نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• معصومه شعبانی ¹
• غلی اکبر سام خانیانی ²
• حسین فرزانه پور ³

¹ کارشناس‌ارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه بیرجند، ایران

² دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه بیرجند، ایران

³ استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه بیرجند، ایران

چکیده

در میان اندیشمندان، متفکّران و ادیبان همواره دو نگاه واقع‌بینانه و آرمان‌گرایانه به مسائل اجتماعی و سیاسی وجود داشته است. در نگاه آرمانی، توجّه به صور خیال و سیر در ملکوت و عالم عرش معطوف است و رنگ واقعیّت‌های زمینی در معادلات و محاسبات ذهنی آرمان‌گرایان بازتاب ندارد؛ بنابراین نگاه آرمان‌گرا، نگاهی ذهنیّت‌گرا و غیر کاربردی است. درمقابل آرمان‌گرایان، می‌کوشند از توانایی‌های فردی و موقعیّت اجتماعی خود، شناختی صحیح و از امکان رسیدن به اهدافشان درکی واقع‌بینانه ارائه دهند. از آنجا که خاستگاه اندیشه و دستگاه فکری اندیشمندان در تحقّق آرمان‌ها و اهداف آن‌ها به‌ویژه ایجاد مدل مطلوب حکومت بسیار تأثیرگذار است، بررسی مبانی اندیشۀ آنان در راستای ارائة راهکارهای حلّ مسائل اجتماعی از اهمّیّت حیاتی برخوردار است. براساس این، هدف نوشتار پیش رو، بازشناسی فکری و فلسفی آموزه‌های مربوط به آیین فرمانروایی و حکومت مطلوب در آثار سعدی و مطابقت آن با نظریّه‌های آرمان‌شهری فارابی است. در این مقاله با استفاده از روش تطبیقی، اندیشۀ دو تن از نام‌آوران عرصۀ فلسفه و ادبیّات، فارابی و سعدی با یکدیگر مقایسه می‌شوند و مدل مورد نظر هریک در قالب مدینۀ فاضله و جامعۀ ایده‌آل ازمنظر واقع‌گرایی و آرمان‌گرایی سنجش می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نظریّات سعدی تلفیقی از عمل‌گرایی و آرمان‌گرایی است؛ چنان­که برخی نظریّات فارابی نیز این‌گونه است، امّا مصادیق تفاوت‌هایی باهم دارند.
 

کلیدواژه‌ها

• ادبیّات تطبیقی
• مطالعات میان‌رشته‌ای
• واقع‌گرایی
• مدینه فاضله
• سعدی
• فارابی

20.1001.1.26766515.1398.9.1.4.3

عنوان مقاله [English]

المثالیّة والواقعیّة نحو القضایا الاجتماعیّة والسّیاسیّة على أساس آراء سعدی وفارابی (دراسة مقارنة)

نویسندگان [English]

• معصومه شعبانی ¹
• علی اکبر سام خانیانی ²
• حسین فرزانه بور ³

¹ ماجستیرة فی فرع اللّغة الفارسیّة وآدابها، جامعة بیرجند، ایران

² أستاذ مشارک فی قسم اللّغة الفارسیّة وآدابها، جامعة بیرجند، ایران

³ أستاذ مساعد فی قسم العلوم السّیاسیّة، جامعة بیرجند، ایران

چکیده [English]

لقد انقسمت عبر التّاریخ رؤى الأدباء والمفکّرین نحو القضایا السّیاسیّة والاجتماعیّة بین المثالیّة والواقعیّة. النّظرة المثالیّة تتوجّه فی الاغلب إلى العوالم العلویّة والأمور المجرّدة والانتزاعیّة ولا عبرة لها بما یرتبط بالعالم السّفلی وواقع الحیاة الدّنیا. فی المقابل أنّ الواقعیین یتشبّثون بالأرض محاولین العثور على معرفة حقیقیّة عن قدراتهم وإمکانیاتهم والنّظر إلى أهدافهم وغایاتهم بنظرة واقعیّة بحتة. وبما أنّ معرفة منشأ الأفکار والرّؤى لها أثر کبیر فی تحقیق الأهداف المنشودة وبلوغ المآرب ولاسیّما بالنّسبة لإقامة الحکومة المتوخّاة لذا، أنّ الوقوف على جذور آراء فارابی وسعدی یحظى بالأهمّیّة القصوى فی إعطاء حلول مناسبة لما نعیشه الیوم من مشاکل سیاسیّة واجتماعیّة. بناء على ذلک أنّ الهدف الرّئیس الّذی نتوخّاه عبر هذا البحث هو کشف النّقاب عمّا ورد فی آثار سعدی من النّصائح بشأن الحکومة وتدبیر البلاد ومقارنته بما جاء فی کلمات فارابی بخصوص مدینته المثالیّة أو مدینة أحلامه. ویتمّ بطبیعة الحال تسلیط الضّوء على آراء کلّ من الأدیبین فیما یتعلّق بمدینة الأحلام. والمنهج الّذی اعتمدناه فی بحثنا هذا هو المنهج الوصفی التّحلیلی والمقارنة بین رؤیة سعدی القائمة على أساس الواقعیّة تجاه الحیاة ورؤیة فارابی المبنیّة على المثالیّة ومن أهمّ النّتائج الّتی تمخضت عنها هذه الدّراسة هی أنّ رؤیة سعدی تجمع فی الأغلب بین البراکماتیة والمثالیّة إحیاناً فی حال أنّ رؤیة فارابی تمیل صوب المثالیّة وإحیانا الواقعیّة إلّا أنّ الأمثلة والنّماذج الّتی وظفها الأدیبان فی آثارهما تختلف مع بعضها.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• الأدب المقارن
• دراسات بین الفروعیة
• الواقعیّة
• مدینة الأحلام
• سعدی
• فارابی

عنوان مقاله [العربیة]

Idealism and Political Realism in the Thought of Saadi and Farabi

چکیده [العربیة]

Among intellectuals, and thinkers, there have always been two realistic and idealistic views on social and political issues. In the ideal view of society and its issues, the attention is drawn to the forms of imagination and the paths in the spiritual, transcendental world, and the color of secular facts does not reflect in the equations and the utopian matters; therefore, the idealist look is a subjective and inappropriate look. Against the idealists, there are realists on the soil, trying to provide a realistic understanding of their individual abilities and their social status, cognitive integrity, and the possibility of realizing their goals. Since the origin of the reflection and thought system of intellectuals are very influential in achieving their goals, especially in creating a desirable model of government, the study of the principles of their thinking towards providing solutions to social problems is of vital importance. Accordingly, the purpose of the present research is to recognize the intellectual and philosophical teachings of the rule and the desired rule in the works of Saadi and its correspondence with Farabi's utopian theories. In this paper, in the light of the comparative study, two thinkers in the field of philosophy and literature, Farabi and Saadi are compared and each model in the form of utopia and the ideal society is measured in terms of realism and idealism. The findings of the research show that Sadi's ideas are a combination of pragmatism and idealism; as some of Farabi's views are similar, examples have different meanings.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

• Comparative Literature
• Interdisciplinary Studies
• Realism
• Imam Khomeini
• Sadi
• Farabi