پژوهشی در تطبیق گفتاشنود نمایشی «صندلی‌ها»ی اوژن یونسکو، «زاویه» غلامحسین ساعدی و «یا طالع الشّجرة» توفیق الحکیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان وادبیّات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، مدرس مدعو دانشگاه پیام نور آبادان، ایران

2 دکترای زبان و ادبیات فارسی- استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز گروه زبان و ادبیات فارسی

چکیده

گفتاشنود نمایشی، از عناصر اساسی و تفکیک‎ناپذیر هنر تئاتر است که دیگر عناصر نمایشی در آن نمود می‎یابند. تیپ‌سازی شخصیّت‎ها، کنش‎ها و کارکردهای نمایشی در سایة گفتگوهای نمایشی معنا و مفهوم می‎پذیرند؛ به عبارتی، نمایش، بیش از آنکه در گرو نشان دادن حالات افراد و بازنمایی شخصیّت‎ها باشد، سعی در شناسایی آن‎ها به کمک زبان دارد. سه نمایشنامۀ «صندلی‎ها»، «زاویه» و «یا طالع الشّجرة» (ای درخت شانس) جزء آثار پرمایه و ماندگار تئاتر پوچی‎اند که به ترتیب، اوژن یونسکو، غلامحسین ساعدی و توفیق الحکیم در آن‎ها والاترین شگردهای نمایشی و به‌ویژه گفتاشنود را به کار برده‎اند. نگارندگان در این پژوهش، با روشی توصیفی - تحلیلی و با توجّه به مفاهیم تئاتر پوچی، به تطبیق رویکردهای زبانی و گفتاشنود نمایشی پرداخته‌اند. در تحلیل نهایی آشکار شد که هر سة این نمایشنامه‎نویسان، در کاربرد دامنه‎های زبانی و معنایی گفتاشنود نمایشی، اشتراکاتی داشتند؛ هرچند شباهت‎های زبانی «زاویه‎» اثر ساعدی و «صندلی‎ها»ی یونسکو بیش از «یا طالع الشّجرة» توفیق الحکیم نمود یافته است؛ امّا هرسه نمایشنامه، از لحاظ دامنۀ معنایی شباهت بسیاری به هم دارند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study on Comparing the Dramatic Discourse of Eugene Ionesco’s the Chairs, Gholam Hossein Saeedi’s the Corner, and Tawfiq al-Hakim’s O, the Tree of Luck

نویسندگان [English]

  • Nasrin Gobanchi 1
  • Mohammad Reza Salehi Mazandarani 2
1 PhD Scholar of Persian language and Literature, Ahvaz Shahid Chamran University, Iran
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Ahvaz Shahid Chamran University, Iran
چکیده [English]

Dramatic dialogue is an essential and undeniable element of the performing arts in which other performative elements are represented. Determining the type of characters, the dramatic functions and actions get their meaning from dramatic conversations. In other words, a play depicts the individuals’ moods and to represent the characters by language more than to show them. The three plays of the Chairs, the Corner and Ya Tale’o-Alshajara (O, the Tree of Luck), written by Eugene Ionesco, Gholam Hossein Saeedi, and Tawfiq al-Hakim, respectively, are among the rich and perdurable works of absurdist theater in which the highest theatrical techniques, especially discourse, have been implemented. In a descriptive study, the present author tries to compare the linguistic approaches and dramatic discourses, with an eye to the concepts of the absurdist theater. The final analysis showed that all these three playwrights had in common the use of semantic and linguistic domains of dramatic discourse. Although the linguistic similarities of the Corner by Saeedi and the Chairs by Ionesco are more evident than O, the tree of Luck by Tawfiq al-Hakim.

 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dramatic Discourse
  • Comparative Literature
  • Ionesco
  • Saeedi
  • Tawfiq al-Hakim

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة تطبیقیة لمونولوج مسرحیة «الکراسی» لاوجین یونسکوو«زاویة» لغلامحسین ساعدی، و«یا طالع الشّجرة» لتوفیق الحکیم

چکیده [العربیة]

المونولوج هو أحد أهمّ عناصر المسرح الّذی لا ینفصل عنه. تحدید هیئة الشّخصیّات والأحداث المسرحیّة یتکوّن فی ظلّ الحوارات المسرحیّة، بتعبیر أصحّ إنّ المسرحیّة بدل أن تقیّد نفسها بتبیین أحوال الشّخصیّات وإظهارها تسعی إلی تعریفها بالحدیث والحوار. المسرحیّات الثّلاث؛ «الکراسی»، و«الزّاویة»، و«یا طالع الشجرة» تُعدّ من أقوی وأرقی نماذج مسرح اللّامعقول الّذی استخدم یونسکو، وساعدی، وتوفیق الحکیم، فیها أعلی التّقنیات المسرحیة وخاصة المونولوج. من خلال هذا البحث المقدّم علی أساس المنهج التوصیفی – التحلیلی، وفی ضوء مفاهیم مسرح اللامعقول، إستطعنا أن نعرض تطبیقاً للجوانب اللغویة والمونولوج الموجود فی المسرحیات. وفی التحلیلات المطروحة تبیّن أنّ الکتاب المسرحیین الثّلاثة کان لهم إشتراکات وتشابهات فی استخدام المستویات اللّغویّة والمعنویّة فی المونولوج؛ ومع أنّ المسرحیّات کانت مشابهة بشدّة لبعضها فی مستوی المعنی والمفهوم ولکن کان التّشابه اللّغوی الموجود فی مسرحیّة «الزّاویة» لساعدی و«الکراسی» لیونسکو أکثر وضوحاً من مسرحیّة «یا طالع الشّجرة» لتوفیق الحکیم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأدب المقارن
  • المونولوج
  • دراسة تطبیقیّة
  • یونسکو
  • ساعدی
  • توفیق الحکیم

