علم‌سنجی، خوشه‌بندی و نقشة دانش تولیدات علمی ادبیّات تطبیقی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

ادبیّات تطبیقی از یک سو، مطالعة ادبیّات در محدودة کشوری خاص و از سویی دیگر، مطالعة ارتباطات بین ادبیّات و سایر حوزه­های دانش بشری است. این حوزه در ایران، مانند هر کشور دیگری مورد توجّه پژوهشگران آن قرار گرفته است و روز به روز به حجم بروندادهای آن افزوده می­شود. با عنایت به اینکه لازمة مدیریت هدفمند علم و دانش، حصول شناخت و ارزیابی مستدل از وضعیت کنونی یک حوزۀ علمی است، این پژوهش با هدف ارزیابی و علم­سنجی،
خوشه­بندی و ترسیم نقشة دانش ادبیّات تطبیقی در ایران، بر اساس تولیدات علمی آن انجام گرفته است. جامعة مورد مطالعه، تمام مدارک این حوزه در تمام قالب­های اطّلاعاتی است و روش پژوهش، بر اساس تحلیل هم­واژگانی متون
می­باشد. یافته­های به دست آمده شامل: ارزیابی کلّی از انتشارات، نرخ رشد مدارک­، همکاری و هم­نویسندگی، روابط میان‌رشته‌ای، تعیین مجلاّت هسته، مفاهیم داغ و پر استفاده، خوشه­بندی مفاهیم و ترسیم نقشة دانش است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که روند انتشارات این حوزه در هفت سال اخیر رو به ازدیاد است و نرخ رشد آن معادل 34/15% محاسبه گردید. در این میان، رشد مقاله­ها بیش از سایر مدارک است. در این پژوهش مشخّص گردید، بیش از 65% مقاله­ها در ده مجلّه منتشر می­شود. هم­چنین در این پژوهش مشخّص شد، همکاری و هم­نویسندگی در سطح ضعیفی است. بر اساس خوشه­بندی مفاهیم­، مشخّص شد که مدارک این حوزه در ایران، در 19 خوشة اطّلاعاتی دسته‌بندی
می­شوند و بیشتر مفاهیم در محور مقایسة ادبیّات فارسی و عربی بوده است. ترسیم نقشة این حوزه نیز نشان داد، روابط پیچیده­ای بین مدارک و متون این حوزه در ایران در جریان است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

clustering and knowledge map of scientific productions of comparative literature in Iran

چکیده [English]

Comparative or comparative literature is a branch of literary criticism that talks about the literary relations of nations and different languages ​​and the interaction between the literatures of nations with each other. It covers different languages ​​and nationalities. Comparative literature is, on the one hand, the study of literature within the limits of a specific country, and on the other hand, the study of connections between literature and other fields of human knowledge. This field in Iran, like any other country, has received the attention of its researchers and the volume of its outputs is increasing day by day. Considering that the purposeful management of science and knowledge is necessary to obtain a well-founded knowledge and evaluation of the current state of a scientific field.
materials and methods
This research has been carried out with the aim of evaluating and scientometrically, clustering and drawing the knowledge map of comparative literature in Iran, based on its scientific productions. The studied community is all the documents of this field in all information formats and the research method is based on the synonym analysis of the texts. The findings include: general evaluation of publications, growth rate of documents, collaboration and co-authorship, interdisciplinary relations, determination of core journals, hot and widely used concepts, clustering of concepts and drawing of knowledge map. Considering that the purposeful management of science and knowledge is necessary to gain knowledge and reasoned assessment of the current state of a scientific field, and in this regard, scientometrics and clustering of a scientific field can be useful, in the present study it is tried The field of comparative literature knowledge publications in Iran should be analyzed and evaluated in order to provide the field of science and knowledge management in this high demand field in the country. Considering that the purposeful management of science and knowledge is necessary to gain knowledge and reasoned assessment of the current state of a scientific field, and in this regard, scientometrics and clustering of a scientific field can be useful, in the present study it is tried The field of comparative literature knowledge publications in Iran should be analyzed and evaluated in order to provide the field of science and knowledge management in this high demand field in the country.
Results and discussion
 In this research, a comprehensive picture of the state of knowledge production in this field is presented in Iran, so that we can get a more detailed understanding of it; Therefore, evaluations are made based on scientific methods, clustering and knowledge map. The results of this research indicate that the trend of publications in this field is increasing in the last seven years, and its growth rate was calculated as 15.34%. Meanwhile, the growth of articles is more than other documents. In this research, it was found that more than 65% of the articles are published in ten journals. It was also found in this research that cooperation and co-authorship is at a weak level. Based on clustering Concepts, it was determined that the documents of this field in Iran are classified into 19 information clusters and most of the concepts were in the focus of the comparison of Persian and Arabic literature. Drawing the map of this field also showed that there are complex relationships between documents and texts of this field in Iran.
 
