرایی و نمادگرایی، اسلوبی جدید و مضامینی نو را به تصویر کشیدند.
هدف این جستار، ارائۀ مباحث نظری در زمینۀ ادبیّات تطبیقی و پیوند آن با دو مکتب رئالیسم و سمبلیسم است و تبیین تأثیر آنها در آثار نویسندگان معاصر ایران و عرب که شامل انعکاس مضامین اجتماعی فقر، فساد اخلاقی، تناقض دو نسل و بحران روحی طبقۀ بورژوایی است. پژوهشگران این مقاله، با ذکر تاریخچۀ
داستاننویسیِ معاصر عربی و فارسی در پرتو این دو جریان به تحلیل زندگی و آثار دو نویسنده (نجیب و احمد محمود) و نفوذ دو مکتب رئالیسم و سمبلیسم در ادبیّات معاصر دو ملّت ایران و عرب مطابق مؤلّفههای مکتب آمریکایی پرداختهاند و سپس به روش توصیفی – تحلیلی به معرّفی و بیان تأثیر مکتبهای ادبی در توسعة تعاملات ادبی و فرهنگی میان ملّتها در سایهسار ادبیّات تطبیقی رسیدهاند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
الواقعیة والرّمزیة فی أعمال نجیب محفوظ وأحمد محمود: دراسة مقارنة
چکیده [English]
إنّ إحدی نتائج الأدب المقارن فی العالم هو ظهور مدارس أدبیة من الواقعیة والرّمزیة وتأثیرهما فی أعمال الأدباء المعاصرین من روّاد العرب والفرس؛ مع أنَّ کلا المدرستین خلال الرّوابط التّاریخیة مع البلدان الأوروبیة لم تظهرا صفر الیدین بل استطاعتا أن تخلقا آثاراً وقواعد أدبیة ممتازة بما فیها الآثار الأدبیة الّتی نُسجت علی منوال المدرسة الواقعیة والّتی کانت تتناغم مع الأوضاع والأحوال الإجتماعیة فی میدان الأدب والفنّ القصصی؛ ومن الآثار الّتی تنتمی إلی الأسلوب الرّمزی فهی الّتی تعبّر عن آراء الأدیب عن طریق الإشارات الفنّیة والسّیمیائیة؛ والّتی تقدم مفاهیمها إلی القارئ فی غموض والإبهام فإنّ نجیب محفوظ وأحمد محمود من کبار الکتّاب المعاصرین فی مصر وایران، قد اختارا کلاهما الفنّ القصصی للتّعبیر عن تدهور الأوضاع الإجتماعیة والسّیاسیة والإقتصادیة ولجوء کلّ منهما إلی أسالیب جدیدة فی مجال المدرستین الواقعیة والرمزیة. ففی هذا المقال یهدف الکاتب إلی دراسة نظریة فی الأدب المقارن وارتباطها العمیق بالمدرستین الواقعیة والرّمزیة وتأثیر کلّ منهما فی آثار الأدباء المعاصرین من الإیرانیین والعرب والّتی تشتمل علی المضامین الاجتماعیة کالفقر والفساد والتناقض بین جیلین من طبقة بورجوازیة اعتماداً علی الأسلوب التّوصیفی والتّحلیلی؛ والکاتب تطرّق فی مقاله إلی تاریخ الفنّ القصصی وتحدید حیات ونتاجات الأدیبین نجیب محفوظ وأحمد محمود وتأثیر المدرستین الواقعیة والرّمزیة فی أدبهما فی ضوء المدرسة الأمیرکیة فی الأب المقارن.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: الواقعیة
- الرّمزیة
- نجیب محفوظ
- الأدب المقارن
- المدرسة الأدبیة الأمیرکیة
)