نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
مقایسۀ اندیشه‌های عبید زاکانی، شاعر و نویسندۀ عصر مغول و احمد مطر، از شاعران معاصر عراق، در حوزۀ ادبیّات تطبیقی مکتب آمریکا قرار می‌گیرد. یکی از وجوه مشترک در آثار این دو هنرمند که بر اثر شرایط خفقان‌آور جامعه به وجود آمده، طنز سیاسی - اجتماعی است که هدف اصلی آن انتقاد از شرایط نابسامان جامعه و اصلاح آن است. از این روی، در حکایت‌های زاکانی و اشعار مطر، در کنار مضمونهای متفاوت، مضامین طنزآمیز مشترکی چون نقد حاکم، قاضی، واعظ، تصریح به نام دشمنان، گسترش فساد، سرکوب شخصیّت‌های برجسته و اندیشمندان و گسترش فقر، قابل بررسی است.
عبید از هنر خاصّی در بیان سخنانش سود جسته که همین مسأله سبب گشته است معنای طنزهایش را تنها خردمندان دریابند؛ امّا زشتگویی او در برخی حکایتهایش، آثار او را به سوی هزل و یاوه کشانده و معنای حقیقی سخنانش را پنهان ساخته است. مطر با رعایت جانب ادب، توانسته حقایق تلخ روزگار خویش را آشکارتر سازد و برخلاف عبید، شعر خود را تنها برای مبارزه با حکومت به کار گیرد و حسّ مخالفت مردم بر ضد اوضاع نابسامان را بیشتر برانگیزد؛ هرچند که خود از رسیدن به آیندهای درخشان ناامید است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
مضامین الفکاهة السیاسیة والإجتماعیة فی آراء عبید زاکانی وأحمد مطر
چکیده [English]
یرمی هذا المقال إلی المقارنة بین أفکار الکاتب الإیرانی فی العصر المغولی، عبید زاکانی والشّاعر العراقی المعاصر، أحمد مطر فی ضوء المدرسة الأمریکیة للأدب المقارن. الفکاهة السّیاسیة والإجتماعیة هی إحدى النّقاط المشترکة فی آثار هذین الإثنین الّتی حدثت فی ظلّ الظّروف الخانقة فی المجتمع وهدفها الرئیس نقد ظروف المجتمع المزریة وإصلاحها. ومن هذا المنطلق إلى جانب التّطرّق إلی المضامین المختلفة فی حکایات زاکانی وأشعار مطر، قمنا بمعالجة المضامین المشترکة الفکاهیة فی آثارهما حول الحاکم، والقاضی، والواعظ، والأعداء، وإنتشار الفساد وقمع الشخصیات البارزة والعلماء وإنتشار الفقر.
قد استخدم زاکانی فنّا خاصّا فی تعبیراته ما أدّى إلى أن ینحصر فهم معانی فکاهیاته فی أصحاب عقول منفتحة فقط، ولکن کثرة الکلمات البذیئة فی بعض حکایاته نحت ببعض آثاره نحو السّب المقذع واختفاء معانیه الحقیقیة ضمن التّعابیر السّاخرة؛ وقد استطاع مطر أن یظهر الحقائق المُرّة فی عهده أکثر فأکثر من خلال مراعاة الأدب وأن یستخدم شعره فی طریق الکفاح ضد الحکومة خلافا لزاکانی کما استطاع أن یثیر الناس ضد الأوضاع السّیّئة للبلاد رغم خیبة أمله من مستقبل باهر.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: الأدب المقارن
- الفکاهة السّیاسیة والإجتماعیة
- عبید زاکانی
- أحمد مطر
)