Conclusion
The obtained results indicate that due to the wide range of topics discussed in this field, its clustering is diverse and inconsistent. In general, the clustering of the concepts formed in the field of comparative literature of Iran will provide a suitable ground for qualitative and theoretical researches. Drawing a scientific map of the concepts of the field of comparative literature based on the documents produced in this field was one of the other results of this research. The analysis of documents in this field led to the creation of two maps in this research. The first map visualizes the conceptual relationships between the documents, and the second map shows us the hot spots that need attention.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • comparative literature
  • scientometrics of comparative literature
  • clustering of comparative literature
  • scientific map of comparative literature

عنوان مقاله [العربیة]

مسح العلوم وتکتّلها وخریطة المنتجات العلمیة للأدب المقارن فی إیران

چکیده [العربیة]

إنّ الأدب المقارن هو دراسة محددة لبلد خاص من جهة ومن جهة أخری هو دراسة للعلاقات بین الآداب والعلوم المختلفة. لقد إهتمّ الباحثون فی إیران کالبلدان الأخری بهذا المجال إهتماماً بالغاً بحیث کثرت منتجاته العلمیة یوم بعد یوم ونظراً الی أنّ الإدارة المستهدفة للمعلومات بحاجة الی معرفة وتقییم للحالة الراهنة، یستهدف هذا المقال الی دراسة موضوع: «مسح العلوم وتکتّلها وخریطة المنتجات العلمیة للأدب المقارن فی إیران» مواد هذه الدراسة هی کل الوثائق لهذا الحقل فی اشکالها المعلوماتیة علی اساس الکلمات المشترکة. إنّ الإنجازات البحثیة هی: تقییم عامّ للمنشورات، معدل لنمو الوثائق، التعاون والتکاتب بین الکتّاب، علاقات متعددة التخصصات، تعیین المجلات المرکزیة، المفاهیم المرجعیة، التکتّل للمفاهیم ورسم خریطة للعلوم فی الأدب المقارن. إنّ نتائج هذه الدراسة تدلّ علی أنّ نموّ المنشورات فی هذا المجال طیلة سبعه السنوات الأخیرة ازدادت کثیراً ومعدّل نموها تساوی 34/15% وأنّ نموّ المقالات اکثر من غیرها. أثبتت هذه الدراسة أنّ اکثر من 65% من المقالات انتشرت فی عشر مجلات کما أثبتت أنّ التعاون و التکاتب بین کتّاب المقالات فی مستو ضعیف جدّاً و علی أساس التکتّل للمفاهیم التی تقوم بها هذه الدراسة تبیّن أنّ الوثائق لهذا المجال فی إیران تجمع فی 19 تکتّل معلوماتیّ وأنّ أکثر المفاهیم المرجعیة تدور حول المقارنة بین الأدبین الفارسی والعربی کما أنّ رسم الخریطة لهذا المجال تدلّ علی وجود علاقات معقّدة بین الوثائق والنصوص فی الأدب المقارن فی إیران.