مراجع

. ابراهیمیان، فرشید (1388)؛ نقد تئاتر از نظر تا عمل، چاپ اوّل، تهران: نمایش.
2. ارسطو (1337)؛هنر شاعری (بوطیقا)، ترجمة فتح الله مجتبایی، چاپ اول، تهران: بنگاه نشر اندیشه.
3. اسلین، مارتین (1391)؛ دنیای درام، ترجمة محمّد شهبا، چاپ پنجم، تهران: هرمس.
4. اغنمی، رضا (1378)؛ شناخت‌نامة ساعدی (مجموعه مقالات)، زیرنظر جواد مجابی، چاپ اوّل، تهران: آتیه.
5. پرونر، میشل (1388)؛تحلیل متون نمایشی، ترجمة شهناز شاهین، چاپ دوّم، تهران: قطره.
6. پیکرینگ، کنت (1379)؛ شناخت نمایشنامة مدرن، ترجمة ناصر دشت‌پیما، چاپ اول، تهران: نمایش.
7. حسینی، روزبه (1390)؛ این سه تسخیرناپذیر، چاپ اوّل، تهران: قطره.
8. الحکیم، توفیق (1996)؛ المؤلّفات الکاملة، مجلّد 3، الطّبعة الأولی، بیروت: مکتبة لبنان لناشرون.
9. داوسن، اس- دبلیو (1370)؛ نمایشنامه و ویژگی نمایش، ترجمة داود دانشور و دیگران، چاپ اوّل، تهران: نمایش.
10. ساعدی (گوهر مراد)، غلامحسین (1358)؛ دیکته و زاویه، چاپ ششم، تهران: آگاه.
11. الشّکری، غالی (1981)؛ محمّد مندور، الناقد والمنهج، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الطّبعة للطّباعة والنّشر.
12. ضیف، شوقی (بی‌تا)؛ الأدب العربی المعاصر فی مصر، مصر: دار المعارف.
13. علی‌آبادی، همایون (1389)؛ سیر نقد تئاتر در ایران، چاپ اوّل، تهران: تندیس.
14. الفاخوری، حنا (1986)؛ الجامع فی تاریخ الادب العربی: الادب الحدیث، بیروت: دار الجیل.
15. فرزاد، عبدالحسین (1973)؛ توفیق الحکیم، شهرزاد، بیروت: دار الکتاب اللّبنانی.
16. القط، عبد القادر (2009)؛ من فنون الأدب (المسرحیّة)، الطّبعة الأولی، بیروت: دار النّهضة العربیّة.
17. مکّی، ابراهیم (1366)؛ شناخت عوامل نمایش، چاپ اوّل، تهران: سروش.
18. ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1385)؛ درآمدی بر نمایشنامه‌شناسی، چاپ اوّل، تهران: سمت.
19. هولتن، اورلی (1389)؛ مقدّمه بر تئاتر (آینة طبیعت)، ترجمة محبوبه مهاجر، چاپ پنجم، تهران: سروش.
20. یونسکو، اوژن (1353)؛ صندلی‌ها، ترجمة مهدی زمانیان، [بی‌جا]: [بی‌نا].
ب: مجلاّت
21. حیاتی، زهرا (1394)؛ «تحلیل رابطۀ گفتمان اخلاقی متن با شیوة بیان در دو اثر غلامحسین ساعدی»، فصلنامة پژوهش‌های زبان و ادبیّات فارسی، شماره سی و هفتم، صص 117-145.
22. دادخواه، حسن و سید فاطمه سلیمی (1388)؛ «بررسی سبک ادبی در نمایشنامه‎های توفیق الحکیم»، ادب و زبان فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورۀ جدید، شمارة 26 (پیاپی 23)، صص 115-133.
23. قندیل‌زاده، نرگس (1384)؛ «توفیق الحکیم: زندگی و آثار»،مجلّة انجمن ایرانی (زبان و ادبیّات عربی)، دورة 1، شمارة 4، صص 91-118.
24. کریمی، غلامعلی (1351)؛ «توفیق الحکیم نویسندة نامدار مصری و آثار او»،مجلّة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورۀ 1، شمارة 8، صص 171-198.
25. یوسفیان کناری، محمد جعفر (1390)؛ «تحلیل سبک گفتارهای نمایشی در «ملودی شهر بارانی» اثر اکبر رادی (با تکیه بر اشارتگرهای مکالمه‌ای)»، فصلنامة نقد ادبی، دانشگاه تربیت مدرس تهران، سال 4، شمارة 16، صص 149-176.

References

26. Bakhtine, Michael (1970); Esthѐtiqueet Thѐoriedn Roman: paris.
27. Concise Medical Dictionary (2010); Schizophrenia, Reference online, Maastricht University Library, New York: Oxford.
28. Covington, Michael A.; Congzhou He; Cati Brown; Lorina Naci; Jonathan T.Mcclain; Bess Sirmon Fjordback; James semple, & John Brown (2005); “Schizophrenia and Structure of Language: The Lingusti’s view”, Schizophrenia Research, pp 85-98.
29. Drabble, Margaret (2000); The Oxford Companion to English Literature, New York: oxford up.
30. Finch, Geoffrey (2000); Linguistic Terms and concepts, London: Macmillan press.Ltd.
31. Ionesco, Eugene (1969); Dkouvme, Geneva: Sidra.
32. Lane, Nancy (1982); Expressing the Inexpressible: Ionesco and the Struggle with Language, Columbia: University of South Carolina.
 
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
دوره 8، شماره 29
خرداد 1397
صفحه 125-147

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار