نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
یکی از زمینههای پژوهشهای ادبیّات تطبیقی، بررسی ترجمهها از یک منبع به زبانهای گوناگون است. این مقاله در زمینۀ تطبیق کلّی و جزئی کلیلۀ عربی ابن مقفّع، با ترجمههای فارسی منشی و محمّد بخاری است و نگارندگان تلاش نمودهاند تا دیدگاهی تحلیلی دربارۀ منشأ و موضوع ابواب و نیز راز تفاوت ترجمهها ارائه دهند. حکایات هندی که برای آموزش درس سیاست و مسائل جهانی بودهاند، به نسبت تفکّر و فرهنگ مترجمین جنبۀ اخلاقی و غیراخلاقی به خود گرفتهاند. با وجود انطباق کلّی بیشتر ابواب و حکایات سه کتاب، اختلافاتی در حوزۀ لفظ، معنا و مفهوم مشاهده میشود. منشی به جهت بینش ایرانیش گهگاه اقوال صوفیانه را در ترجمهاش جا داده است؛ امّا سعی نکرده به متن، جنبۀ اخلاقی بیشتری ببخشد. ترجمۀ او از لحاظ سبک، به متن اصلی سانسکریت پنچه تنتره، نسبت به سایر ترجمهها نزدیکتر است. ترجمة بخاری، اصل متن عربی را در ترجمه نقل کرده و از حذف و اضافات پرهیز داشته است. ترجمة او جدا از چند بابی که در این ترجمه وجود ندارد، در بقیۀ موارد از لحاظ سبک نوشتار و سادهنویسی به متن عربی ابن مقفّع نزدیکتر از سایر ترجمه‌هاست. او نیز به مانند منشی از آوردن الفاظ رکیک خودداری نکرده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
المقارنة العامة لأبواب ثلاثة ترجمات لکلیلة ودمنة ودراسة مَنشئِها وأبوابها
چکیده [English]
من موضوعات البحوث فی الأدب المقارن، دراسة الترجمات من مصدر واحد إلی اللغات المتعدّدة؛ یهدف هذا المقال من وراء مقارنة لـ «کلیلة ابن مقفّع» مع التراجم الفارسیة لـ «منشی» و «محمد بخاری» إلی أن یقدّم تحلیلاً دقیقاً حول منشأ وموضوع أبواب التّرجمتین وسرّ فروقهما.
الحکایات الهندیة التی وضِعت لتعلیم السیاسة والمسائل العلمیة، أخذت صبغة أخلاقیة وغیر أخلاقیة لسبب مردّها ثقافة المترجمین. علی رغم الانطباق الکلی لأکثر أبواب وحکایات الکتب الثلاثة، یختلف المترجمون فی اللفظ والمعنی والمفهوم. «منشی» أدخل الأقوال الصوفیة حینا بعد حین لنظرته الإیرانیة لکن قلَّما یعطیها صبغة أخلاقیة. وترجمته أقرب إلی النص الأصلی للّغة السّانسکریتیة بنجه من حیث الأسلوب و «بخاری» نقل النص نفسها فی ترجمته واحترز من الحذف والإضافة. وترجمته أقرب إلی النص العربی لابن مقفّع من حیث أسلوب الکتابة والکتابة البسیطة. فهو لم یتجنّب استخدام الألفاظ الرکیکة کما فعل «منشی».
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: الأدب المقارن
- کلیلة ودمنة
- ابن مقفّع
- منشی وبخاری
- الحکایة
- الترجمه
)