 

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الکلمات الدّلیلیّة: الأدب المقارن
  • مسح العلوم فی الأدب المقارن
  • التکتّل الأدب المقارن
  • خریطة علمیة الأدب المقارن
کتابنامه
الف: کتاب­ها
1. خورسندی طاسکوه، علی (۱۳۸۷)؛ گفتمان میان­رشته‌ای دانش: مبانی نظری، گونه­شناسی و خط­مشی‌هایی برای عمل در آموزش عالی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
2. عصاره، فریده؛ غلامرضا حیدری؛ فیروزه زارع فراشبندی و محسن حاجی زین‌العابدینی (­1388)؛ از کتاب‌سنجی تا وب‌سنجی: تحلیلی بر مبانی، دیدگاه‌ها، قواعد و شاخص‌ها، تهران: کتابدار.
3. غنیمی هلال، محمّد (1373)؛ ادبیّات تطبیقی، ترجمه و تعلیق مرتضی آیت­الله­زاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.
4. مجیدفر، فروزان؛ فرشید مجیدفر و محمّد تفضّلی شادپور (­1386­)؛ رهیافت کاربردی تکنیک­های پردازش زبان طبیعی و خوشه­بندی اطّلاعات در داده­کاوی پایگاه دادة مدلاین به منظور آنالیز طولی مقالات زیست پزشکی، مجموعه مقالات اوّلین کنفرانس داده­کاوی. تهران: دانشگاه امیر­کبیر.
5. محمّدی، احسان (1387)؛ ترسیم نقشة علمی فنّاوری و علم نانو در ایران، پایان­نامة کارشناسی­ارشد، دانشگاه آزاد اسلا­می، واحد علوم و تحقیقات تهران.
6. ندا، طه (1383)؛ ادبیّات تطبیقی، ترجمة هادی نظری­منظّم، تهران: نشر نی.
ب: مجلّه­ها
7. انوشیروانی، علی­رضا (1389)؛ «آسیب‌شناسی ادبیّات تطبیقی در ایران»، ویژه‌نامةنامة فرهنگستان­، دورة 1 شمارة 2، صص 32-55.
8. -------------- (1390)؛ «ضرورت چارچوب نظری و روش تحقیق در پژوهش­های ادبیّات تطبیقی»، فصلنامة نقد ادبی، سال 2، شمارة 14، صص 219-222.
9. ابویی اردکانی، محمّد؛ حسن جعفری عابدی و­ فتّاح آقازاده (1388)؛ «کاربرد روش­های خوشه­بندی در ترسیم نقشه­های علم: مورد کاوی نقشۀ علم مدیریت شهری»، فصلنامة علوم و فناوری اطّلاعات، دورة 25، شمارة 3، صص 347-371.
10. بزرگ چمنی، ویدا (1390)؛ «کتابشناسی پایان نامه­های ادبیّات تطبیقی در ایران»، فصلنامة ادبیّات تطبیقی، دورة 2، شمارة 1­، صص 146-176.
11. ------------- (1391)؛ «کتابشناسی کتاب‌های ادبیّات تطبیقی در ایران»، فصلنامة ادبیّات تطبیقی، دورة 3، شمارة 1­، صص 101-124.
12. توکّلی­زاده راوری، محمّد و مریم نجابتیان (1389)؛ «خوشه­بندی مبتنی بر مدرک اصطلاح: همجواری موضوعات روان­شناسی ازدواج در ادبیّات زیست­پزشکی در دوره­های زمانی 1999-1990 و 2008-2000»، فصلنامة مدیریت اطّلاعات سلامت، سال 7، شمارة 2، صص 172-186.
13. رضوی­پور، فضل­الله و لیلا نعمتی احمدآباد (1392)؛ «بررسی ادبیّات تطبیقی و مطالعات میان­رشته­ای»، نشریة ادبیّات تطبیقی، سال 4، شمارة 8، صص 119-136.
14. سالمی، نجمه و کیوان کوشا (1392)؛ «مقایسة تحلیل هم­استنادی و تحلیل هم­واژگانی در ترسیم نقشة کتابشناختی (مطالعة موردی: دانشگاه تهران)»، پژوهشنامة پردازش و مدیریت اطّلاعات، 29 دورة 29، شمارة 1، صص 253-266.
15. سن‌گوپتا، ای. ان (1372)؛ «مروری بر کتاب‌سنجی، اطّلاع‌سنجی، علم‌سنجی و کتابخانه سنجی»، ترجمة مهردخت وزیرپور کشمیری، مجلة اطّلاع‌رسانی، 10 دورة 10، شمارة 2 و 3، صص 38-58.
16. میرزایی، فرامرز و علی سلیمی (1389)؛ «تحلیل محتوایی مقاله­های ادبیّات تطبیقی فارسی- عربی»، مجلة علمی - پژوهشی کاوشنامه دانشگاه یزد، پنجمین گردهمایی سالانة انجمن زبان و ادب فارسی ایران (دانشگاه یزد).
17. ناصری جزه، محمود؛ حبیب­الله طباطبائیان و مهدی فاتح­زاده (1391)؛ «ترسیم نقشه دانش مدیریت فناوری در ایران، به هدف کمک به سیاست­گذاری دانش در این حوزه»، فصلنامة سیاست علم و فناوری، سال 5، شمارة 1، صص 45-72.
18. نوروزی‌چاکلی، عبدالرّضا (1391)؛ «نقش و جایگاه مطالعات علم‌سنجی در توسعه»، پژوهشنامة پردازش و مدیریت اطّلاعات، دوره 27­، شمارة 3­، صص 723-736.
References
19. Callon, M., J. P. Courtial, and F. Laville. (1991). Co-word analysis as a tool for describing the network of interactions between basic and technological research: The case of polymer chemistry. Scientometrics 22(1): 155-205.
20. Chen, C., I. Song, X.Yuan, and J. Zhang. 2008. The thematic and citation landscape of data and knowledge engineering (1985-2007). Data & knowledge engineering 67(2): 234-259.
21. Cobo, M. J.; Lopez-Herrera, A. G.; Herrera-Viedma, E.; (2011). An approach for detecting, quantifying, and visualizing the evolution of a research field: A practical application to the Fuzzy Sets Theory field. Journal of Informetrics 5(1)1: 146-166.
22. Gautam, Pitambar; Yanagiya, Ryuichi (2012). Reflection of cross-disciplinary research at Creative Research Institution (Hokkaido University) in the Web of Science database: appraisal and visualization using bibliometry. Scientometrics (1)­: 101 - 111
23. HjØrland, B.; Albrechtsen, H. (1995). Toward a new horizon in information science: domain analysis. Journal of the American Society for Information Science, 46:6, 400-425.
24. Leiva, F­.M.,­ J.S. Fernandez, F.J.L. Cabanillas, and A.G.L. Herrera. 2012. Applying an automatic approach for showing up the hidden themes in financial marketing research (1961-2010). Expert Systems with Application 39 (12): 11055-11065.
25. Leydesdorff L. 2010. Eugene Garfield and algorithmic historiography: co-word, co-authors, and journal Nams. Annals of Library and Information Studies 57 (3): 248-260.
26. Liu, Gao-Yong; Hu, Ji-Ming; Wang, Hui-Ling.A co-word analysis of digital library field in China. Scientometrics­ (1)­: 203 - 217
27. Van Eck, N.J., & Waltman, L. 2010. Software survey: vosviewer, a computer program for biblometric mapping. Scientometrics 84(2): 523-538
28. Whittaker, J. 1989. Creativity and conformity in science: Titles, keywords and co-word analysis. Social Studies of Science 19: 473-496.
29. Zong, Qian-Jin; Shen, Hong-Zhou; Yuan, Qin-Jian; Hu, Xiao-Wei; Hou, Zhi-Ping; Deng, Shun-Guo(2013). Doctoral dissertations of Library and Information Science in China: A co-word analysis, Scientometrics 94 (2): 781 – 799
ج: منابع مجازی
30. Neville, Jennifer; Adler, Micah; Jensen, David (2003). Clustering relational data using attribute and link information. Retrieved July. 1 2014, from: http://kdl.cs.umass.edu//papers/neville-et-al-textlink2003.pdf
31. Anthony, Adam; DesJardins, Marie (2007). Data clustering with a relational push- pull model. Retrieved july. 1 2014, from: http://maple.cs.umbc.edu/papers/anthonyaClusteringRPPM